O «σκιώδης πόλεμoς» των ειδικών δυνάμεων και των υπηρεσιών πληροφοριών

Συγκαλυμμένες επιχειρήσεις, υπηρεσίες πληροφοριών, «σκιώδεις» αποστολές ειδικών δυνάμεων: οι «πολεμιστές της σκιάς» αυξάνουν τις επιχειρήσεις τους σε όλο τον κόσμο.

Πριν από τέσσερις μήνες, ο ναύαρχος Γουίλιαμ ΜακΡέιβεν έδωσε την εντολή έναρξης της επιχείρησης που οδήγησε στο θάνατο του Οσάμα μπιν Λάντεν. Πλέον αποτελεί τον αρχηγό των Ειδικών Δυνάμεων των ΗΠΑ- και κατά τα λεγόμενά του, οι «μυστικοί πολεμιστές» αυτού του ιδιότυπου πολέμου αρχίζουν να παίζουν όλο και μεγαλύτερο ρόλο στους στρατηγικούς σχεδιασμούς σε όλη την υφήλιο.

Κατά την κατάθεσή του στην Επιτροπή Ενόπλων Δυνάμεων του Κογκρέσου, ο πρώην SEAL παρουσίασε την εξέλιξη των δυνάμεών του. Από τις 11 Σεπτεμβρίου 2001 μέχρι σήμερα, το δυναμικό της Διοίκησης Ειδικών Επιχειρήσεων των ΗΠΑ έχει διπλασιαστεί. Αντίστοιχα, ο σχετικός προϋπολογισμός έχει τριπλασιαστεί, ενώ οι αποστολές τους έχουν τετραπλασιαστεί.

Η αποστολή που σκότωσε τον μπιν Λάντεν αποτελεί απλά την «κορυφή του παγόβουνου» : οι ΗΠΑ και οι σύμμαχοί τους εντείνουν όλο και περισσότερο τον «μυστικό» τους πόλεμο, με αρκετούς αναλυτές να κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου, καθώς αυτή η κλιμάκωση μπορεί πολύ εύκολα να οδηγήσει σε επιδείνωση διπλωματικών σχέσεων, αλλά και γενικευμένες ένοπλες συγκρούσεις.

Σε καμία περίπτωση δεν πρόκειται για νέο φαινόμενο: οι «μυστικοί πόλεμοι» κατά του κομμουνισμού στη νοτιοανατολική Ασία κατά τη δεκαετία του 1960 οδήγησαν σε γενικευμένες συρράξεις. Τη δεκαετία του 1980, το σκάνδαλο Ιράν- Κόντρας αποτέλεσε ένα μεγάλο φιάσκο για την κυβέρνηση Ρίγκαν, ενώ ήταν η υποστήριξη των ισλαμιστών ανταρτών που μάχονταν κατά των Σοβιετικών στο Αφγανιστάν που οδήγησαν στη γένεση του μπιν Λάντεν και της αλ Κάιντα. Και δεν είναι μόνο οι ΗΠΑ που παίζουν το συγκεκριμένο «παιχνίδι» : πριν από μία εβδομάδα, το Ιράν κατηγορήθηκε για συνωμοσία με στόχο τη δολοφονία του Σαουδάραβα πρέσβη στις Ηνωμένες Πολιτείες.

Τα πλεονεκτήματα αυτών των επιχειρήσεων είναι εμφανή: η δημοσιότητα στις πολεμικές επιχειρήσεις είναι καλύτερο να αποφεύγεται. Ένα worm που χτυπάει τα δίκτυα υπολογιστών του πυρηνικού προγράμματος του Ιράν, η μυστική παροχή βοήθειας στους επαναστάτες στη Λιβύη, οι συγκαλυμμένες επιχειρήσεις κατά της αλ Κάιντα στο Αφγανιστάν με μη επανδρωμένα αεροσκάφη- σε όλες τις περιπτώσεις υπάρχουν τα επιθυμητά αποτελέσματα χωρίς ιδιαίτερη δημοσιότητα. 

Επίσης, σε μία εποχή οικονομικών δυσκολιών, παρουσιάζονται ιδιαίτερα οικονομικές σε σχέση με τη χρήση μίας μεγάλης συμβατικής δύναμης: κατά τον ΜακΡέιβεν, το κόστος των 58.000 στρατιωτών/ πρακτόρων του χώρου των Ειδικών Επιχειρήσεων ανέρχεται μόλις στο 1,6% του προϋπολογισμού του Πενταγώνου για το 2012.

Η CIA διατηρεί εδώ και πολλά χρόνια τη δική της, μικρή παραστρατιωτική δύναμη, η οποία πολύ συχνά επιχειρεί μαζί με μέλη των ειδικών δυνάμεων. Τα τελευταία χρόνια, το δυναμικό αυτού του μικρού «στρατού» έχει αυξηθεί πολύ, με πολλούς αναλυτές ασφαλείας να κάνουν λόγο για εκατοντάδες, ίσως χιλιάδες άτομα. Υπό την ηγεσία του στρατηγού Ντέηβιντ Πετρέους, αναμένεται αύξηση των συγκαλυμμένων «γκρίζων» επιχειρήσεων (δολιοφθορές, δολοφονίες) της υπηρεσίας.

