Η απελευθέρωση της Μήλου

Χάρτης ΓΕΣ/ΔΙΣ από το βιβλίο  " Ο Ελληνικός Στρατός στη Μέση Ανατολή 1941-1945"   Πηγή

Αυτές τις ημέρες, όπως κάθε χρόνο, γιορτάζεται στη Μήλο η επέτειος της απελευθέρωσής της, από τους κατακτητές Ναζί.

Σε παλαιότερο άρθρο είχαμε αναφέρει τι είχε συμβεί κάποτε στη Μήλο! Ο Ιερός Λόχος, έδρασε επανειλημμένα σε συνεργασία με Βρετανούς κομάντος για να κάμψει το ηθικό και την αντίσταση της ισχυρής γερμανικής φρουράς του νησιού.

Μετά το φόνο του Γερμανού διοικητή της φρουράς πλωτάρχη Κόβεν κατά τη διάρκεια ενέδρας από περίπολο Ιερολοχιτών στις 5 Δεκεμβρίου του 1944, τη διοίκηση  ανέλαβε ο ταγματάρχης Κνάουερ (Knauer). Στις αρχές του 1945 η δύναμη της γερμανικής φρουράς ανερχόταν σε 7 αξιωματικούς και 571 οπλίτες. Η διάταξή της περιλάμβανε:

• Διοίκηση και επιτελείο στην περιοχή Πλάκες-Κάστρο
• Ναυτική Διοίκηση στον Αδάμαντα
• Μοίρα Παράκτιας Άμυνας στην περιοχή Τράχηλα
• Αντιαεροπορική Μοίρα στην περιοχή Κόρφους
• Λόχος Πεζικού στην περιοχή Πλάκες-Αδάμαντας
• Τμήματα Πεζικού στην οργανωμένη αμυντική τοποθεσία Καμινιών (Σαρακήνικο)
• Κέντρο Διαβιβάσεων στο Κάστρο
• Νοσοκομείο στις Πλάκες

Από τον Ιανουάριο του 1945, η βρετανική αεροπορία συνέχισε τον περιοδικό βομβαρδισμό των εχθρικών θέσεων, ενώ από το απόσπασμα Σίφνου του Ιερού Λόχου, εγκαταστάθηκε μόνιμη περίπολος με επικεφαλής τον τότε Υπολοχαγό Χαλκουτσάκη Ιωάννη, που καταγόταν από το νησί και επιστρατεύθηκε ειδικά γι' αυτή την περίπτωση. Η περίπολος ενεργούσε με μυστικότητα και μετέδιδε τις πληροφορίες για κάθε εχθρική δραστηριότητα στη βάση της.

Τον Φεβρουάριο 1945, μετά από ισχυρό συμμαχικό αεροπορικό βομβαρδισμό, οι Γερμανοί συγκεντρώθηκαν στην οχυρωμένη τοποθεσία των Καμινιών και μόνο τη νύκτα ενεργούσαν περιπολίες και εγκαθιστούσαν σκοπιές. Πρακτικά όλο το υπόλοιπο νησί είχε αφεθεί ελεύθερο για τους κατοίκους του.

Σε μια δοκιμαστική παρενόχληση από τους Ιερολοχίτες, η φρουρά απάντησε με πυρά πολυβόλων και πυροβολικού. Είχαν όμως συγκεντρωθεί πληροφορίες από διάφορες πηγές, ότι το ηθικό των Γερμανών ήταν πεσμένο και σκέπτονταν την παράδοσή τους.

Ιερολοχίτες  σε αποστολή αναγνώρισης σε νησί του Αιγαίου 

Τον Μάρτιο, ένας Γερμανός και 4 Ιταλοί λιποτάκτησαν και παραδόθηκαν με τη θέλησή τους στην περίπολο των Ιερολοχιτών. Επιβεβαιώθηκε το πολύ χαμηλό ηθικό των Γερμανών και αφού αναφέρθηκε το περιστατικό στο στρατηγείο Μέσης Ανατολής, αποφασίσθηκε σφοδρός βομβαρδισμός των Καμινιών, ο οποίος έγινε τις επόμενες δύο ημέρες. Επιπλέον, εγκαταστάθηκε μεγαλύτερη δύναμη του Ιερού Λόχου στη Μήλο.

Από τον Μάρτιο μέχρι και τις αρχές Μαΐου 1945, ο Ιερός Λόχος δεν άφησε σε χλωρό κλαρί τους Γερμανούς! Οι προσβολές και τα νυκτερινά εγχειρήματα ήταν συνεχή και εντατικά.

Στις 5 Μαΐου, ο Γερμανός διοικητής ενημέρωσε τον Έλληνα Έπαρχο, ότι αναμενόταν διαταγή της ανωτέρας γερμανικής διοίκησης νησιών Αιγαίου που είχε έδρα την Κρήτη, περί παράδοσης της φρουράς.

