Μια πολύ άσχημη κατάσταση που ο σύγχρονος άνθρωπος των πόλεων μάλλον αγνοεί, αφού είναι σχετικά προστατευμένος μέσα στην πολιτισμένη(;) κοινωνία. Συνήθως η λέξη χρησιμοποιείται με την μεταφορική έννοια από πολλούς, χωρίς καν να έχουν αντίληψη "περί τίνος πρόκειται"! Τι γίνεται όμως όταν πρέπει κάποιος να ζήσει ή να εργάζεται έξω στην ύπαιθρο; Πώς να προστατεύεται και πώς να αντιμετωπίσει αυτή την περίπτωση;
Θα πρέπει πρώτα να γνωρίζουμε κάποια βασικά πράγματα.
Τι είναι η λύσσα;
Πρόκειται για μια ιογενή λοίμωξη του κεντρικού νευρικού συστήματος, που μεταδίδεται συνήθως μέσω του σάλιου από το δάγκωμα μολυσμένου ζώου. Η λύσσα προσβάλλει όλα τα θερμόαιμα ζώα και στον άνθρωπο η νόσος παίρνει τη μορφή
εγκεφαλίτιδας.
Είναι δηλαδή ζωονόσος, που οφείλεται σε διάφορα στελέχη του ιού
Lyssavirus (ραβδοϊός), τα οποία προσβάλλουν το κεντρικό νευρικό σύστημα (ΚΝΣ). Το πρόβλημα της νόσου έγκειται στο γεγονός ότι
προκαλεί 100% θνησιμότητα!
Η λύσσα προσβάλλει όλα τα είδη θηλαστικών-κυρίως τα σαρκοβόρα- και ανάλογα με το είδος του ξενιστή που προσβάλλει, διακρίνεται σε λύσσα των σκύλων (λύσσα των δρόμων) και στη λύσσα των άγριων ζώων. Και εδώ θα πρέπει να προσέξουν όσοι έχουν σχέση με τη φύση, συμπεριλαμβανομένου και του στρατιωτικού προσωπικού.
Η λύσσα μεταδίδεται:
- με δήγμα μολυσμένου ήμερου ή άγριου ζώου
- με την εισπνοή του ιού από περιττώματα, συνήθως νυχτερίδων
- με τη δερματική επαφή (είσοδος του ιού μέσω πληγών, ακόμη και από τα σάλια ζώων)
Ο χρόνος επώασης της νόσου στον άνθρωπο κυμαίνεται από λίγες μέρες έως μερικούς μήνες, αν και έχουν καταγραφεί περιστατικά εκδήλωσης της νόσου έως και 3 χρόνια μετά τη μόλυνση.
Τα πρώιμα συμπτώματα της νόσου μοιάζουν με αυτά γριπώδους συνδρομής (πυρετός, κεφαλαλγία, δυσφορία). Κατόπιν, παρατηρείται η περίοδος διέγερσης, που χαρακτηρίζεται από ευαισθησία σε φως και ήχους και αυξημένη σιελόρροια. Χαρακτηριστική στην πορεία της νόσου είναι η εμφάνιση υδροφοβίας στους περισσότερους ασθενείς λόγω των σπασμών στους μυς της κατάποσης. Ακολουθούν οι σπασμοί των αναπνευστικών μυών και γενικευμένοι σπασμοί, έπειτα γενικευμένη παράλυση και τέλος ο θάνατος.
Πιο αναλυτικά τα συμπτώματα σταδιακά είναι:
- κακουχία, πυρετός, κεφαλαλγία
- αύξηση της θερμοκρασίας του σώματος
- γαστρεντερικές διαταραχές και συχνά πόνος στο σημείο του τραύματος
- διαστολή της κόρης του οφθαλμού
- σιελόρροια
- επώδυνοι σπασμοί στους μυς της κατάποσης
- σπασμοί αναπνευστικών και άλλων μυών
- απώλεια αισθήσεων
- παράλυση άκρων
- θάνατος, μετά την ανάπτυξη των συμπτωμάτων
Η νόσος διαρκεί συνολικά 2 με 10 μέρες πριν επέλθει τελικά ο θάνατος. Η χορηγούμενη αγωγή έχει παρηγορητικό χαρακτήρα, καθώς δυστυχώς ελάχιστοι ασθενείς με τεκμηριωμένη λύσσα έχουν επιβιώσει.
Στα ζώα, η περίοδος επώασης κυμαίνεται από λίγες ημέρες έως 2 ή περισσότερους μήνες. Αυτά που έχουν προσβληθεί από λύσσα, εμφανίζουν αυξημένη ανησυχία και νευρικότητα, κρύβονται σε σκιερά μέρη (φωτοφοβία) και περιφέρονται χωρίς σκοπό. Στις ημέρες που ακολουθούν, γίνονται επιθετικά και μπορούν να προκαλέσουν τραυματισμούς σε άλλα ζώα, ή ανθρώπους. Στη συνέχεια ακολουθεί η φάση σιελόρροιας, σπασμών, γενικής παράλυσης και τελικά έρχεται ο θάνατος. Υπάρχει και η περίπτωση της καταθλιπτικής κατάστασης, κατά την οποία τα ζώα "βαραίνουν", με ακαμψία του τράχηλου και αρκετή σιελόρροια, χωρίς να μπορούν να επιτεθούν σε κάποιον.
Στην αλεπού και σε άλλα ζώα της άγριας πανίδας παρατηρείται αλλαγή της συμπεριφοράς και των συνηθειών (π.χ. η αλεπού περιφέρεται κατά τη διάρκεια της ημέρας και δείχνει να μη φοβάται την ανθρώπινη παρουσία), οι οποίες δεν είναι συχνά εύκολο να εκτιμηθούν.
