Καλές Γιορτές

 

Δεκεμβριανά 1944

»Ἡ Διχόνια, ποὺ βαστάει

ἕνα σκῆπτρο ἡ δολερὴ

καθενὸς χαμογελάει,

πάρ᾿ το, λέγοντας, κι ἐσύ.

»Κειὸ τὸ σκῆπτρο ποὺ σᾶς δείχνει,

ἔχει ἀλήθεια ὡραῖα θωριά·

μὴν τὸ πιᾶστε, γιατὶ ρίχνει

εἰσὲ δάκρυα θλιβερά.

»Ἀπὸ στόμα ὅπου φθονάει,

παλικάρια, ἂς μὴν ῾πωθῇ,

πῶς τὸ χέρι σας κτυπάει

τοῦ ἀδελφοῦ τὴν κεφαλή.

»Μὴν εἰποῦν στὸ στοχασμό τους

τὰ ξένα ἔθνη ἀληθινά:

«Ἐὰν μισοῦνται ἀνάμεσό τους,

δὲν τοὺς πρέπει ἐλευθεριά»

"Ύμνος εις την Ελευθερία" Διονυσίου Σολωμού Στίχοι 144-147

Βρετανοί αλεξιπτωτιστές κατά τη διάρκεια οδομαχιών στους δρόμους της Αθήνας τον Δεκέμβριο του 1944Πηγή

Ο όρος Δεκεμβριανά αναφέρεται σε μία σειρά ένοπλων συγκρούσεων που έλαβαν χώρα στην Αθήνα το Δεκέμβριο 1944 - Ιανουάριο 1945, ανάμεσα στις δυνάμεις ΕΑΜ-ΕΛΑΣ-ΚΚΕ και τις Βρετανικές και Κυβερνητικές δυνάμεις που ανήκαν στο υπόλοιπο πολιτικό φάσμα.

Η έναρξή τους, στις 3 Δεκεμβρίου του 1944, σηματοδοτείται από τους πυροβολισμούς των Κυβερνητικών και Αγγλικών δυνάμεων μπροστά στο μνημείο του άγνωστου στρατιώτη για την διάλυση της διαδήλωσης του ΕΑΜ που είχε οργανωθεί ως απάντηση στο τελεσίγραφο της κυβερνησης εθνικής ενώσεως (1-12-1944) για τον αφοπλισμό όλων των αντάρτικων ομάδων. Αποτέλεσμα, θάνατοι βία, καταστροφές!!

Τί ήταν τα Δεκεμβριανά;

Δύο διαφορετικές προσεγγίσεις για ένα γεγονός που καθόρισε τη μεταπολεμική Ελλάδα!

Υπάρχουν διαφορετικές φωνές και απόψεις για την τραγική αυτή κατάσταση! Πως αλλιώς θα μπορούσε να χαρακτηρισθεί αυτή η μαύρη περίοδος της νεώτερης ιστορίας της πατρίδας μας;

Ποιός ξεκίνησε πρώτος; Οι κυβερνητικοί; Οι αριστεροί; Τώρα πια αρχίζει να χάνει τη σημασία του και μόνο για ιστορικούς λόγους χρειάζεται η γνώση που και εδώ υπήρξε προσπάθεια παραπληροφόρησης. Το αποτέλεσμα αποτρόπαιο και φρικιαστικό!

Η διήγηση  του Σεφέρη, μας φέρνει πολύ κοντά στον παλμό των γεγονότων της εποχής με τα μάτια ενός κατοίκου της Αθήνας.

Ανταρτοπολεμος, αδελφοκτονία, αιματοκύλισμα, απόγνωση, μίσος, απελπισία, λάθη, άσκοπες θυσίες, εθνική απώλεια σε όλους τους τομείς. Διχόνοια δολερή!

Σελίδες Ιστορίας..

30 Αυγούστου 1922. Το τέλος...

Στις 25 Αυγούστου 1922, η όψη της Σμύρνης ήταν πένθιμη. Την είχαν αφήσει και τα τελευταία τμήματα του Ελληνικού στρατού που υποχωρούσε προς την Ερυθραία και χιλιάδες πολίτες συνωστίζονταν στην προκυμαία για να τους παραλάβει κάποιο πλοίο και να τους μεταφέρει στα αιγαιοπελαγίτικα νησιά. Η ελληνική κυβέρνηση δεν είχε ενδιαφερθεί καθόλου για τη μεταφορά τόσων ψυχών και φυσικά τα πλοία ήταν ελάχιστα. 

Συνωστισμένοι Έλληνες στρατιώτες στο λιμάνι της Σμύρνης περιμένουν να εκκενωθούν προς τα ελληνικά νησιά του Αιγαίου και την ηπειρωτική Ελλάδα.

Την ώρα που ο μητροπολίτης Σμύρνης έτρεχε στους πρόξενους ζητώντας βοήθεια για τους αμάχους ή με επιστολές του εκλιπαρούσε ανθρωπισμό από τις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις, ο Στεργιάδης φυγαδευόταν από τους Άγγλους με αγγλικό πολεμικό. Τον υπασπιστή του, έναν Κρητικό χωροφύλακα, που του έφερε τις βαλίτσες μέχρι την αποβάθρα, ούτε που γύρισε το κεφάλι του να τον χαιρετίσει. Λίγο αργότερα οι Τσέτες θα τον ξεκοίλιαζαν μαζί με τη γυναίκα του. Αλλά ούτε για τον πρύτανη Καραθεοδωρή θα ενδιαφερόταν. Ο επιφανής μαθηματικός σώθηκε από τον Σμυρναίο δημοσιογράφο Θεοδόσιο Δανιηλίδη.

Τη νύκτα της 25ης προς την 26η Αυγούστου, περνούσαν ακόμα μπουλούκια του ελληνικού στρατού κατευθυνόμενα προς την Κρήνη (Τσεσμέ) της Ερυθραίας, για να επιβιβαστούν σε πλοία. Το πρωί της 26ης Αυγούστου η προκυμαία της Σμύρνης από το Τελωνείο μέχρι την Πούντα ήταν γεμάτη κόσμο, ενώ ακόμα πρόβαλαν ρακένδυτοι και πεινασμένοι στρατιώτες, κατευθυνόμενοι προς Ερυθραία. Το απόγευμα, ο μητροπολίτης Χρυσόστομος ζήτησε την προστασία του πληθυσμού από τον Αμερικάνο πρόξενο Γ. Χόρτον, αλλά μάταια. Στην πρόσκληση του George Horton να επιβιβαστεί σε αμερικανικό αντιτορπιλικό για να σωθεί, θα αρνιόταν. Αργότερα ο Χόρτον θα περιλάμβανε όσα φρικτά είδε να κάνουν οι μουσουλμάνοι Τούρκοι προς τον χριστιανικό πληθυσμό στο βιβλίο του "Η Μάστιγα της Ασίας". Ένα ιστορικό ντοκουμέντο για τις θηριωδίες που έγιναν.

Αξίζει να σημειωθεί ότι ο Αρμένιος επίσκοπος, Γεβόντ Τουριάν, ζήτησε αρχικά άσυλο σ’ ένα καθολικό εκκλησιαστικό ίδρυμα. Τελικά κατόρθωσε να πάει στις ΗΠΑ. Εκεί όμως εκτελέστηκε από Αρμένιους αγωνιστές, ακριβώς γιατί εγκατέλειψε το ποίμνιό του, αποφεύγοντας να θυσιαστεί μαζί του. Άγρυπνους βρήκε τους 200.000 Σμυρνιούς και τους άλλους τόσους πρόσφυγες η αυγή της 27ης Αυγούστου 1922. Χιλιάδες βουβοί άνθρωποι κατευθύνονταν προς την προκυμαία, καρφώνοντας τα μάτια τους στο πέλαγος. Ούτε ελληνικά πλοία εμφανίζονταν, ούτε τα πολεμικά της Δύσης φαίνονταν διατεθειμένα να βοηθήσουν. Περισσότερα διαβάστε ΕΔΩ

Η χειρότερη στιγμή του ελληνισμού είχε φτάσει.. Το 1922..

30 Αυγούστου.. Εθνική εορτή των Τούρκων με τυμπανοκρουσίες, παρόμοιες με αυτές που κάνουν 29 Μαΐου για την άλωση της Πόλης.

Αύγουστος 1949. Αντήχησε ο Γράμμος.. για τελευταία φορά!

Όλα τελείωσαν στο Κάμενικ! 30 Αυγούστου 1949!

Ανιχνευτής

Η Μαχητική Ικανότητα των Εφέδρων

CIOR 2022 Πηγή φωτο. ΣΕΑΝΑΑ

Την προηγούμενη εβδομάδα, έγινε η ετήσια θερινή συνάντηση εφέδρων αξιωματικών του ΝΑΤΟ, στην Ελλάδα.  Η Διασυμμαχική Συνομοσπονδία Εφέδρων Αξιωματικών του ΝΑΤΟ, ιδρύθηκε το 1948 και προωθεί τον θεσμό της εφεδρείας στα πλαίσια της Συμμαχίας και όχι μόνο, με την ενεργή συμμετοχή των εφέδρων στα τεκταινόμενα εντός του ΝΑΤΟ. 

Μεταξύ των, ιδιαιτέρου ενδιαφέροντος εκδηλώσεων, που οργανώνονται και διεξάγονται στις ετήσιες συναντήσεις, περιλαμβάνονται και αθλητικοί αγώνες του στρατιωτικού πεντάθλου, με σκοπό την ανάδειξη της μαχητικής ικανότητας των εφέδρων αξιωματικών και υπαξιωματικών της Συμμαχίας. Εφέτος στους στρατιωτικούς αγώνες   συμμετείχαν 10 δυτικές χώρες, μεταξύ των οποίων οι ΗΠΑ, Γερμανία, Δανία, Ολλανδία, Σουηδία, Ρουμανία, κ.λπ.

Και ενώ η φωνή της κοινής λογικής έλεγε ότι στην Ελλάδα, τη χώρα που δίδαξε στον κόσμο τον αθλητισμό, ήταν αυτονόητο ότι θα συμμετείχαν, όχι μία, αλλά πολλές ελληνικές ομάδες εφέδρων στο στρατιωτικό πένταθλο, η έκπληξη ήταν δυσάρεστη! Ουδείς έφεδρος Έλληνας αξιωματικός συμμετείχε στους αθλητικούς στρατιωτικούς αγώνες. Είναι αδιανόητο να φανταστεί κάποιος ότι δεν υπήρχε η δυνατότητα συγκροτήσεως ομάδων εθελοντών και ικανών εφέδρων να συναγωνιστούν με τους άλλους ξένους συμμάχους. 

