Και δεν πήραμε έτσι απλά την σειρά Μ16 γιατί μας άρεσε η .. εμφάνιση των όπλων. Έγιναν πολλές, πολυήμερες και απαιτητικές δοκιμές, σύμφωνα με τα διεθνή πρότυπα αξιολόγησης φορητού οπλισμού, σε δείγματα από 12 ή 15, φημιστών διεθνώς τυφεκίων μεγάλων εταιρειών, μεταξύ των οποίων και τα τυφέκια σειράς Μ16, για να βγουν τα τελευταία με την αξία τους νικητές, υπερισχύοντας έναντι όλων των άλλων.
Το Μ4, όπως είναι ελαφρύ, (2,8 κιλά βάρος) βολικό, με 76 εκατοστά μήκος με κοντάκιο μαζεμένο και με ένα ωφέλιμο βεληνεκές 600 μέτρα, χρησιμοποιώντας γεμιστήρα 30 φυσιγγίων, καλύπτει όλες τις ανάγκες ενός μαχητή των ειδικών δυνάμεων και όχι μόνο.
Κατάλληλο όπλο για ομαδάρχες, στοιχειάρχες διμοιρίτες και γενικά για ειδικότητες που απαιτείται μικρότερο βάρος και όγκος υλικών λόγω καθηκόντων. (πχ χειριστές ομαδικών όπλων, μεταφορικών μέσων κλπ). Άριστο για αγώνα εκ του συστάδην, όπως ονομάζεται ελληνικά το
CQB.
Μετά όμως από οδυνηρές εμπειρίες συμμαχικών στρατευμάτων στο Αφγανιστάν, που έπεφταν σε
καλοστημένες ενέδρες ανταρτών Ταλιμπάν, ξεκίνησαν οι αντιδράσεις για την ποιότητα του οπλισμού διαμετρήματος 5,56 χιλ. γιατί δεν μπορούσαν να τα καταφέρουν σε στατική ανταλλαγή πυρών με τους αντάρτες που χρησιμοποιούσαν ρωσικά τυφέκια, οπλοπολυβόλα και πολυβόλα, από αποστάσεις 700 έως 1000 μέτρων, καλυπτόμενοι επάνω στους δύσβατους ορεινούς όγκους!
Περισσότερο βέβαια, άρχισαν σχόλια για το Μ4, γιατί εκεί παρουσιάζονταν περισσότερες δυσλειτουργίες. Άρχισαν οι "
φωνές" που έλεγαν ότι το τυφέκιο δεν είναι καλό, σε σύγκριση με αντίστοιχα τυφέκια 7,62 χιλ., ότι η τρωτότητα που επιτυγχάνει κατά την προσβολή στόχων δεν είναι αποτελεσματική και τελικά ότι θα πρέπει να επιστρέψουμε σε όπλα με πιο μεγάλο και φονικότερο διαμέτρημα. Δηλαδή
αυτό που "ενόχλησε" ήταν η φονικότητα και όχι η
λανθασμένη τακτική χρησιμοποίηση.
 |
| Αμερικανοί στρατιώτες στο Αφγανιστάν οπλισμένοι με τυφέκια Μ4. (Φωτογραφία αρχείου. Πηγή: εφημερίδα "The Guardian") |
Σε παλαιότερο άρθρο είχαμε μιλήσει για
το θέμα του διαμετρήματος και πώς θα πρέπει να επιλέγεται. Έτσι λοιπόν δεν θα πρέπει να πέσουμε στο ψευτοδίλημμα ποιό είναι το καλύτερο διαμέτρημα, αλλά θα πρέπει να το προσαρμόζουμε στις δικές μας επιχειρησιακές απαιτήσεις, ανάλογα με την κατάσταση.