Σε αντίστοιχα πλαίσια θεωρείται ότι κινούνται και άλλες δυνάμεις, όπως το Ισραήλ και η Μ. Βρετανία, με ιδιαίτερη έμφαση να δίνεται στον τομέα του κυβερνοπολέμου. Καθώς οι επιχειρήσεις στα μέτωπα του Ιράκ και του Αφγανιστάν μειώνονται, η προσοχή στρέφεται προς χώρες όπως το Πακιστάν, η Υεμένη, η Σομαλία, οι Φιλιππίνες και Μεξικό, που ενδέχεται να αποτελέσουν θέατρα μελλοντικών επιχειρήσεων. 

Στρατιώτες των αμερικανικών ειδικών δυνάμεων βρίσκονται σε 75 χώρες, σε αποστολές με στόχους που μπορεί να κυμαίνονται από εκπαίδευση έως δολοφονίες.«Ίσως να βρεθούμε ξαφνικά στη θέση να διεξάγουμε περισσότερους πολέμους με λιγότερους ανθρώπους» λέει σχετικά ο Τζων Ναγκλ, πρώην αξιωματικός του αμερικανικού στρατού και συγγραφέας του εγχειριδίου επιχειρήσεων καταστολής ανταρτών. «Τα ερωτήματα που προκύπτουν είναι ενδιαφέροντα- όπως το κατά πόσον έχουμε το δικαίωμα να κάνουμε κάτι τέτοιο. Υπάρχει πολύ λιγότερη αμφισβήτηση. Η κοινωνία δεν πληρώνει το κόστος, οπότε δεν κάνει ερωτήσεις».

Η ανάπτυξη συμβατικών δυνάμεων μπορεί να μονοπώλησε το ενδιαφέρον των ΜΜΕ σε Ιράκ και Αφγανιστάν, αλλά οι διοικητές βασίζονταν πολύ στις συγκαλυμμένες επιχειρήσεις. Μη επανδρωμένα αεροσκάφη, πράκτορες συλλογής πληροφοριών και καταδρομείς των SEALs, της Δύναμης Δέλτα, της βρετανικής SAS και άλλων ελίτ μονάδων διεξήγαγαν τις δικές τους εκστρατείες εναντίον της αλ Κάιντα, των Ταλιμπάν και των συμμάχων τους. «Έχει ανανεωθεί το ενδιαφέρον για τις ειδικές επιχειρήσεις…υπήρχαν πάντα βέβαια, αλλά είχαν παραγκωνιστεί λίγο. Αυτό πλέον έχει αλλάξει» λέει σχετικά ο Φρεντ Μπάρτον πρώην στέλεχος των αντιτρομοκρατικών υπηρεσιών, που εργάζεται πλέον για τη Stratfor.

Οι ειδικές επιχειρήσεις δεν έχουν να κάνουν μόνο με την εξόντωση στόχων: στρατιώτες των ειδικών δυνάμεων βοήθησαν στο «ξύπνημα των Σουνιτών», που εξαφάνισε την αλ Κάιντα και τους υποστηρικτές της από μεγάλο τμήμα του Ιράκ και συνέβαλε στη νίκη των επαναστατών στη Λιβύη. 

Ο ΜακΡέιβεν έχει δηλώσει επίσης ότι θεωρεί ότι η συνεργασία με τις τοπικές αρχές και την αστυνομία στο Αφγανιστάν ενδεχομένως να αποτελέσει τη μεγαλύτερη συνεισφορά των δυνάμεών του στον πόλεμο- ακολουθώντας το παράδειγμα του Λώρενς της Αραβίας, ο οποίος συνεργάστηκε με Άραβες αντάρτες εναντίον του τουρκικού στρατού κατά τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο. «Αυτό που χρειάζεσαι είναι άνθρωποι που δεν φοβούνται τον κίνδυνο, που καταλαβαίνουν τις διαφορετικές κουλτούρες και σκέφτονται γρήγορα, οπότε μπορούν να προσαρμοστούν στις νέες, διαφορετικές συνθήκες» λέει σχετικά ο υποστράτηγος Γκρέιαμ Λαμπ, πρώην επικεφαλής των βρετανικών ειδικών δυνάμεων. «Δεν έχουμε πολλούς τέτοιους ανθρώπους, αλλά…είναι αρκετοί αυτοί που έχουν διαβάσει Λώρενς, έχουν συναναστραφεί ανθρώπους όπως οι Σουνίτες αντάρτες και γενικά έχουν άνεση σε τέτοια περιβάλλοντα».

Πολλοί θεωρούν ότι το κύριο πλεονέκτημα των τακτικών αυτών είναι η αντίθεσή τους στη συμβατική διεξαγωγή πολέμου: «είναι θέμα πολιτικής θέλησης. Οι νέες τεχνολογίες πράγματι σου δίνουν νέες επιλογές, αλλά σε γενικές γραμμές αυτές οι δυνατότητες υπήρχαν πάντα. Το ερώτημα είναι αν θα επιλέξεις να πάρεις την πιο συγκαλυμμένη οδό ή να στείλεις κατευθείαν την 101η Αερομεταφερόμενη» αναφέρει ο Νάιτζελ Ίνκστερ, πρώην στέλεχος της ΜΙ6. Επίσης, σημαντικό ρόλο παίζουν οι πολιτικοοικονομικές δυνατότητες: στην περίπτωση της Λιβύης μία επέμβαση μεγάλης έκτασης ήταν πολιτικά και οικονομικά απαγορευτική- αλλά οι πολιτικές ηγεσίες ήθελαν να αναληφθεί δράση.

Συνέχεια στην ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