Εθελοντές έφεδροι αθλητές υπάρχουν πολλοί! Ένα προσκλητήριο στους Συνδέσμους Ειδικών Δυνάμεων και όχι μόνο, θα συγκέντρωνε άμεσα αθλητές για συγκρότηση τριών τουλάχιστον, ομάδων. Πριν από τέσσερα χρόνια, η Λέσχη Καταδρομέων και Ιερολοχιτών, είχε προσεγγίσσει την Ομοσπονδία των Εφέδρων Αξιωματικών πάλι για το ίδιο θέμα, με σκοπό την προετοιμασία αθλητικών ομάδων για συμμετοχή στο στρατιωτικό πένταθλο εφέδρων, που θα διεξαγόταν σε κάποια ευρωπαϊκή χώρα. Τότε είχε προκύψει πρόβλημα χρηματοδότησης, (για συμμετοχή μιας τετραμελούς ομάδας με προπονητή ήταν περίπου 5.000 €), ενώ υπήρχε διαθεσιμότητα αθλητών. Δεν υπήρξε όμως τότε, όπως και εφέτος, έγκαιρη ενημέρωση Συνδέσμων και Σωματείων Εφέδρων, ώστε να ανευρεθούν χορηγοί, ούτε υποβλήθηκε  αίτημα προς ΥΠΕΘΑ για συμμετοχή σε στρατιωτικούς αγώνες, παρά μόνο για σεμινάρια. Ειδικά αυτή τη φορά, οι έφεδροι ενημερώθηκαν για τη διεξαγωγή αθλητικών αγώνων, αρχές Ιουλίου. 

Τελικά, δυστυχώς πάλι δεν συγκροτήθηκαν ελληνικές ομάδες εφέτος, ούτε έγιναν οι απαραίτητες προπονήσεις και οι Έλληνες έφεδροι περιορίστηκαν στη συμμετοχή τους στις άλλες σεμιναριακές δραστηριότητες και στην  υλοποίηση της ομολογουμένως επιτυχημένης  από πλευράς οργάνωσης, συνάντησης. 

Μία μικρή έρευνα για το θέμα, έδειξε ότι η χώρα μας έχει πάνω από 15 χρόνια να συμμετάσχει στους αγώνες στρατιωτικού πεντάθλου, με την όποια δικαιολογία, κυρίως οικονομική, όταν επρόκειτο για ταξίδι στο εξωτερικό. Στη συγκεκριμένη όμως περίπτωση, που μετά από μια εικοσατετία σχεδόν, ήλθε η σειρά της χώρας μας να φιλοξενήσει τη θερινή συνάντηση των εφέδρων της Συμμαχίας, δεν είναι δυνατόν να υπάρξει τέτοια δικαιολογία για την μη συμμετοχή Ελλήνων στους αθλητικούς αγώνες.

Και εδώ εγείρεται το ερώτημα. Είναι πράγματι μια παράλειψη, ένας λανθασμένος χειρισμός εκ μέρους της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Εφέδρων Αξιωματικών,  η οποία ενώ θα μπορούσε με τη συνδρομή του ΥΠΕΘΑ/ΔΕΠΑΘΑ να οργανώσει έγκαιρα αθλητικές ομάδες δεν το έπραξε, ή το χειρότερο μία εγγενής αδυναμία του εκπαιδευτικού συστήματος των Ενόπλων μας Δυνάμεων;

Τον Μάρτιο του 2022, δημοσιεύτηκε μια μελέτη - έρευνα του ΕΛΙΑΜΕΠ, που αναφερόταν στον τρόπο επίτευξης της ποιοτικής υπεροχής των Ενόπλων Δυνάμεων της χώρας μας για την αντιμετώπιση της εξ ανατολών απειλής. Η έρευνα μεταξύ των άλλων, έφερε στην επιφάνεια το παρακάτω αδύνατο σημείο, όπως διατυπώνεται στο κείμενο:

Ως υποκατάστατο για την αξιολόγηση της φυσικής κατάστασης των εφέδρων του Ελληνικού Στρατού, διερευνήσαμε το επίπεδο της παρεχόμενης εκπαίδευσης όσον αφορά στη φυσική κατάσταση των επαγγελματιών στρατιωτικών, με την υπόθεση ότι οι αδυναμίες που αφορούν τους επαγγελματίες θα είναι ακόμη πιο αισθητές για τους εφέδρους.

Ειδικότερα συνέντευξη με επαγγελματία που εμπλέκεται στο πρόγραμμα φυσικής κατάστασης των Ελληνικών Ενόπλων Δυνάμεων ανέδειξε τα ακόλουθα:

• Τα τεστ φυσικής κατάστασης στις ελληνικές Ένοπλες Δυνάμεις, όπως το Cooper Test που χρησιμοποιείται από την Ελληνική Πολεμική Αεροπορία, είναι ξεπερασμένα (το Cooper Test είναι πενήντα ετών).
• Η επικρατούσα στάση μεταξύ των αξιωματικών άνω των 40 ετών (τυπικά η ηλικία ενός αντισυνταγματάρχη στις Ελληνικές Δυνάμεις Εδάφους) είναι ότι η φυσική κατάσταση δεν είναι εξίσου σημαντική για τους υψηλόβαθμους αξιωματικούς.
• Τα τεστ φυσικής κατάστασης που καλούνται να περάσουν οι επαγγελματίες αξιωματικοί και υπαξιωματικοί είναι συχνά επιφανειακά και ενδέχεται να μη διενεργούνται με την προσήκουσα σοβαρότητα.

Λαμβάνοντας υπόψη τα παραπάνω, δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι δεν υπάρχει καμία σκέψη για τη βελτίωση της φυσικής κατάστασης του στρατεύσιμου τμήματος της Ελλάδας ούτε και πρόβλεψη για την υιοθέτηση προγραμμάτων φυσικής κατάστασης και την εμπέδωση διατροφικών συνηθειών που θα βελτίωναν την ικανότητά των στελεχών του Στρατού να αποδίδουν αποτελεσματικά στη μάχη. Ας μην λησμονείται ότι οι παραπάνω διαπιστώσεις αφορούν μια χώρα που έχει ήδη ένα από τα μεγαλύτερα ποσοστά παχυσαρκίας εφήβων και νέων στην Ευρωπαϊκή Ένωση των 27.

 Επομένως, αν οι διαπιστώσεις αυτές είναι σωστές, γίνεται εύκολα αντιληπτό γιατί καλλιεργείται αυτό το πνεύμα της υποβάθμισης της φυσικής κατάστασης και κατ' επέκταση της διστακτικότητας ή της αδιαφορίας για συμμετοχή σε τέτοιου είδους αθλητικές εκδηλώσεις. Οι επιπτώσεις όμως είναι  επιζήμιες για το κύρος των Ενόπλων μας Δυνάμεων  και υποβαθμίζεται η μαχητική ικανότητα των Ελλήνων εφέδρων διεθνώς. Βέβαια οι άλλοι σύμμαχοι, επίσημα και από λεπτότητα, δεν πρόκειται να αναφέρουν κάτι, αλλά ας μη γελιόμαστε, τα σχόλια και τα κουτσομπολιά θα δίνουν και θα παίρνουν. 

Φαντασθείτε, ότι οι άλλοι στρατοί, δίνουν τεράστια έμφαση στο αθλητικό, αγωνιστικό και μαχητικό πνεύμα, το οποίο δημιουργείται μόνο μέσα από την ανάπτυξη φυσικής κατάστασης, με επίπονες προπονήσεις και προσπάθειες. "Πρώτα μαχητής και μετά όλα τ' άλλα", είναι το πνεύμα που επικρατεί, σε αντίθεση μάλλον, όπως διαφαίνεται, με την δική μας αντίληψη. Όμως αυτή δεν είναι η πραγματική εικόνα, και δεν αξίζει να αμαυρώνεται έτσι, η ικανότητα των Ελλήνων εφέδρων μαχητών. Κάτι πρέπει να γίνει!

Αν είναι μόνο οικονομικό το θέμα, ας έχουμε το θάρρος να το ανακοινώσουμε και να το αντιμετωπίσουμε με ευγενικές χορηγίες. Θα υπάρξουν πολλοί που θα θελήσουν να βοηθήσουν. Αν όμως είναι αποτέλεσμα λανθασμένης αντίληψης περί μαχητικής ικανότητας, πρέπει να γίνει αναθεώρηση και να μπουν τα πράγματα στη σωστή τους βάση. Οι έφεδροι αξιωματικοί και υπαξιωματικοί μαχητές, για όσο διάστημα τελούν υπό το καθεστώς της "μάχιμης εφεδρείας" δεν προορίζονται για θεωρητικά σεμινάρια αλλά για τη μάχη, αν και όποτε χρειαστεί. 

Άρα αποτελεί απορρέουσα υποχρέωση η προετοιμασία τους με  προσκλήσεις για μετεκπαίδευση και η διατήρηση της μαχητικής τους ικανότητας, τουτέστιν της καλής τους φυσικής κατάστασης, μέσω των σωματείων τους και της ομοσπονδίας τους. Μία απόδειξη του επιπέδου της μαχητικής τους ικανότητας, είναι και η συμμετοχή τους στους διασυμμαχικούς στρατιωτικούς αγώνες. Μπορούμε να το κάνουμε ή όχι; Αν όχι γιατί; Δεν θέλουμε να δείξουμε την αδυναμία μας; Μήπως αληθεύει αυτό που είπε κάποιος, παρακολουθώντας και θαυμάζοντας τους ξένους τριαντάρηδες εφέδρους αθλούμενους στο στρατιωτικό πένταθλο, "Εμείς που να πάμε με τέτοιες 'καρότσες' που έχουμε;" Δεν πρέπει όμως να κατατάσσουμε τους εφέδρους μας στις ..."καρότσες"! Οπως αποφαίνεται η μελέτη του ΕΛΙΑΜΕΠ:

Είναι απαραίτητο στο σημείο αυτό να σημειώσουμε το κοινό νήμα που διατρέχει την απροθυμία της πολιτικής τάξης της Ελλάδας, όλων των αποχρώσεων και εν τέλει και της ελληνικής κοινωνίας να κάνει «ό,τι χρειάζεται» για να δημιουργήσει έναν αποτελεσματικό, μεικτό επαγγελματικό και έφεδρων, στρατό. Η αποφυγή αποστολής επαγγελματιών αξιωματικών και υπαξιωματικών σε αποστολές εκστρατείας και η μη διασφάλιση ότι τόσο οι επαγγελματίες όσο και οι έφεδροι διαθέτουν τα απαραίτητα εχέγγυα αποτελεσματικότητας στο πεδίο της μάχης, στα οποία συμπεριλαμβάνεται η επαρκής φυσική κατάσταση, είναι δύο μόνο ενδείξεις της επί δεκαετίες απροθυμίας να ξεπεραστούν οι εκτιμήσεις του πολιτικού κόστους και οι κοινωνικές προκαταλήψεις προκειμένου να ενισχυθεί το ποιοτικό πλεονέκτημα των ελληνικών Ενόπλων Δυνάμεων... 