Αρκεί να πούμε ότι ιστορικά η εμφάνιση του διαμετρήματος 5,56 χιλ. ξεκίνησε στον πόλεμο του Βιετνάμ, όπου αυτό που επιδιωκόταν μέσα στις ζούγκλες ήταν η αύξηση όγκου πυρός σε μάχες που διεξάγονταν σε αποστάσεις όχι μεγαλύτερες των 150 μέτρων, λόγω της βλάστησης. Έτσι μια αμερικανική ομάδα τυφεκιοφόρων πεζικού 8 ανδρών για παράδειγμα, μετέφερε με το ίδιο βάρος διπλάσια πυρομαχικά 5,56 χιλ Μ193, απ' ό,τι πυρομαχικά 7,62 χιλ. για τυφέκια
Μ14. Έτσι είχε πολύ μεγαλύτερη διάρκεια πυρός έναντι αντίστοιχης ομάδας Βιετκόνγκ με τυφέκια Καλάσνικοφ 7,62 χιλ.
 |
| Εκτέλεση βολής με τυφέκιο Μ4 από Αμερικανό στρατιώτη. Επί του όπλου διακρίνεται διόπτρα ταχείας σκόπευσης τύπου Red Dot M68 CCO και βομβιδοβόλο Μ 203 (Πηγή) |
Ας μιλήσουμε όμως περισσότερο για τις επιδόσεις του τυφεκίου Μ4. Σαφώς και στο διάστημα της 10ετίας του 2000, συγκεντρώθηκαν πολλές παρατηρήσεις σε ό,τι αφορά την απόδοση και την λειτουργικότητα του τυφεκίου στα θέατρα επιχειρήσεων του Ιράκ και του Αφγανιστάν, οι οποίες οδήγησαν τόσο στη βελτίωση κατασκευής του, όσο και στη βελτίωση των πυρομαχικών που χρησιμοποιεί. Έτσι γίνεται πάντοτε!
Αντοχή στη σκόνη
Το 2007 έγινε
ένα διαγωνιστικό τεστ, αντοχής στη σκόνη, μεταξύ των τυφεκίων
XM8,
SOF Combat Assault Rifle (SCAR) ,
Heckler and Koch HK416 και του Μ4. Το Μ4 βαθμολογήθηκε χαμηλότερα απ' όλα τ' άλλα τυφέκια, έχοντας παρουσιάσει (για 10 τυφέκια ανά τύπο) τις περισσότερες εμπλοκές, επί συνόλου βολής 60.000 φυσιγγίων. Το συγκεκριμένο όμως τεστ, αμφισβητήθηκε από τον αμερικανικό στρατό λόγω διαπίστωσης τεχνοκρατικών αποκλίσεων στη βαθμολογία. Την ίδια χρονιά μετά από μερικούς μήνες, επαναλήφθηκε η αξιολόγηση, με πολύ διαφορετικά και καλύτερα αποτελέσματα σε σχέση με τους ανταγωνιστές του. Παρ' όλα αυτά, ήταν αφορμή για βελτιώσεις τόσο στο είδος του γεμιστήρα όσο και στο πάχος της κάννης του για να αντέχει στις υπερθερμάνσεις.
Αυτά συνέβησαν στα πεδία δοκιμών! Στα πεδία των μαχών όμως,
οι αναφορές για την συμπεριφορά του όπλου ήταν πολύ θετικές και διαπιστώθηκε ότι το προσωπικό έχει αποκτήσει εμπιστοσύνη στην απόδοση του συγκεκριμένου όπλου, ακόμη και στις πιο δύσκολες συνθήκες.
Μέσα από λάσπη που είχε πέσει όπλο, σε κάποιο περιστατικό στο Αφγανιστάν, ο στρατιώτης που το είχε, το έβγαλε, το τίναξε, και εκτέλεσε άμεσα βολή!
Βέβαια δεν είναι κάτι που εκπλήσσει, γιατί τότε που και μεις εδώ κάναμε το τεστ λάσπης και το τεστ σκόνης, ήταν ένα από τα όπλα που τα πέρασε με επιτυχία.