Οι νυχτερίδες προσβάλλονται από λύσσα. Οι περιπτώσεις μετάδοσης λύσσας από νυχτερίδα σε άνθρωπο είναι ελάχιστες στην Ευρώπη (ίσως από τέτοια ιστορία να ξεκίνησε ο μύθος των ..βρικολάκων) ενώ δεν γνωστή τέτοια μετάδοση στην Ελλάδα. Ιδιαίτερα όταν η νυχτερίδα εμφανίζει ανώμαλη συμπεριφορά, υπερβολικά επιθετική ή «άφοβη» ή εμφανίζεται σε μέρη που δεν βρίσκεται κανονικά ή δείχνει άρρωστη, παραμένοντας σε απροφύλαχτα μέρη, πρωινές ώρες ή κάθεται «μαζεμένη» ή έχει αστάθεια, θα πρέπει να μην την πλησιάζουμε.
Πτηνά, αμφίβια, ερπετά και έντομα δεν θεωρούνται ότι μπορούν να αρρωστήσουν με λύσσα ή να μεταδώσουν τον ιό.
Στα ζώα η νόσος διαρκεί 1 με 11 ημέρες.
Πώς πρέπει να αντιμετωπιστεί προληπτικά η λύσσα;
- Πρωτίστως με εμβολιασμό! Ειδικά σε άτομα που λόγω εργασιακών συνθηκών είναι εκτεθειμένα περισσότερο σε τέτοιου είδους κίνδυνο.
- Αποφεύγοντας οποιαδήποτε άμεση επαφή με μολυσμένα ζώα και τα περιττώματά τους.
Τι μέτρα πρέπει να λαμβάνονται μετά από επίθεση και δήγμα (δάγκωμα) ζώου;
Προέχει η περιποίηση του τραύματος!
Ο καθαρισμός του ή των τραυμάτων είναι ιδιαίτερα σημαντικός για την πρόληψη της λύσσας, δεδομένου ότι, βάσει μελετών σε ζώα, ο διεξοδικός καθαρισμός του τραύματος από μόνος του χωρίς τη λήψη άλλων μετεκθεσιακών μέτρων έχει αποδειχθεί ότι μειώνει σημαντικά την πιθανότητα μόλυνσης από λύσσα.
Πρέπει το γρηγορότερο να αναζητηθούν προσεκτικά όλες οι πληγές, να καθαριστούν σε βάθος με άφθονο νερό και σαπούνι (για 15 λεπτά τουλάχιστον). Αμέσως μετά, να εφαρμοσθεί τοπικά είτε κάποιο αλκοολούχο είτε κάποιο ιωδιούχο αντισηπτικό.
Τα τραύματα είναι προτιμότερο να μην κλείνονται με επίδεσμο και να επικαλύπτονται μόνο με αποστειρωμένη γάζα. Το ράψιμο των πληγών, εφόσον κρίνεται απαραίτητο, πρέπει να καθυστερεί από μερικές ώρες έως 3 ημέρες, ώστε αν κριθεί απαραίτητη η τοπική διήθηση άνοσου ορού να μπορεί να εκτελεστεί. Τα ράμματα πρέπει να είναι χαλαρά ώστε να επιτρέπουν την ομαλή παροχέτευση του αίματος και των υγρών σε κάθε τραύμα
.
Μετά από δήγμα, καλό είναι να χορηγείται αντιτετανικός ορός και να δίδεται αντιμικροβιακή προφύλαξη, πράγματα που γνωρίζει καλά ένας γιατρός ή ένας εκπαιδευμένος νοσοκόμος.
Μετά η υγειονομική τους υπηρεσία, δραστηριοποιήθηκε πιο έντονα και
άρχισε εκστρατεία ενημέρωσης δημοσιεύοντας το πόστερ που βλέπετε παραπάνω! Είχαν να χάσουν στρατιώτη από τέτοια νόσο από το 1967. Στη συνέχεια η έρευνα αποκάλυψε ότι ο συγκεκριμένος στρατιώτης όπως και όλοι οι υπόλοιποι της μονάδας του, είχε μεν ακολουθήσει το πρόγραμμα των προληπτικών εμβολιασμών, αλλά δεν ολοκλήρωσε την τέταρτη δόση όπως θα έπρεπε, αφού δεν υπήρχαν αρκετά εμβόλια και το θέμα παραμελήθηκε.
Από τα 646 περιστατικά στρατιωτών που υπέστησαν δήγματα από αδέσποτα ζώα σε περιοχές επιχειρήσεων στο Ιράκ και το Αφγανιστάν, μόνο 117 έκαναν αντιλυσσικά εμβόλια και ορούς και από αυτούς μόνο οι 27 ακολούθησαν την θεραπεία όπως έπρεπε μέχρι το τέλος!
Ένας ακόμη λόγος για να παρακολουθούν πιο προσεκτικά τ' αδέσποτα ζώα σε στρατόπεδα οι αρμόδιοι! Και βέβαια σ' αυτή την περίπτωση θα πρέπει η υγειονομική υπηρεσία να αναλάβει τις ευθύνες της! Χρειάζεται προληπτικός εμβολιασμός των ζώων, αν δεν είναι δυνατή η απομάκρυνσή τους και η ενημέρωση όλου του προσωπικού ν' αποφεύγουν τις "στενές επαφές" γιατί ακόμα και τα κουταβάκια σκοτώνουν!
Ανιχνευτής