Το σαμποτάζ της Δαμάστας

Ο Λοχαγός Bill Stanley Moss στην Κρήτη

Το σαμποτάζ της Δαμάστας (Damasta Sabotage), έτσι έμεινε γνωστό  στην ιστορία, ήταν μια ανταρτική ενέργεια  που έγινε από την κρητική αντίσταση κατά των Γερμανών κατακτητών, τον Αύγουστο του 1944.

Η σχεδίαση και η οργάνωση έγινε με τη βοήθεια ενός Βρετανού αξιωματικού, του Λοχαγού Bill Stanley Moss της Υπηρεσίας Ειδικών Επιχειρήσεων, γνωστής σαν SOE, (Special Operations Executive). Ο Μος που είχε συμμετάσχει και στην απαγωγή του στρατηγού Κράιπε, δεν είχε έλθει μόνος του από τη Μ. Ανατολή. Τον συνόδευαν και 2 Κρητικοί κομάντος, που είχαν εκπαιδευτεί μαζί με τους Βρετανούς.

Στην ουσία ήταν μια ενεδρευτική προσβολή γερμανικών τμημάτων που συνέβη κοντά στο χωριό Δαμάστα. Ας πούμε όμως τα πράγματα με τη σειρά τους. 

Στις 7 Αυγούστου του '44, οι Γερμανοί, όπως το συνήθιζαν τότε, βγήκαν παγανιά στα χωριά θέλοντας να "επιστρατεύσουν" χωρικούς για καταναγκαστικές εργασίες. Ήταν ένας Γερμανός υπαξιωματικός ονόματι Γιόζεφ Ολενχάουερ, που οι ντόπιοι του είχαν δώσει το υποκοριστικό "Σήφης", ο οποίος  είχε σαν έδρα το στρατόπεδο του Γενί Γκαβέ (σημερινή ονομασία  Δροσιά) και εκείνη την ημέρα αποφάσισε με 10 άνδρες του, ν' ανέβει στ' Ανώγεια για να ψάξει για εργάτες. Κακή ιδέα, όπως αποδείχτηκε αργότερα.

Βρήκε κάποιους και με τη βία προσπάθησε να τους πάρει μαζί του. Εκείνοι αντιστάθηκαν και τότε άρχισε ο καβγάς. Με τη δύναμη των όπλων πήρε 50 ομήρους. Αλλά αυτή ήταν και η τελευταία του ενέργεια. Αντάρτες που είχαν στο μεταξύ ειδοποιηθεί έφτασαν και γρήγορα ξεκίνησε και τελείωσε μια μάχη που άφησε όλους τους Γερμανούς νεκρούς και τους ομήρους ελεύθερους.

Όλοι κατάλαβαν ότι τ' αντίποινα πλησιάζουν. Την επόμενη ημέρα, τμήμα  ανταρτών οργανωμένο από τον Εγγλέζο και έχοντας μαζί τους και ...έξι Ρώσους αιχμαλώτους που το είχαν σκάσει από τους Γερμανούς, (πώς  βρέθηκαν εκεί άραγε;), έστησαν ενέδρα σε σημείο του δρόμου που συνδέει το Ρέθυμνο με το Ηράκλειο κοντά σε μια γέφυρα της Δαμάστας, ένα χιλιόμετρο δυτικά του χωριού, που στένευε ο δρόμος. 

Οι αντάρτες τοποθέτησαν παγιδεύσεις, χρησιμοποιώντας  αντιαρματικές νάρκες τύπου Hawkins. Εκείνη την ημέρα υπήρξε μεγάλη επιτυχία. Μόλις η γερμανική φάλαγγα αυτοκινήτων έφτασε στο χώρο της ενέδρας , το πρώτο αυτοκίνητο έπεσε επάνω σε νάρκη, και ακολούθησε καταιγισμός πυρών και εκρήξεων. Η γερμανική δύναμη των 50 περίπου ανδρών εξουδετερώθηκε πλήρως. Από την μεριά των ανταρτών, σκοτώθηκε ένας Ρώσος μαχητής, και τραυματίσθηκε ένας αντάρτης, ο Μανώλης Σπιθούρης. 

Η όλη ενέργεια αργότερα αμφισβητήθηκε ως προς την σκοπιμότητά της, δεδομένου ότι επέφερε την πλήρη καταστροφή των Ανωγείων.  Υπάρχουν διαφορετικές, διιστάμενες απόψεις. Τότε όμως αυτό που προείχε ήταν να χτυπηθούν οι κατακτητές. Το αποτέλεσμα της φονικής προσβολής κατά του γερμανικού τμήματος, ήταν η έκδοση της περιβόητης διαταγής του τότε Γερμανού διοικητή της Κρήτης, στρατηγού Μύλλερ, για την πλήρη καταστροφή των Ανωγείων.

Η ανακοίνωση με καθαρά στρατιωτικό ύφος, έμοιαζε σαν ξεκαθάρισμα λογαριασμών 

"ΔΙΑΤΑΓΗ ΤΟΥ ΣΤΡΑΤΗΓΟΥ ΔΙΟΙΚΗΤΟΥ ΝΗΣΟΥ ΚΡΗΤΗΣ"

Επειδή η πόλις των Ανωγείων είναι το κέντρο της αγγλικής κατασκοπείας, 

Επειδή οι κάτοικοι των Ανωγείων διέπραξαν τον φόνο του επιλοχία  διοικητού του φυλακίου Γενί Γκαβέ

Επειδή οι κάτοικοι των Ανωγείων διέπραξαν το σαμποτάζ της Δαμάστας,

Επειδή οι αντάρτες κάθε προέλευσης, βρίσκουν καταφύγιο και προστασία στα Ανώγεια

Επειδή μέσω Ανωγείων διεπράχθη η απαγωγή του στρατηγού  Φον Κράιπε

ΔΙΑΤΑΣΣΟΜΕΝ

Την πλήρη καταστροφή της πόλης και την εκτέλεση οιουδήποτε άρρενος κατοίκου που θα τύχει να βρεθεί μέσα στην πόλη και γύρω απ' αυτήν σε απόσταση ενός χιλιομέτρου.

Χανιά, 13 Αυγούστου 1944

   Στρατηγός Διοικητής  

Φρίντριχ Βίλχελμ Μύλλερ    

Έτσι  το χωριό "ξυρίστηκε" από το έδαφος και 50 κάτοικοι που βρέθηκαν εκεί δολοφονήθηκαν από τους Γερμανούς. Στις 21 Αυγούστου, οι Γερμανοί έπιασαν και 30 άντρες από τη Δαμάστα και τους εκτέλεσαν με την κατηγορία της συμμετοχής του χωριού στο σαμποτάζ, αφού δεν ειδοποίησαν τις κατοχικές αρχές για την ενέργεια των ανταρτών, αν και  την εγνώριζαν από νωρίτερα.

Ο Μύλλερ καταδικάστηκε σε θάνατο τον Δεκέμβριο του 1946 σαν εγκληματίας πολέμου για αυτή του την πράξη αλλά και για άλλες, κατά την διάρκεια του πολέμου. Εκτελέσθηκε "δια τυφεκισμού" από στρατιωτικό απόσπασμα  τον Μάιο του 1947. Του δόθηκε αρκετός χρόνος για να σκεφτεί τι είχε κάνει.

Πηγή

Κύπρος 1974. Επιχείρηση "Λαβίδα"

 (Αναδημοσίευση άρθρου)

31 Μοίρα Καταδρομών. Άγημα απόδοσης τιμών, σε φωτογραφία του 1973. (Φωτ. αρχείου)

 "Λαβίδα" ήταν η κωδική ονομασία που δόθηκε στην νυκτερινή ενέργεια των Ελληνοκυπριακών Μοιρών Καταδρομών για την κατάληψη των στενών Αγύρτας, με σκοπό την παρεμπόδιση της συνένωσης των αποβατικών τουρκικών δυνάμεων της περιοχής Κερύνειας με τον τουρκοκυπριακό θύλακα στο Κιόνελι. Η επιχείρηση αυτή των Δυνάμεων Kαταδρομών, έγινε παράλληλα με τις ενέργειες των λοιπών δυνάμεων της κυπριακής Εθνικής Φρουράς, προς αντιμετώπιση της τουρκικής εισβολής.

Γενική Κατάσταση

Τις πρώτες ώρες της 20ης Ιουλίου 1974, οι τουρκικές ένοπλες δυνάμεις προχώρησαν σε αμφίβια εισβολή στο Πεντεμίλι, περίπου 8 χιλιόμετρα δυτικά από την πόλη της Κερύνειας. Οι Τούρκοι εκτέλεσαν την αποβατική ενέργειά τους, σε πρώτο χρόνο, με ένα ΣΑΣ (Συγκρότημα Αποβατικού Συντάγματος) δυνάμεως περίπου 3.000 ανδρών, που περιλάμβανε μία ίλη αρμάτων Μ 47 (12 άρματα μάχης) 20 ΤΟΜΠ  Μ 113 και Μοίρα ΠΒ (12 οβιδοβόλα των 105 χιλ.). Η απόβαση εκτελέσθηκε χωρίς ιδιαίτερη αντίσταση εκ μέρους της Κυπριακής Εθνικής Φρουράς.

Παράλληλα, υπό την πλήρη τουρκική αεροπορική κυριαρχία, εκτελέστηκε ανενόχλητα  αεραπόβαση και αερομεταφορά τουρκικών στρατευμάτων προς την περιοχή Κιόνελι, προς ενίσχυση και διεύρυνση του ήδη υπάρχοντος τουρκοκυπριακού θύλακα.

Η κυπριακή Εθνική Φρουρά, μέσα στο χάος που δημιούργησε το προηγηθέν πραξικόπημα εναντίον του Μακαρίου, αιφνιδιάστηκε ολοσχερώς  όπως φάνηκε από τις μετέπειτα εξελίξεις και προσπάθησε εσπευσμένως να εφαρμόσει ειδικά σχέδια, που προβλέπονταν  σε περίπτωση εκδήλωσης τουρκικής απόβασης. Δυστυχώς δεν υπήρξε ούτε άμεση, ούτε σωστή εκτίμηση και αντίδραση, που οφειλόταν σε κακή πληροφόρηση και διστακτικότητα έκδοσης διαταγών εκ μέρους του τότε ελληνικού ΑΕΔ (Αρχηγείου Ενόπλων Δυνάμεων).