Αποτελεσματικότητα βολής
Μόνο το 20% από το σύνολο των εξετασθέντων στρατιωτών που χρησιμοποίησαν το συγκεκριμένο όπλο στη μάχη (συνολικά 917 άτομα) ζήτησε να υπάρχει μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα (δηλαδή φονικότητα) κατά τη βολή με τα φυσίγγια που χρησιμοποιούσαν,
τα Μ855. Αντίθετα, πάνω από το 90% ήταν ικανοποιημένοι για τα βεληνεκή, την ακρίβεια, το ρυθμό βολής και γενικά με το όπλο. Επίσης το 10% ζήτησε γεμιστήρες καλύτερης ποιότητας.
Το 2010 ο αμερικανικός στρατός χορήγησε τα
φυσίγγια Μ855Α1 τα οποία φαίνεται να κάλυψαν επαρκώς το θέμα της αποτελεσματικότητας. Μέχρι να προχωρήσουν σ' αυτά χρησιμοποιήθηκαν κατά διαστήματα πυρομαχικά τύπου
Μk 262 τα οποία διαπιστώθηκε ότι είχαν καλύτερη επίδοση στην ακρίβεια βολής μέχρι τα 700 μέτρα και δημιουργούσαν μεγαλύτερο τραύμα στους μαλακούς ιστούς, λόγω της σταθερής εκτροπής που παρουσίαζαν.
 |
| Στέλεχος των αμερικανικών Special Forces χρησιμοποιεί ένα Mk 12 SPR κατά τη διάρκεια εκπαιδευτικής βολής (Πηγή) |
Οι Αμερικανοί πεζοναύτες προτίμησαν τα
πυρομαχικά Mk 318 τα οποία διατηρούν μέχρι σήμερα, αν και αυτοί
μελετούν (ή πιέζονται για λόγους οικονομίας) για την υιοθέτηση του φυσιγγίου Μ855Α1. Και τα Mk 318, προσδίδουν σε σχέση με τα Μ855 καλύτερη ευστάθεια, ακρίβεια κατά τη βολή και αποτελεσματικότητα επί του στόχου.
Οι πειραματικές μελέτες σε εργαστήρια με τη χρήση ειδικής ζελατινώδους ύλης που προσομοιάζει με τους ανθρώπινους μαλακούς ιστούς, έδειξε την αποτελεσματικότητα των διαφορετικών τύπων βολίδων 5,56 χιλ και το τραύμα που προκαλούν κατά την είσοδό τους στο σώμα ζωντανού οργανισμού, όπως φαίνεται στις παρακάτω εικόνες.
 |
| Εικόνα που δείχνει το ίχνος τραύματος που προκαλείται σε μαλακό ιστό, κατά το θρυμματισμό, από τρία είδη βολίδων 5,56 χιλ. Διακρίνεται ο άμεσος θρυμματισμός της βολίδας φυσιγγίου Μk318 (Πηγή). |
 |
| Ίχνος τραύματος βολίδας Mk262. Μετά από πέντε εκατοστά διείσδυσης, ακολουθεί ο θρυμματισμός. (Πηγή) |
 |
| Συγκριτικός πίνακας ιχνών τραυμάτων από διάφορους τύπους στρατιωτικών φυσιγγίων. Φαίνεται χαρακτηριστικά ο μεγαλύτερος θρυμματισμός των φυσιγγίων διαμετρήματος 5,56, όπως και το ίχνος εκτροπής της βολίδας τους. Ειδικά για το φυσίγγιο Μ855, όταν το βλήμα έχει καλή πτητική ευστάθεια, παρουσιάζει μεγάλη ευθεία διάτρηση (long neck length, NL), πριν θρυμματιστεί. Αν όμως έχει εκτροπή, δηλαδή στριφογυρίζει στον αέρα, τότε η ευθεία διείσδυση είναι μικρή (short NL) για να θρυμματιστεί αμέσως μετά, προκαλώντας μεγάλο τραύμα. (Πηγή) |
Διαπιστώθηκε λοιπόν, ότι τα φυσίγγια Μ855 ή SS109 (κατά ΝΑΤΟ) τα οποία έχουν καλή διατρητικότητα, (3 χιλιοστά χάλυβα στα 600 μέτρα) δεν παρουσίαζαν σταθερή εκτροπή κατά την πρόσκρουσή τους με το σώμα. Δηλαδή πιο απλά, η βολίδα, ανάλογα με τη γωνία πρόσκρουσης, ή θρυμματιζόταν και στριφογύριζε προκαλώντας μεγάλο τραύμα, (
τη μπάλα με σάρκες, οστά και αίμα) ή περνούσε σε ευθεία γραμμή χωρίς θρυμματισμό και έβγαινε, δημιουργώντας διαμπερές τραύμα μεν, αλλά όχι θανατηφόρο δε!