Πράγματι, το απόγευμα της 6 Μαΐου, Κυριακή του Πάσχα, ενώ οι Ιερολοχίτες συνεόρταζαν με τους κατοίκους του ελεύθερου μέρους του νησιού, φάνηκε από τις Πλάκες να έρχεται αυτοκίνητο με λευκή σημαία. Οι επιβάτες ήταν ο Έπαρχος, ένας Γερμανός γιατρός και 2 στρατιώτες. Ζήτησαν να έλθουν σε επαφή με τη διοίκηση του αποσπάσματος του Ιερού Λόχου της περιοχής των νησιών (που είχε στο μεταξύ μεταφερθεί στην Κίμωλο) και με εκπρόσωπο των Βρετανών. Μετά από επικοινωνία με τη βάση της Κιμώλου, στάλθηκαν 2 Έλληνες αξιωματικοί Ιερολοχίτες και ένας Βρετανός με την εντολή ν' απαιτήσουν την άνευ όρων παράδοση των γερμανικών τμημάτων.

Στις 8 Μαΐου 1945 στις 3 το απόγευμα, έγινε επίσημα αποδεκτή η παράδοση των Γερμανών! Παραδόθηκαν 522 Γερμανοί και 20 Ιταλοί στρατιώτες άνευ όρων. Επιτράπηκε μόνο στους αξιωματικούς να φέρουν τα πιστόλια τους. Την ίδια ημέρα όλο το απόσπασμα του Ιερού Λόχου μεταφέρθηκε από την Κίμωλο στη Μήλο με τα πλοιάριά του και αφού παρέλαβαν από την Απολλωνία (σήμερα Πολλώνια) τη μόνιμη περίπολο του νησιού, αποβιβάστηκαν στον Αδάμαντα. 

Οι κάτοικοι του νησιού τους υποδέχτηκαν με μεγάλη χαρά και ενθουσιασμό, ενώ οι Ιερολοχίτες βάδιζαν προς την πρωτεύουσα, την Πλάκα. Σε όλη τη διαδρομή οι Γερμανοί σκοποί απέδιδαν τιμές παρουσιάζοντας όπλα.

Η παράδοση της γερμανικής φρουράς και η κατάθεση όπλων άρχισε αμέσως. Μέχρι τις 12 Μαΐου οι Γερμανοί είχαν παραδοθεί και είχαν αποχωρήσει από τη Μήλο, εκτός από ομάδα ναρκαλιευτών, που παρέμεινε για την εκκαθάριση των ναρκοπεδίων που είχαν εγκαταστήσει.

Η παράδοση της γερμανικής φρουράς της Μήλου, θεωρήθηκε σαν γεγονός ιδιαίτερης σημασίας, γιατί επιβεβαιώθηκε ότι με συχνές καταδρομικές ενέργειες ενός μικρού τμήματος κομάντος του Ιερού Λόχου, μια μεγάλη και ισχυρή δύναμη απομονώθηκε για ένα ολόκληρο εξάμηνο. Ανέδειξε την αξία των ειδικών επιχειρήσεων.

Το απόσπασμα του Ιερού Λόχου παρέμεινε στη Μήλο μέχρι τις 29 Μαΐου του 1945, οπότε παρέδωσε την ασφάλεια του νησιού σε τμήματα του 115 Τάγματος Εθνοφυλακής του νεοσυγκροτούμενου ελληνικού στρατού και ανεχώρησε για την έδρα του που εκείνη την εποχή βρισκόταν στη Χίο.

Υπάρχει ένα μνημείο προς τιμήν του Ιερού Λόχου στη Μήλο, στην κορυφή του λόφου που που δεσπόζει κατασκευάστηκε ή  μια μαρμάρινη επιγραφή , αλλά αν δεν υπάρχει, ποτέ δεν είναι αργά! Έστω και τώρα θεωρώ ότι οι Μήλιοι θα πρέπει για λόγους ηθικής αμοιβής προς αυτούς που πολέμησαν για το νησί τους, να το κάνουν.

Υπάρχουν ακόμη στη ζωή λίγοι γέροντες Ιερολοχίτες. Πιστεύω ότι κάποιος θα έχει σκεφτεί να τους καλέσει στη γιορτή της απελευθέρωσης που προγραμματίζουν στη Μήλο,  μέσα στο Σαββατοκύριακο. Αν το έχουν …ξεχάσει, ας το θυμηθούν για του χρόνου.

Ανιχνευτής

Πηγή:  " Ο Ελληνικός Στρατός στη Μέση Ανατολή 1941-1945" Εκδόσεις ΓΕΣ/ΔΙΣ