Τις νυκτερινές ώρες της 20 Ιουλίου 1974, η στρατιωτική κατάσταση  είχε διαμορφωθεί, όπως φαίνεται στο σχεδιάγραμμα που ακολουθεί.

(Σχ. 1) Σχεδιάγραμμα Επιχειρήσεων που δείχνει την διαμόρφωση της κατάστασης την νύκτα της 20 Ιουλίου 1974. Με πράσινο χρώμα απεικονίζονται οι τουρκοκυπριακές και οι τουρκικές δυνάμεις. Η τουρκική αριθμητική δύναμη στον θύλακα του Κιόνελι, φαίνεται δίπλα από τα σύμβολα των μονάδων.  Η ένδειξη ΤΜΤ , αναφέρεται στην Τουρκική Οργάνωση Αντίστασης-Türk Müdafaa Teskilâti, κάτι αντίστοιχο της ελληνικής ΕΟΚΑ. (Πηγή εικόνας)

Το ΓΕΕΦ, διέταξε κατά προτεραιότητα την εξάλειψη του τουρκοκυπριακού θύλακα στο Κιόνελι, (Σχέδιο Αφροδίτη ΙΙ) με εμπλοκή της ΕΛΔΥΚ, ενώ ταυτόχρονα προσπάθησε να αναχαιτίσει το τουρκικό προγεφύρωμα στην Κερύνεια. Παράλληλα το Σύνταγμα Καταδρομών (31, 32, 33 και η επιστρατευόμενη 34 ΜΚΔ) διετάχθη να εφαρμόσει το Σχέδιο "Λαβίδα", δηλαδή την κατάληψη των στενών της Αγύρτας, τα οποία κατείχαν τουρκοκυπριακές δυνάμεις ενισχυμένες με τουρκική μονάδα αλεξιπτωτιστών, που προερχόταν από την αεραποβατική δύναμη που είχε προσγειωθεί στον θύλακα του Κιόνελι.

Διάταξη των Αντιπάλων

α. Τουρκικές Δυνάμεις

Τη διάβαση Αγύρτας την κατείχαν προ της εισβολής οι Τουρκοκύπριοι, οι οποίοι είχαν την αποστολή της διατήρησης των στενών, ώστε να μπορούν οι τουρκικές αποβατικές δυνάμεις να κινηθούν ανενόχλητα για να συνενωθούν με τον τουρκοκυπριακό θύλακα του Κιόνελι να διευρύνουν το προγεφύρωμα και να το εξασφαλίσουν για την ακολουθούσα δύναμη που θα αποβιβαζόταν στην Κερύνεια.

Οι θέσεις των τουρκοκυπριακών δυνάμεων επάνω στη διάβαση της Αγύρτας φαίνονται στο σχεδιάγραμμα 2 που ακολουθεί.

(Πηγή εικόνας: Πρακτικά Ημερίδας Ειδικών Δυνάμεων)

      

Σε κάθε στόχο η δύναμή τους ανερχόταν περίπου σε δύναμη τάγματος (400 έως 600 άνδρες).

β. Ελληνικές Δυνάμεις

Η δύναμη της Εθνικής Φρουράς  περιλάμβανε γενικά :

-Σύνταγμα Καταδρομών. 

-Μηχανοκίνητο Τάγμα Πεζικού. 

-Επιλαρχία Μέσων Αρμάτων, με Ρωσικής κατασκευής άρματα Τ-34. 

-Επιλαρχία Αναγνωρίσεως, με τροχοφόρα ελαφρά Τ/Θ οχήματα. 

-Έξι μονάδες Πυροβολικού Μάχης, με περισσότερα από 100 πυροβόλα, διαφόρων διαμετρημάτων. 

-Μονάδα Επακτίου Πυροβολικού. 

-Μονάδα Αντιαεροπορικού Πυροβολικού, έστω και με όπλα ξεπερασμένα, για την προσβολή αεριωθουμένων αεροσκαφών. 

-Μονάδα Βαρέων Όπλων Πεζικού, με σύγχρονα για πολλές ακόμη δεκαετίες αντιαρματικά όπλα, με βαρείς όλμους, ακόμη και λίγα φλογοβόλα.

Πολύ σημαντική ήταν η παρουσία της Ελληνικής Δυνάμεως Κύπρου (ΕΛΔΥΚ), επιπέδου συντάγματος. Αποτελείτο από 2 τάγματα πεζικού συνολικής δυνάμεως 900 περίπου ανδρών. Ήταν καλά εκπαιδευμένο και οργανωμένο.  Μαζί με το Σύνταγμα Καταδρομών αποτελούσαν τα καλύτερα συγκροτήματα   της ελληνοκυπριακής πλευράς.

Η οργάνωση των Μονάδων Καταδρομών της Κύπρου στηριζόταν στα Ελλαδικά πρότυπα. Περιελάμβανε Διοίκηση-Επιτελείο, λόχο υποστηρίξεως (ΒΟΠ) και Διοικητικής Μερίμνης, και τρεις λόχους κρούσεως. Δύναμη, ως έγγιστα, 200 άνδρες, για να φθάσει στους 320 με την επιστράτευση. 

Ο διοικητής, ο υποδιοικητής, οι διοικητές λόχων και 1-2 ακόμη κατώτεροι αξιωματικοί ήταν Ελλαδίτες αξιωματικοί των καταδρομών. Όλοι οι υπόλοιποι ήταν Κύπριοι. 

Επειδή υπήρχε στενότητα στους βαθμούς του λοχαγού και υπολοχαγού, το Γενικό Επιτελείο Εθνικής Φρουράς (ΓΕΕΦ) είχε καθιερώσει την απόσπαση ενός υπολοχαγού πεζικού σε κάθε Μοίρα Καταδρομών, προκειμένου να καλύπτονται οι ανάγκες σε διοικητές λόχων. Φυσικά, οι αξιωματικοί αυτοί δεν είχαν στο ενεργητικό τους, ούτε τις εμπειρίες, ούτε τις εκπαιδεύσεις, ούτε το περιβόητο «πνεύμα» των Ελληνικών Δυνάμεων Καταδρομών. 

Σε ό,τι αφορά τον εξοπλισμό τους, αυτός ήταν παλαιός και παρωχημένος:

-Ατομικά όπλα, οπλοπολυβόλα και πολυβόλα του 2ου ΠΠ  διαφόρων τύπων και διαμετρημάτων, αγγλικής, αμερικανικής ή άλλης κατασκευής και προελεύσεως. 

-Αντιαρματικοί εκτοξευτές των 57 χιλιοστών,  των 2,36" και των 3,5" 

-Όλμοι 81 και 60 χιλιοστών, διαφόρων προελεύσεων. 

-Κράνη, αγγλικού τύπου 2ου ΠΠ. 

-Εξαρτύσεις, πυξίδες, υδροδοχεία, διόπτρες και άλλα παρελκόμενα, διαφόρων προελεύσεων, της εποχής του μεσοπολέμου ή ακόμη παλαιότερα. 

-Σακκίδια διαφόρων τύπων, αγγλικά, αμερικανικά, τύπου αστυνομίας, ακόμη και πολιτικού τύπου.

Όμως, παρά τον παλαιό τους εξοπλισμό, οι Μοίρες ήταν εκπαιδευμένες σε πολύ υψηλό βαθμό.

Το σημαντικό μειονέκτημα που είχαν έναντι των τουρκικών δυνάμεων, ήταν το γεγονός ότι από τις 15 Ιουνίου 1974, είχαν χρησιμοποιηθεί με διαταγή του προϊσταμένου τους κλιμακίου, (και με εντολή του ελληνικού Αρχηγείου Ενόπλων Δυνάμεων) στο μοιραίο πραξικόπημα κατά του Μακαρίου, με αρκετές απώλειες σε προσωπικό και υλικό.

Διεξαγωγή της επιχείρησης

Χάρτης περιοχής επιχειρήσεων (Πηγή εικόνας: Πρακτικά Ημερίδας Ειδικών Δυνάμεων)

Η Διοίκηση Δυνάμεων Καταδρομών Κύπρου, με διοικητή τον συνταγματάρχη Κωνσταντίνο Κομπόκη, εφήρμοσε το σχέδιο «Λαβίδα», δηλαδή την εκτέλεση νυχτερινής καταδρομικής επιχειρήσεως, για την κατάληψη της διαβάσεως Αγύρτας. Οι ΑΝΣΚ που τους ανατέθηκαν, φαίνονται στο παραπάνω σχεδιάγραμμα.

Σύμφωνα με το σχέδιο, η 31 Μοίρα Καταδρομών έπρεπε να καταλάβει το ύψωμα Κοτζά-Καγιά, αμέσως νοτίως του φρουρίου του Αγίου Ιλαρίωνος επί του Πενταδακτύλου, το οποίο ελέγχει εκ δυσμών την διάβαση. Το άλλο σκέλος της διαβάσεως, δηλαδή εξ ανατολών προς δυσμάς, είχε ανατεθεί στην 32 Μοίρα, με αντικειμενικόν σκοπό το ύψωμα Άσπρη Μούττη. Στην βόρεια έξοδο της διαβάσεως, με αντικειμενικόν σκοπό το ύψωμα Πετρομούθια, θα ενεργούσε η 33 Μοίρα Καταδρομών. Νοτίως της Άσπρης Μούττης, θα ενεργούσε η επιστρατευομένη 34 Μοίρα, με αντικειμενικόν σκοπό το ύψωμα 296, κοντά στην Αγύρτα. 

Ως πιθανή ώρα «Κ», δηλαδή ώρα κρούσεως, είχε ορισθεί η 23.00 ώρα της νύκτας 21/22 Ιουλίου 1974

Σύμφωνα με τον γενικότερο σχεδιασμό, μετά την κατάληψη των υψωμάτων, οι Μοίρες Καταδρομών θα αντικαθίσταντο υπό ισαρίθμων ταγμάτων πεζικού, προκειμένου να αναλάβουν άλλες αποστολές. 

Οι Μοίρες, ήδη ευρισκόμενες εξ αιτίας της εμπλοκής τους στο πραξικόπημα, διεσπαρμένες στη Λευκωσία, διατάχθηκαν να σπεύσουν προς Βορρά, με ελάχιστο χρόνο προετοιμασίας. 