Πιο συγκεκριμένα εισχωρούσε στους ιστούς περίπου 8 με 10 ή ακόμη και 15 εκατοστά, πριν αρχίσει η εκτροπή της, με αποτέλεσμα να διαπερνά τους πολύ αδύνατους αντίπαλους, χωρίς να τους εξουδετερώνει ακαριαία!
 |
| Σχηματική παράσταση της διάτρησης του σώματος από πυρομαχικά Μ855, όταν δεν επιτυγχάνεται ο θρυμματισμός. (Πηγή) |
Επίσης, επειδή ο θρυμματισμός της βολίδας είναι ανάλογος της ταχύτητάς της, διαπιστώθηκε ότι από τυφέκια με κοντύτερη κάννη, όπως είναι το Μ4, το συγκεκριμένο φυσίγγιο δεν ανέπτυσσε μεγάλη αρχική ταχύτητα βολίδας (γιατί δεν προλάβαινε να καεί το προωθητικό γέμισμα του φυσιγγίου πριν εξέλθει της κάννης η βολίδα) και επομένως δεν μπορούσε να δημιουργηθεί ο θρυμματισμός κατά την πρόσκρουση επί του στόχου, αφού τελικά η βολίδα δεν έπιανε την επιθυμητή ελάχιστη ταχύτητα των 750 m/sec.
Επιπλέον κατά την έξοδό της βολίδας Μ855 από την κοντύτερη κάννη του Μ4, λόγω του παραπάνω προβλήματος, προκαλείται μεγαλύτερος θόρυβος εκπυρσοκρότησης και μεγαλύτερη λάμψη.
Ακόμη ένα πρόβλημα που διαπιστώθηκε, ήταν με τη χρήση των σιγαστήρων. Η μη ολοκληρωμένη καύση του προωθητικού γεμίσματος του φυσιγγίου μέσα στην κοντή κάννη του Μ4 και η πίεση των αερίων που γινόταν μεγαλύτερη μέσα στον σιγαστήρα, δημιουργούσε εμπλοκές στην τροφοδοσία του όπλου και πρόωρες φθορές.
Αντίθετα στα ολόσωμα τυφέκια Μ16Α2, όλα δουλεύουν πολύ καλά! Το συγκεκριμένο φυσίγγιο έχει κατασκευαστεί κυρίως για τυφέκια με μεγάλη κάννη!
Οι άλλοι δύο τύποι, ο Mk262 και ο Mk318 που είχαν μικρή τρύπα στη μύτη της βολίδας (
Open Tip Match, ΟΤΜ), με το που έμπαιναν στο σώμα, αμέσως θρυμματίζονταν και προκαλούσαν μεγάλα τραύματα. Μόνο που κοστίζουν διπλάσια τιμή.