"Κινούμενες ημέρα-μεσημέρι, αλλού βαλλόμενες με όλμους και αντιαρματικά και αλλού διωκόμενες από την τουρκική αεροπορία, κατόρθωσαν και έφθασαν συγκροτημένες στους χώρους εξορμήσεώς τους. Από εκεί και πέρα, η κάθε Μονάδα έγραφε την δική της ιστορία. Ήταν η πρώτη φορά που θα αναμετρούνταν με τις Τ/Κυπριακές δυνάμεις των υψωμάτων της διαβάσεως Αγύρτας, αλλά και με τις επίλεκτες μονάδες καταδρομών και αλεξιπτωτιστών του τουρκικού στρατού, οι οποίες, εν τω μεταξύ, τις ενίσχυσαν." (Αφήγηση Στγου Σταμάτη στην ημερίδα Ειδικών Δυνάμεων)

Οι Μοίρες, μπόρεσαν και κατέλαβαν τους ΑΝΣΚ (Αντικειμενικούς Σκοπούς) τους. και το πρωί της 21 Ιουλίου η διάβαση βρισκόταν σε ελληνικά χέρια.

Η 31 Μοίρα Καταδρομών, με διοικητή τον ταγματάρχη Αλέξανδρο Μανιάτη ο οποίος ανέλαβε την διοίκηση το απόγευμα της 19ης Ιουλίου, σχεδίασε και εξετέλεσε με άψογο τρόπο την επιχείρηση καταλήψεως του υψώματος Κοτζά-Καγιά. Με τον διοικητή της Μοίρας στην πρώτη γραμμή, και με τους λόχους κρούσεως των υπολοχαγών Ηλία Γλεντζέ και Αθανασίου Γαληνού σε πρωταγωνιστικόν ρόλο, οι Τ/Κύπριοι και οι επίλεκτοι του τουρκικού στρατού αιφνιδιάστηκαν παντελώς και υπέστησαν μεγάλες απώλειες. Κάποιοι ανέφεραν για 100-150 νεκρούς, ίσως και περισσότερους.

Η 32 Μοίρα Καταδρομών, με διοικητή τον ταγματάρχη Ναπολέοντα Δαμασκηνό, με ελάχιστους Ελλαδίτες αξιωματικούς Καταδρομών, λόγω των απωλειών κατά το πραξικόπημα, προσέγγισε αθόρυβα το ύψωμα Άσπρη Μούττη και το κατέλαβε με μικρή καθυστέρηση, λόγω της πυρκαϊάς της θαμνώδους βλάστησης του υψώματος, εξ αιτίας των βολών του πυροβολικού.

Η 33 Μοίρα, με διοικητή τον ταγματάρχη Γεώργιο Κατσάνη, προσέγγισε επιτυχώς το ύψωμα Πετρομούθια, αιφνιδίασε τον εχθρό και εξουδετέρωσε τις αντιστάσεις, τις οποίες εντόπισε.

 

"Κατά τας πρωϊνάς ώρας, η Μοίρα δια πυρών και σχετικής κινήσεως, προσπάθησε να υποβοηθήσει το έργο της 31 ΜΚ, προσβάλλουσα τον πύργο ΑΓΙΟΥ ΙΛΑΡΙΩΝΑ. Τα υπάρχοντα βαρέα όπλα της Μοίρας, έπληξαν πλειστάκις τον πύργο και άλλους στόχους, μέχρι ότου η εχθρική αεροπορία και εχθρικά όπλα καμπύλης τροχιάς κατέστρεψαν αυτά.

Ο Διοικητής της Μοίρας Τχης ΚΑΤΣΑΝΗΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ, προωθημένος ως ήτο, μετά κατάληψιν οικίσκου, όστις ήτο πλήρης όπλων και πυρομαχικών, επλήγη και εφονεύθει, περί την 09:30 της 21ης Ιουλίου. 

Ωσαύτως η Μοίρα έμεινε άνευ επαφής, μετά της ΔΔΚ, λόγω της εν τω μεταξύ καταστροφής των Σ/Α και τραυματισμού Διαβιβαστού (Δκτού/31ου ΛΟΚ, ο Λόχος Επιστράτων δεν είχε Σ/Α). Την διοίκηση της Μοίρας, αναλαμβάνει ο Υδκτής της, Λγός (ΠΖ) ΜΑΝΤΖΟΥΡΑΤΟΣ ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ." (Τμήμα αφήγησης του Στγου Μαντζουράτου κατά την διάρκεια της ημερίδας Ειδικών Δυνάμεων)

Η 34 Μοίρα Καταδρομών επιστρατεύθηκε τις πρωινές ώρες της 20ης Ιουλίου, στην Αθαλάσσα Λευκωσίας, με διοικητή τον ταγματάρχη Πέτρο Δεκούλο. 

"Το απομεσήμερο της ίδιας ημέρας, κινήθηκε στην περιοχή του Πάνω Δικώμου, όπου και το σημείο εξορμήσεώς της. Με το τελευταίο φως, η Μονάδα ξεκίνησε την ενέργειά της, προς το ύψωμα 296. Αφού διήνυσε περί τα δύο χιλιόμετρα, δέχθηκε πυρά όλμων, οπότε ανέκοψε εκεί την προχώρησή της και έλαβε αμυντική διάταξη. 

Τι παραπάνω θα περίμενε κανένας, από μια Μονάδα, η οποία επιστρατεύθηκε εξ ολοκλήρου το μεσημέρι, και εκλήθη να φέρει εις πέρας καταδρομική επιχείρηση, το βράδυ της ιδίας ημέρας. Πάλι καλά, που διατηρήθηκε συγκροτημένη, και δεν διαλύθηκε ολότελα." (Αφήγηση Στγου Σταμάτη στην Ημερίδα Ειδικών Δυνάμεων)

Παρά την προσωρινή αυτή επιτυχία, οι αναμενόμενες δυνάμεις Πεζικού προς αντικατάσταση των μοιρών Καταδρομών δεν εμφανίσθηκαν. Στον τομέα του τουρκοκυπριακού  θύλακα του Κιόνελι, ο οποίος είχε ενισχυθεί από τουρκικές μονάδες αλεξιπτωτιστών και καταδρομών, η ΕΛΔΥΚ ενισχυμένη με άρματα, δεν κατόρθωσε να τον εξαλείψει.

Κατόπιν τούτου, τις πρωινές ώρες της 21ης Ιουλίου 1974, η Διοίκηση Δυνάμεων Καταδρομών Κύπρου διέταξε τις Μονάδες της να απαγκιστρωθούν και να συμπτυχθούν στους χώρους εξορμήσεώς τους, προκειμένου να αναλάβουν άλλες αποστολές. Η απαγκίστρωση και η σύμπτυξη των Μονάδων ήταν επιτυχής.

Οι Μονάδες Καταδρομών αναπαύθηκαν και αναδιοργανώθηκαν. Ήταν η πρώτη και τελευταία τους φορά, που χρησιμοποιήθηκαν στον καταδρομικό τους ρόλο. Στη συνέχεια, χρησιμοποιήθηκαν σαν απλές μονάδες Πεζικού και κάλυπταν τα κενά και τις αδυναμίες των υπολοίπων δυνάμεων, δίδοντας διαδοχικό αμυντικό αγώνα.

Συμπεράσματα της επιχείρησης "Λαβίδα"

Για μια ακόμη φορά επαληθεύθηκε η αρχή της τακτικής χρησιμοποίησης των Δυνάμεων Καταδρομών. Η αφανής, μυστική και αθόρυβη διείσδυση και προσβολή των εχθρικών θέσεων, στην διάβαση της Αγύρτας, επέφερε τον μέγιστο αιφνιδιασμό του αντιπάλου και προκάλεσε πανικό.

Η μή  ενίσχυση ή αντικατάσταση των μονάδων Καταδρομών από δυνάμεις Πεζικού, με τον ανάλογο βαρύ οπλισμό, οδήγησε στην αναγκαστική τους αποχώρηση, με αποτέλεσμα την απώλεια του εξαιρετικού στρατηγικού πλεονεκτήματος που είχαν προκαλέσει, με την παρεμπόδιση της συνένωσης των τουρκικών αποβατικών δυνάμεων με τον θύλακα Κιόνελι.

«Οι τουρκικές ένοπλες δυνάμεις, αντιμετώπισαν άλλο ένα σοβαρό πρόβλημα.. Η τηλεφωνική επικοινωνία ήταν σχεδόν αδύνατη τις τρεις πρώτες μέρες, όχι μόνο μεταξύ των μονάδων, αλλά και μεταξύ του διοικητού του σώματος στρατού και της Αγκύρας. Την πρώτη ημέρα κατάφεραν να στήσουν ένα κανάλι με την Τουρκία το οποίο όμως, διακόπηκε στις 22.00 της ιδίας ημέρας και για τις επόμενες δύο ημέρες, δεν υπήρχε καμία επικοινωνία με το Γενικό Επιτελείο των τουρκικών ενόπλων δυνάμεων. Η γραμμή επικοινωνίας, είχε δημιουργηθεί αρχικά, μέσω μιας ειδικής συσκευής την οποία μετέφερε το 2ο τάγμα καταδρομέων από την Τουρκία και την εγκατέστησε στον Πενταδάκτυλο, στο Ατάκ Τεπέ, δίπλα από το Κοτζάκαγια. Από εκεί με καλώδια, συνδέθηκε με το διοικητήριο του σώματος στρατού, στο Μπογάζι. Τα καλώδια όμως καταστρέφονταν από τις φωτιές, που μαίνονταν την ώρα των μαχών. Ειδική ομάδα πηγαινοερχόταν γι’ αποκατάσταση της βλάβης, μέχρι που στις 22.00 το βράδυ της ίδιας ημέρας(Μουζαφέρ Σεβέρ. Τότε συνταγματάρχης της τουρκικής υπηρεσίας πληροφοριών)

(Απόσπασμα από την αφήγηση Στγου Γλεντζέ κατά την διάρκεια της ημερίδας Ειδικών Δυνάμεων)

Αποτελέσματα

Οι εφεδρείες της Εθνικής Φρουράς αναλώθηκαν στον θύλακα Κιόνελι-Λευκωσίας και στην διάβαση Αγύρτας, χωρίς αποτέλεσμα, αντί να επιπέσουν στο προγεφύρωμα της Κερύνειας, εκεί που πάταγε τροχός και ερπύστρια, και στο οποίο οι τουρκικές αποβατικές δυνάμεις δούλευαν σχεδόν ανενόχλητες.

Στην προσπάθεια της εξάλειψης του προγεφυρώματος στο Πεντεμίλι, πάλι ατυχώς  και εντελώς αντίθετα με την αρχή της τακτικής τους χρησιμοποίησης, οι δυνάμεις Καταδρομών (33 ΜΚ) κλήθηκαν να αντιμετωπίσουν μηχανοκινήτο πεζικό και άρματα, με αποτέλεσμα τις ανώφελες απώλειες γενναίων ανδρών.

"Ακολουθούν σκηνές απερίγραπτου ηρωισμού και αυτοθυσίας, σε αγώνα εκ του συστάδην. Τα εχθρικά άρματα και τεθωρακισμένα οχήματα μεταφοράς προσωπικού (ΤΟΜΠ) του αντιπάλου, επιτίθενται ακάθεκτα εναντίον των ελαφρά εξοπλισμένων, αλλά ηρωικών Λοκατζήδων. Τα τμήματα της Μοίρας με αγώνα εκ του συστάδην και τη χρήση του ελαφρού οπλισμού και χειροβομβίδων, αλλά και με μεγάλες απώλειες, διασπούν τον εχθρικό κλοιό και διαρρέουν προς τις ελεύθερες περιοχές και τους προβλεπόμενους χώρους συγκεντρώσεως. Λαμβάνουν χώρα πράξεις αφθάστου γενναιότητος, που δεν υπάρχουν λόγια να τις χρωματίσουν. Τραυματισμένοι Καταδρομείς, κάλυπταν τους συναδέλφους τους για να διαφύγουν..." (Απόσπασμα της ομιλίας Στγου Μαντζουράτου)

Οι συνολικές απώλειες μονάδων Καταδρομών καθ' όλη την διάρκεια των επιχειρήσεων στην Κύπρο, ανήλθαν σε 186 νεκρούς και αγνοούμενους.

"Όπου και όπως και εάν χρησιμοποιήθηκαν, οι καταδρομείς έπραξαν το καθήκον τους εις το ακέραιον, προσέφεραν ύψιστες υπηρεσίες προς το Έθνος και άφησαν ιερή παρακαταθήκη στις νεότερες γενεές. Συνεχώς στην πρώτη γραμμή, υπερέβαλαν τις δυνατότητές τους και, σε πλείστες περιπτώσεις, προξένησαν εφιαλτικές απώλειες στον εχθρό. Οι Τούρκοι δοκίμασαν πολύ πικρές εμπειρίες, οσάκις ήρθαν αντιμέτωποι με τους καταδρομείς.

Και γνωρίζουν πολύ καλά οι Τούρκοι, ότι, εάν ποτέ απαιτηθεί, οι νεότεροι Έλληνες καταδρομείς, εμπνεόμενοι από το πνεύμα, παραδειγματιζόμενοι από την διαγωγή και σεβόμενοι την θυσία των παλαιών καταδρομέων, θα τούς αντιμετωπίσουν, όπως και τότε, κατά τρόπον που δεν θέλουν ούτε να το σκέπτονται. " (Απόσπασμα ομιλίας Στγου Σταμάτη)

Σημείωση

Πολλά περισσότερα και ενδιαφέροντα γεγονότα μπορούν να διαβάσουν όσοι ενδιαφέρονται, στο βιβλίο "Οι Καταδρομείς κατά του Αττίλα" εκδόσεως της Λέσχης Καταδρομέων και Ιερολοχιτών, που αποτελούν τα πρακτικά της Ημερίδας των Ειδικών Δυνάμεων που έλαβε χώρα τον Νοέμβριο του 2016 στο Πολεμικό Μουσείο Αθηνών. 

Αυτή την περίοδο και μέχρι τέλους Αυγούστου, η καλύτερη επικοινωνία είναι μέσω του ηλεκτρονικού ταχυδρομείου στην διεύθυνση: info.contactlki@gmail.com

Οι SBS στην Ελλάδα

Κομάντος SBS σε νησί του Αιγαίου (Πηγή)

 

Ο Βρετανός ιστορικός και συγγραφέας, ο Γκάβιν Μόρτιμερ, έχει γράψει ένα ενδιαφέρον βιβλίο για τις στρατιωτικές επιχειρήσεις των SBS κατά τον 2ο παγκόσμιο πόλεμο. Το βιβλίο φέρει τον τίτλο: "The SBS in the World War II" (Οι SBS κατά το 2ο Παγκόσμιο Πόλεμο)

Πριν γράψει το βιβλίο, όπως ο ίδιος αναφέρει, είχε συναντήσεις και συνεντεύξεις με παλιούς πολεμιστές και κρατούσε σημειώσεις. Μετά το άνοιγμα των βρετανικών στρατιωτικών αρχείων εκείνης της περιόδου στο κοινό, μπόρεσε να συμπληρώσει όλα τα στοιχεία και να συγγράψει το βιβλίο του.

Ένας από τους βασικούς του παλιούς πολεμιστές στις αφηγήσεις του οποίου στήριξε αρκετά κομμάτια του βιβλίου του, ήταν ο  Ντικ Χολμς. Και ήταν βασικός "αυτόπτις μάρτυς", γιατί ο Ντικ Χολμς (Dick Holmes) υπηρέτησε σαν δεκανέας σε αυτό το ειδικό τμήμα από συγκροτήσεώς του και  παρασημοφορήθηκε με το βρετανικό Στρατιωτικό Μετάλλιο, για τις υπηρεσίες που προσέφερε.

Το πιο ενδιαφέρον είναι, ότι ο Χολμς, συμμετείχε σε όλες τις επιχειρήσεις του τμήματός του στο Αιγαίο και μνημονεύει πολλές ανέκδοτες ιστορίες εκείνης της περιόδου. Όταν τον ρώτησε τι έκαναν οι SBS στον πόλεμο, απάντησε με σεμνό ύφος "..δεν κάναμε και τίποτα σπουδαίο! Ανατινάξαμε γέφυρες, καταστρέψαμε αεροδρόμια, χτυπήσαμε μερικούς Γερμανούς! Πράγματα που τους έκαναν τη ζωή δύσκολη..."

Καΐκι  του Στολίσκου της Ανατολής, που μετέφερε κομάντος στο Αιγαίο. (Πηγή)

Στην αφήγησή του παρομοίασε τη δράση των καταδρομέων στο Αιγαίο εκείνη την εποχή, με τις επιδρομές των παλαιών πειρατών. Εξορμούσαν από ερημονήσια ή τις ακτές της Μικράς Ασίας και ότι εχθρικό πλεούμενο συναντούσαν, έκαναν ό,τι μπορούσαν για να το "κουρσέψουν".

Η αποστολή τους ήταν να τρομοκρατούν τους Γερμανούς και να τους κάνουν να παραμένουν απλωμένοι στα νησιά, ώστε να εγκλωβίζονται οι δυνάμεις τους μακριά από το θέατρο επιχειρήσεων της δυτικής Ευρώπης όπου αναμενόταν η μεγάλη απόβαση. Ούτε οι ίδιοι ήξεραν που θα γίνει, αλλά οι εντολές τους ήταν να προετοιμάσουν τις κατάλληλες συνθήκες γι' αυτό.

Ήταν οι τρομοκράτες της εποχής τους για τους Γερμανούς, αλλά ..και για κάποιους "υπερευαίσθητους" συμπατριώτες τους! Ένας βουλευτής του Συντηρητικού κόμματος, σε μια συνεδρίαση της βουλής το 1944, έκανε επερώτηση στον πρωθυπουργό Ουίνστον Τσόρτσιλ, περί της δράσης "εγκληματικών, ατάκτων στοιχείων, μαχαιροβγαλτών" στο Αιγαίο, κάτω από τη βρετανική σημαία, για να εισπράξει την απάντηση: "Κάτσε στη θέση σου και μη ξαναμιλήσεις γι'αυτό, γιατί θα σε στείλω να μείνεις μαζί τους"

Όπως ανέφερε ο παλιός καταδρομέας Ντικ Χολμς, η εκπαίδευση ήταν πολύ σκληρή. Περιλάμβανε κυρίως σωματική προπόνηση,  αμφίβια εκπαίδευση, τοπογραφία και ναυσιπλοΐα, μάχη σώμα με σώμα, τακτική περιπόλων, βολές με όλα τα όπλα και εκρηκτικές ύλες και καταστροφές. Όταν ξεκίνησαν την εκπαίδευση στη βολή με πιστόλι, ο εκπαιδευτής τους υποδέχτηκε με τη φράση: "Αυτό το σχολείο, είναι για εκπαίδευση σε φόνους!.Όχι για ασαφείς βολές μάχης, αλλά για να μάθετε να σκοτώνετε εν ψυχρώ έναν άνθρωπο..".

Έμαθαν πώς να πέφτουν με το αλεξίπτωτο σε άγνωστο έδαφος και πώς να καθαιρούν μια φουσκωτή λέμβο από υποβρύχιο και να κωπηλατούν για ώρες  μέσα στο βράδυ στην επιφάνεια της βαθιάς θάλασσας, ακολουθώντας την πορεία τους με την πυξίδα.

Μόλις τελείωνε ο κύκλος εκπαίδευσης ήταν πλέον έτοιμοι ..αντάρτες. Ένας άλλος βετεράνος είπε στον συγγραφέα, ότι μεταξύ τους στις επιχειρήσεις, δεν εφάρμοζαν για λόγους ασφάλειας, τον κανονισμό περί χαιρετισμού ανωτέρων και στολής. Η εκπαίδευση τους είχε δημιουργήσει το αίσθημα της υπεροχής, γιατί μπορούσαν και έκαναν πράγματα, που δεν ήξεραν οι αντίπαλοί τους.

Και έπρεπε να είναι καλύτεροι, γιατί ήξεραν ότι αν πιαστούν αιχμάλωτοι από τους Γερμανούς, θα εκτελούνταν επί τόπου. "Πολεμούσαμε ξέροντας εκ των προτέρων ότι αν συλληφθούμε η ποινή μας θα είναι ο θάνατος" ανέφερε χαρακτηριστικά ένας παλιός πολεμιστής.

Τον Ιούλιο του 1943 ο δεκανέας Ντικ Χολμς, έλαβε μέρος σε μια τολμηρή επιχείρηση διάρκειας 3 εβδομάδων στην Κρήτη. Αποβιβάστηκαν από υποβρύχιο 30 κομάντος και περπάτησαν αρκετές ώρες πριν καταλήξουν σε χώρο απόκρυψης στα βουνά. 

Εκεί ο ίδιος και 3 συμπολεμιστές του, ανέλαβαν να κάνουν σαμποτάζ σε μια αποθήκη καυσίμων στα Πεζά. Η όλη επιχείρηση περιλάμβανε προσβολή των αεροδρομίων Καστελίου, Τυμπακίου και αποθήκης Πεζών. Ήταν η 2η φορά που θα δρούσαν κομάντος στην Κρήτη, με πρώτη την περίφημη επιχείρηση Albumen, το 1942. Μια λεπτομερή περιγραφή της 2ης καταδρομικής επιχείρησης με πολλές μαρτυρίες Ελλήνων, μπορείτε να διαβάσετε ΕΔΩ. 