Τα
φυσίγγια Μ855Α1, βελτιωμένα ως προς το προωθητικό τους γέμισμα, (ταχύτερη καύση) την ευστάθεια της βολίδας στον αέρα, την διατρητικότητα και την σταθερή εκτροπή με την πρόσκρουση, ελαχιστοποίησαν το πρόβλημα, πέραν του ότι είναι πολύ πιο οικονομικά από τους άλλους δύο τύπους και πιο ..οικολογικά, για τι δεν περιέχουν μόλυβδο. Γι' αυτό τα ονόμασαν και "
πράσινα πυρομαχικά". Έτσι ο αμερικανικός στρατός προσανατολίστηκε προς αυτά, αφού βελτιώθηκαν με δοκιμές και τα καθιέρωσε σαν επίσημα πυρομαχικά του, χωρίς όμως ν' απορρίπτει και τ' άλλα, που χρησιμοποιούνται σε ειδικές περιπτώσεις.
Αυτό που απαιτείται είναι εκπαίδευση του προσωπικού στην εκτέλεση βολών σε μεγαλύτερες αποστάσεις! Γιατί όπως διαπιστώθηκε, οι περισσότερες χώρες του ΝΑΤΟ εκπαιδεύουν το προσωπικό τους σε βολές μάχης μέχρι την απόσταση των 300 μέτρων!
Μεταξύ αυτών και ο αμερικανικός στρατός, ο οποίος στο εκπαιδευτικό του εγχειρίδιο
FM 3-22.9 (τροποποιημένο το 2011) για την εκτέλεση βολών με τυφέκιο Μ16/Μ4, προσδιορίζει την εκπαίδευση του μαχητή σε βολές μέχρι την απόσταση των 300 μέτρων, ενώ για τους σκοπευτές ακριβείας (ένας έως δύο ανά ομάδα μάχης) προβλέπει την εκπαίδευσή τους σε αποστάσεις από 300 έως 600 μέτρα. Πέραν αυτής της απόστασης, παραπέμπει στην εκπαίδευση ελεύθερου σκοπευτή.
Στο δικό μας αντίστοιχο εγχειρίδιο, αν και ακολουθούμε την ίδια φιλοσοφία, εν τούτοις αναφέρεται σαφώς η ανάπτυξη της ικανότητας της ομάδας μάχης να προσβάλει με τυφέκια στόχους μέχρι τα 600 μέτρα, ενώ με το οπλοπολυβόλο μέχρι και τα 1000 μέτρα. Έγκειται επομένως στον τρόπο εκπαίδευσης σε συνδυασμό με τον οπλισμό, η ανάπτυξη ικανότητας προσβολής στόχων σε μεγαλύτερες αποστάσεις.
Και βέβαια υπάρχει η λογική εξήγηση πίσω από αυτή την αντίληψη! Η έως τώρα συσσωρευθείσα εμπειρία από μάχες περασμένων πολέμων, οδήγησε στο συμπέρασμα ότι η ομάδα μάχης χρησιμοποιεί το
πυρ και την κίνηση για να προσεγγίσει και να εξουδετερώσει τον εχθρό. Η απόσταση των 300 μέτρων ικανοποιούσε μέχρι τώρα την εφαρμοσμένη τακτική του πεζικού, για την επιτυχή χρήση του φορητού οπλισμού. Για προσβολή στόχων σε μεγαλύτερες αποστάσεις πρέπει να χρησιμοποιούνται βαρύτερα όπλα υποστήριξης.
Η ειδική μορφή του ανταρτοπολέμου στο Αφγανιστάν και αλλού, δημιούργησε την επιχειρησιακή απαίτηση εφαρμογής ειδικής τακτικής στην προσβολή του αντίπαλου που ενέδρευε από μεγάλες αποστάσεις, χρησιμοποιώντας βαρύ οπλισμό.
Η χρήση του Μ4 από τις δυνάμεις ειδικών επιχειρήσεων
Το Μ4, προερχόμενο από την αμερικανική εταιρεία COLT, κατέκτησε τη διεθνή αγορά, στον τομέα εξοπλισμού ειδικών δυνάμεων . Όχι τυχαία, αλλά για τις άριστες επιδόσεις του.
ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ πρότυπο του ΝΑΤΟ, όπως εσφαλμένα αναφέρεται κατά διαστήματα σε σχετικά άρθρα! Επιχειρείται βέβαια κάποια τυποποίηση οπλισμού.
Σχεδόν όλες οι χώρες εξοπλίζουν τα ειδικά τους τμήματα με αυτό το είδος τυφεκίου, αν και όπως έχουμε πει στο παρελθόν, στις ειδικές επιχειρήσεις είναι βασικός κανόνας η προσαρμογή των μέσων στο στόχο. Δηλαδή πρέπει να υπάρχει η γνώση και η ευχέρεια χρησιμοποίησης κάθε είδους οπλισμού.
 |
| Το αμερικανικό τυφέκιο ειδικών επιχειρήσεων SORMOD (Special Operations Peculiar Modification) Block 1, με όλα του τα εξαρτήματα. Πιέστε ΕΔΩ για μεγαλύτερη εικόνα. (Πηγή) |
Στις ΗΠΑ, που αποτελεί την πατρίδα του Μ4, οι ειδικές δυνάμεις προχώρησαν στην κατασκευή και την προμήθεια συστήματος τυφεκίου Μ4
SOPMOD (Special Operations Peculiar Modification) με τροποποιημένα εν μέρει χαρακτηριστικά ώστε να αυξηθεί η απόδοση του όπλου. Διαγραμματικά μπορείτε να δείτε στην παραπάνω εικόνα. Το κάθε απάρτιο ή σκοπευτικό όργανο χρησιμοποιείται ανάλογα με την αποστολή.
Η τροποποίηση του Μ4 σε
Μ4Α1 που ήδη βρίσκεται σε εξέλιξη στον αμερικανικό στρατό, θεωρήθηκε αναγκαία για να μπορούν οι χειριστές να εκτελούν βολές κατά ριπές, έναντι του απλού Μ4 που είχε σκάλα βολής κατά βολή και μόνο κατά ριπές 3 φυσιγγίων. Επίσης η κάννη του Μ4 Α1 είναι ενισχυμένη, ώστε το όπλο ν' αντέχει τις υψηλές πιέσεις που προκαλεί το φυσίγγιο Μ855Α1. Υπάρχει δε η σκέψη υιοθέτησης του
τύπου εμβόλου αερίων που χρησιμοποιείται στο
τυφέκιο HK416 (γερμανική έκδοση του Μ4) ώστε να ελαχιστοποιείται η συσσώρευση καταλοίπων μέσα στη θαλάμη αερίων( όπως συμβαίνει με το
αρχικό μοντέλο) και ν΄αποφεύγονται οι πρόωρες φθορές.
Θα πρέπει όμως να τονίσουμε άλλη μια φορά την αναλλοίωτη αρχή: Τα όπλα και τα υλικά, όσο καλά και αν είναι, δεν αναπληρώνουν το έλλειμμα εκπαίδευσης. Η συνεχής, επίπονη, ρεαλιστική εκπαίδευση προσφέρει στο μαχητή το πλεονέκτημα της ακρίβειας στη βολή με οποιεσδήποτε συνθήκες, για την εξουδετέρωση των αντιπάλων του, προσβάλλοντάς τους σε καίρια σημεία.
Ανιχνευτής
_Parachute_Battalion%2C_2nd_Parachute_Brigade%2C_take_cover_on_a_street_corner_in_Athens_during_operations_against_members_of_ELAS%2C_6_December_1944._NA20515.jpg)
_Parachute_Battalion,_2nd_Parachute_Brigade,_take_cover_on_a_street_corner_in_Athens_during_operations_against_members_of_ELAS,_6_December_1944._NA20515.jpg){kind=link}