Περπάτησαν για μέρες στα κακοτράχαλα βουνά με 30 κιλά στην πλάτη και κατόρθωσαν να διεισδύσουν στην αποθήκη καυσίμων και να τοποθετήσουν εκρηκτικά σε 170 βαρέλια αεροπορικού καυσίμου. Στη συνέχεια αποχώρησαν χωρίς να γίνουν αντιληπτοί και  για 3 ημέρες περπατούσαν στα βουνά, αποφεύγοντας τους Γερμανούς, διανύοντας γύρω στα 160 χιλιόμετρα, πριν φτάσουν στο σημείο παραλαβής τους από πλοιάριο στις νότιες ακτές της Κρήτης. Ακολούθησε 17 ώρες ταξίδι για να φτάσουν τελικά στην Αίγυπτο. 

Τον Απρίλιο του 1944, οι SBS είχαν ένα σοβαρό πλήγμα από τους Γερμανούς, όταν περίπολός τους που είχε σταλεί στην Αλιμνιά για αναγνώριση, συνελήφθη μαζί  με Έλληνες χειριστές του σκάφους μεταφοράς. Ήταν έξι άνδρες, οι οποίοι αφού βασανίστηκαν για να δώσουν πληροφορίες εκτελέστηκαν αργότερα. Αυτή είναι μια άλλη άγνωστη πάλι ιστορία. Μάλιστα λέγεται ότι  ο Κουρτ Βαλντχάιμ ήταν ένας απ' αυτούς που υπέγραψε το έγγραφο της εκτέλεσής τους, χωρίς όμως να έχει επιβεβαιωθεί. Την μόνη εκπαίδευση που δεν είχαν περάσει ήταν η "αντίσταση στην ανάκριση", αλλά αυτοί που πιάστηκαν δεν πρόδωσαν τίποτα και κανέναν.

Τον Μάιο του 1945, ο Ιερός Λόχος έκανε επιχείρηση εκεί, στο ακατοίκητο πλέον νησάκι, αλλά πολύ καλό για τουριστικές αναζητήσεις.

Οι SBS κατά τη διάρκεια της δράσης τους στην Ελλάδα συνεργάστηκαν αρκετές φορές με τους Ιερολοχίτες, αφού άλλωστε είχαν κοινή προέλευση. Χαρακτηριστική κοινή επιχείρηση ήταν η καταδρομή στη Σύμη. Δεν έδρασαν όμως μόνο στην Ελλάδα. Έκαναν επιχειρήσεις και στην Αδριατική και στην Ιταλία. 

Μετά την αποχώρηση των γερμανικών στρατευμάτων από την Αθήνα, ένα τμήμα των SBS, που συνόδευε τη συμμαχική εκστρατευτική δύναμη "Fox Force" στα πλαίσια της επιχείρησης "ΜΑΝΝΑ", έφτασε στην Αθήνα και έβγαλε αναμνηστική φωτογραφία, στην Ακρόπολη, όπως βλέπετε την εικόνα παρακάτω.

Πηγή φωτογραφίας

Έκανε καλή δουλειά για να τους οργανώσει τότε, ο πρώτος τους διοικητής, λόρδος Τζέλικο, πολύ φίλος με τον Τσιγάντε.



Ανιχνευτής

Φωτογραφίες Αρχείου...

Υπάρχουν αρκετές φωτογραφίες, παλιές, ίσως ξεχασμένες, αλλά πάντα όταν βγαίνουν στην επιφάνεια, θυμίζουν τις καλές ή/και δύσκολες εποχές. Μέσα από το αρχείο της Λέσχης Καταδρομέων και Ιερολοχιτών, ανέσυρα δειγματοληπτικά μια σειρά φωτογραφιών που απεικονίζουν γνωστά, αγαπημένα πρόσωπα και συναδελφικές στιγμές της στρατιωτικής ζωής. Είναι μια σύντομη αναδρομή στην ιστορία των Ειδικών Δυνάμεων  του στρατού μας. Αναμνήσεις από το παρελθόν,  ίσως πυξίδα για το μέλλον...

Ο συνταγματάρχης Τσιγάντες, μιλά με καταδρομείς του Ιερού Λόχου σε κάποιον ασφαλή ορμίσκο των παραλίων της Μ. Ασίας. 1943

Ο Ανθυπολοχαγός Κόρκας επικεφαλής ομάδας του Ιερού Λόχου. Σύμη, 11 Μαΐου 1945.

Άνδρες του Ιερού Λόχου (ομάδα πολυβόλων) στη Λήμνο, μετά την κατάληψη του νησιού, στις 17 Οκτωβρίου του 1944, κάτω από τα γεμάτα περιέργεια και θαυμασμό βλέματα των κατοίκων.

  

   1948. Γ' Μοίρα Καταδρομών. Ο Λόχος του Βοριά. Αναμνηστική φωτογραφία στον Πάρνωνα.

1953. Ε' Μοίρα Καταδρομών Αναγνωρίσεις στο Τσαλ-Νταγ.

1953. Νεαροί Αξιωματικοί  της Ε' ΜΚ.  

1956. Αναμνηστική φωτογραφία δύο καταδρομέων ΔΕΑ στο ΚΕΕΔ. 

1974. Σταυροβούνι,  Κύπρος. Από δεξιά: Ο  (τότε) Ανχης Παπαμελετίου Γεώργιος(+) με πολιτικά, ο (τότε) Τχης Βασίλειος Μανουράς και ο (τότε) Τχης Δημήτριος Κυριάκου.(+)

1974. Ασπρόπυργος, Σχολή Αλεξιπτωτιστών. Επίδειξη του Σχολείου TAE-KWON-DO. Διακρίνονται ο (τότε) Υποστράτηγος Γεώργιος Βοριάς(+), Διοικητής της Διοικήσεως Δυνάμεων Καταδρομών ΔΚΔ/ΓΕΣ, ο (τότε) Ταξίαρχος Γεώργιος Παπαδόπουλος(+) Υποδιοικητής ΔΚΔ/ΓΕΣ, λοιποί αξιωματικοί των Καταδρομών και Σωμάτων Ασφαλείας και ο στρατιωτικός ακόλουθος της Ν. Κορέας.

1976. Ασπρόπυργος, Σχολή Αλεξιπτωτιστών. Μπροστά στο Διοικητήριο της ΣΧΑΛ. Στο μέσον όρθιος ο (τότε) Υποστράτηγος Γεώργιος Παπαδόπουλος(+) , Διοικητής ΔΚΔ/ΓΕΣ,  με αξιωματικούς και εκπαιδευτές της ΣΧΑΛ, σε αναμνηστική φωτογραφία με εκπαιδευθέντες Αμερικανούς Πεζοναύτες.

1991. Εξ αριστερών (στη φωτογραφία) ο ιδρυτής των SBS λόρδος Τζέλικο(+) και δίπλα του ο Ντέιβιντ Σάδερλαντ(+)  μπροστά στο μνημείο του Ιερού Λόχου στο Π. του Άρεως., κατά τη διάρκεια τελετής. Παλαιοί συμπολεμιστές στο Αιγαίο.

1991. Ο Λόρδος Τζέλικο, καταθέτει στεφάνι στο μνημείο του Ιερού Λόχου στο Πεδίο του Άρεως. Τιμή στους συναδέλφους συμπολεμιστές. 

Ανιχνευτής

Η απόβαση στη Νορμανδία!

Η μητέρα των μαχών! Έγινε τον Ιούνιο του 1944! Πέρασαν 78 χρόνια από τότε. Ήταν η μεγαλύτερη μικτή διασυμμαχική επιχείρηση που σχεδιάστηκε ποτέ στην παγκόσμια στρατιωτική ιστορία. Όλες οι στρατιωτικές σχολές του κόσμου μελετούν την "D Day" και αυτή τη μάχη. Η επιχείρηση "Overlord" όπως ήταν το κωδικό της όνομα, απασχόλησε χιλιάδες επιτελείς από πολλά κράτη. 

Παρά την έκτασή της, παραμένει αξιοθαύμαστο μέχρι σήμερα το γεγονός ότι δεν υπήρχαν διαρροές πληροφοριών, μέχρι τη στιγμή που τα αποβατικά στρατεύματα άγγιξαν την ακτή.

Επίσης είναι χαρακτηριστική η επιτυχημένη ενότητα διοίκησης. Αποτελεί σπάνιο παράδειγμα απόλυτης συνεργασίας μεταξύ στρατιωτικής και πολιτικής ηγεσίας. Ο Στρατηγός αποφάσιζε για την όλη την στρατιωτική επιχείρηση, στηριζόμενος επάνω στην υψηλή στρατηγική της πολιτικής ηγεσίας. Η δυσκολία του πολέμου "χάραξε" σαφή όρια ευθύνης. Η ενοποιημένη  στρατιωτική διοίκηση κάτω από ένα ανώτατο διοικητή, τον Στρατηγό Αϊζενχάουερ (Eisenhower), ο οποίος αργότερα θα γινόταν ο 34ος Πρόεδρος των ΗΠΑ, πέτυχε απόλυτα και αποτελεί υπόδειγμα ενός σύγχρονου διοικητή ανωτάτης διακλαδικής διοίκησης. Επιδέξια κατηύθυνε τους υφιστάμενους Στρατηγούς του, στην επίτευξη των επιδιώξεων της πολιτικής ηγεσίας.

Στις 6 Ιουνίου του 1944, τα στρατεύματα επιβιβάσθηκαν στα πλοία από τις ακτές της Νότιας Αγγλίας με κάποια νευρικότητα για το τι θα αντιμετώπιζαν στην απέναντι ακτή της Νορμανδίας. Είχαν όμως υψηλό ηθικό και αυτό μέτρησε πολύ στη συνέχεια. Το ηθικό είναι ένας ουσιώδης παράγοντας επιτυχίας, ανεξάρτητα από τον οπλισμό και το υλικό. Εξακολουθεί μέχρι σήμερα να λαμβάνεται σοβαρά υπ' όψη από τους επιτελείς οποιουδήποτε στρατού, κατά την σχεδίαση επιχειρήσεων. Αν δεν υπάρχει το κατάλληλο πνεύμα και η  αίσθηση εθνικών στόχων, οποιαδήποτε επιχείρηση τελματώνει και αποτυγχάνει.

Τα δίδαγμα που απορρέει από τη επιχείρηση αυτή είναι: Η υλική υπεροχή και η αριθμητική δύναμη δεν βοηθούν στην επιτυχία μιας στρατιωτικής επιχείρησης, αν δεν υπάρχει σταθερή πολιτική ηγεσία, χρηστή στρατιωτική διοίκηση και ηθικό, που απορρέει  από την πίστη σε έναν απώτερο σκοπό.

Δεν χρειάζεται να μιλήσουμε και να αναλύσουμε κάτι άλλο! Όλα μπορείτε να τα δείτε στο βίντεο που ακολουθεί! Η μνήμη αυτής της αποφασιστικής για την έκβαση του πολέμου μάχης πρέπει να παραμένει και να μας θυμίζει τις θυσίες αυτών που έδωσαν την ζωή τους και την ψυχή τους για την ελευθερία και την ειρήνη!

Αισθάνομαι όμως ότι οι αξίες και τα ιδεώδη εκείνης της εποχής αρχίζουν να ξεθωριάζουν και ξεκινάμε πάλι από την αρχή!


Ανιχνευτής

Πηγή

Επιχείρηση Albumen

Το αεροδρόμιο του Μάλεμε, Αύγουστο του 1941. Διακρίνονται αεροσκάφη υπό επισκευή, μετά τη μάχη της Κρήτης.

Επιχείρηση "Albumen" (Ασπράδι) ονομάστηκε η πρώτη καταδρομική επιχείρηση των Βρετανών  εναντίον των γερμανικών αεροδρομίων της τότε κατεχόμενης Κρήτης, που έλαβε χώρα τον Ιούνιο του 1942. Ήταν μια επιχείρηση που είχε σαν σκοπό να εμποδίσει τις αεροπορικές δυνάμεις των Ναζί να υποστηρίξουν το "Άφρικα Κορπ" (Afrika Korps) κατά τη διάρκεια του πολέμου της ερήμου στη Βόρειο Αφρική. 

Αυτές οι καταδρομικές ενέργειες στην Κρήτη, σχεδιάστηκαν σε συνδυασμό με αντίστοιχες εναντίον αεροδρομίων του Άξονα στη Βεγγάζη, στη Ντέρνα και στη Μπάρκα της Λιβύης και συγκαταλέγονται ανάμεσα στις πρώτες αποστολές δολιοφθοράς εντός της κατεχόμενης Ευρώπης. Ίσως ήταν και μια πρώτη απάντηση, μετά από τη μάχη της Κρήτης. 

Στα τέλη της Άνοιξης του 1942, τα αεροδρόμια της Κρήτης απέκτησαν μεγάλη στρατηγική αξία, σαν βάσεις ανεφοδιασμού των γερμανικών στρατευμάτων στη Βόρειο Αφρική, ειδικά κατά την προέλασή τους προς το δέλτα του Νείλου.. Η γερμανική πολεμική αεροπορία, η γνωστή Λουφτβάφε, εκτός από τα μεταγωγικά, είχε εκεί σταθμευμένα αεροσκάφη αναγνώρισης  καταδιωκτικά και βομβαρδιστικά, με τα οποία κάλυπτε όλη τη νοτιοανατολική Μεσόγειο. 

Οι σύμμαχοι επιδιώκοντας να παρεμποδίσουν τις παραπάνω δυνατότητες των Γερμανών, σχεδίασαν την αποστολή τριών καταδρομικών τμημάτων SBS και ενός των SAS, με σκοπό την προσβολή των αεροδρομίων του Ηρακλείου, του Τυμπακίου, του Καστελίου Πεδιάδος και του Μάλεμε.

Μεταγωγικό Me 323 σε αεροδρόμιο της Κρήτης, 1941.

Οι τύποι των γερμανικών αεροσκαφών που χρησιμοποιούνταν εκείνη την εποχή, περιλάμβαναν τα Ju 52 και τα Me 323 σαν μεταγωγικά, τα Ju 88 και τα Ju 86 βομβαρδιστικά και φωτοαναγνώρισης και τα Bf 109 σαν καταδιωκτικά.

 Ju 52 στην Κρήτη, 1943

Το αεροδρόμιο του Ηρακλείου, ανατέθηκε στους SAS ενώ τα υπόλοιπα αεροδρόμια τ' ανέλαβαν οι SBS. Τα τμήματα των  SBS τα υποδέχτηκε στην Κρήτη ο "Τομ" ένας Αυστραλός  αξιωματικός-σύνδεσμος με την κρητική αντίσταση, ο οποίος τους παρείχε ντόπιους οδηγούς.

Δεν βρέθηκαν πολλά στοιχεία για την οργάνωση, τον έλεγχο και τη διοίκηση όλων αυτών των τμημάτων, αλλά το βέβαιο είναι ότι υπήρχε συντονισμός από το Στρατηγείο της Μ. Ανατολής. Όλες οι προσβολές, σχεδιάστηκαν να γίνουν τη νύκτα 7/8 Ιουνίου του 1942.

Αεροδρόμιο του Ηρακλείου.

Ο Γάλλος ταγματάρχης Ζορζ Μπερζέ, τέθηκε επικεφαλής της περιπόλου SAS που περιλάμβανε τον λόρδο Τζέλικο λοχαγό του βρετανικού στρατού σαν υποδιοικητή, 3 Γάλλους αλεξιπτωτιστές-κομάντος του Ελεύθερου γαλλικού στρατού και ένα Έλληνα έφεδρο ανθυπολοχαγό τον Κωστή Πετράκη, σαν οδηγό. Η περίπολος μεταφέρθηκε στην Κρήτη με το ελληνικό υποβρύχιο "Τρίτων".

Ο χρονικός πίνακας διεξαγωγής της επιχείρησης δεν υλοποιήθηκε σωστά λόγω απρόβλεπτων καταστάσεων και έτσι οι έξι σαμποτέρ βγήκαν με ελαστικές λέμβους, στην παραλία του κόλπου των Μαλίων με το πρώτο φως της 10 Ιουνίου, πολύ ανατολικότερα από τη σχεδιασθείσα ακτή Καρτερού. 

Διηγείται ο Πετράκης, σε ένα άρθρο της εφημερίδας "ΤΑ ΝΕΑ" της 17 Μαρτίου 1980:

"…η αποστολή ξεκίνησε από την Αλεξάνδρεια με το υποβρύχιο Τρίτων με κυβερνήτη τον Επαμεινώνδα Κοντογιάννη. 

Εκείνη την ώρα για μένα το κυβερνούσε ο πυρπολητής Κωνσταντίνος Κανάρης σε άλλους καιρούς εξ'ίσου ματωμένους και ωραίους. 

Στη διάρκεια της αποστολής ο Μπερζέ άνοιξε τον πρώτο απόρρητο φάκελο. Πηγαίναμε για την Κρήτη. Θα ανατινάζαμε το αεροδρόμιο του Ηρακλείου εκεί που πριν 6 χρόνια υπηρέτησα σα νεοσύλλεκτος στρατιώτης και αργότερα σαν αξιωματικός. Την νύχτα της 10ης Ιουνίου αναδυθήκαμε 4-5 μίλια ανοιχτά από τα Μάλια.

Επιβιβαστήκαμε σε δυο πτυσσόμενες βάρκες ανά τρία άτομα, ενώ ρυμουλκούσαμε μια τρίτη φορτωμένη με τα εκρηκτικά. Μετά από τρίωρη κωπηλασία φθάσαμε στη στεριά. Πήραμε τις αποσκευές με το επικίνδυνο φορτίο και βουλιάξαμε τις βάρκες. Μας θεριεύει η ελπίδα του θανάτου, τέλεια αφαιρεμένοι και δοσμένοι στον προορισμό μας…"

Η περίπολος κινούμενη μόνο νύκτα, ενώ την ημέρα κρυβόταν, μπόρεσε να φτάσει κοντά στο αεροδρόμιο την νύκτα της 12 προς 13 Ιουνίου 1942. Μετά από σύντομη αναγνώριση, οι κομάντος διαπίστωσαν την μεγάλη κίνηση του αεροδρομίου λόγω συχνής απογειώσεως μεταγωγικών  και δεν μπόρεσαν να ενεργήσουν την ίδια νύκτα, φοβούμενοι την πρόωρη και άσκοπη  αποκάλυψή τους.

Την επόμενη όμως νύκτα, 13/14 Ιουνίου, κατόρθωσαν να διεισδύσουν απαρατήρητοι στο αεροδρόμιο, υπό την κάλυψη των βομβών που έριχναν αεροσκάφη της βρετανικής αεροπορίας  της RAF, μετά από συνεννόηση που είχε προηγηθεί. Η περίπολος μπόρεσε να καταστρέψει συνολικά 20 αεροσκάφη Ju 88 με χρήση βομβών τύπου Λιούις (Lewes bombs).

Γερμανικά Βομβαρδιστικά Ju 88 πάνω από την Αστυπάλαια το 1943

Κατά την διάρκεια της αποχώρησης της περιπόλου οι 4 Γάλλοι κομάντος, περιμένοντας σε σημείο ανασυγκρότησης (RV Point) βρέθηκαν αντιμέτωποι με γερμανικό τμήμα, (μετά από προδοσία δυστυχώς) και ο ένας σκοτώθηκε επί τόπου, ενώ οι άλλοι τρεις πιάστηκαν αιχμάλωτοι. Το ζευγάρι Τζέλικο-Πετράκης, που είχαν απομακρυνθεί για να συντονίσουν την εκκένωση της περιπόλου από την Κρήτη, γλύτωσαν. 

Τελικά διέφυγαν προς Αίγυπτο στις 23 Ιουνίου με καΐκι. Αργότερα ο Τζέλικο, στον οποίο απονεμήθηκε το μετάλλιο διακεκριμένης υπηρεσίας ( DSO) για την επιχείρηση αυτή, συμμετείχε και σε άλλες τέτοιου είδους ειδικές επιχειρήσεις και εμφανίστηκε σε αρκετές κρίσιμες για την ελληνική ιστορία στιγμές. 

Όσο για τον Πετράκη, "Ποιός ...Πετράκης;;" ήταν η απάντηση του ελληνικού κράτους όταν πολύ αργότερα τον αναζητούσε το BBC για να κάνει μια εκπομπή για την διεξαγωγή της επιχείρησης! 

Οι Γάλλοι αιχμάλωτοι αφού ανακρίθηκαν υπό την απειλή τη εκτέλεσης, μεταφέρθηκαν στο στρατόπεδο συγκέντρωσης αιχμαλώτων πολέμου Oflag X-C. Ο Μπερζέ στη συνέχεια μεταφέρθηκε στο κάστρο Colditz της Σαξονίας, όπου οι Γερμανοί πήγαιναν όσους είχαν αποπειραθεί να δραπετεύσουν ή ήταν επιρρεπείς σε κάτι τέτοιο. Εκεί συνάντησε και τον  Ντέιβιντ  Στέρλινγκ,(David Stirling) πρώτο διοικητή των SAS, ο οποίος είχε επίσης συλληφθεί τότε. Ευτύχησαν και οι δύο διότι δεν είχε εκδοθεί ακόμη η περίφημη διαταγή του Χίτλερ περί άμεσης εκτέλεσης των σαμποτέρ όπου και αν συλλαμβάνονταν.

Μπορείτε να διαβάσετε με περισσότερη λεπτομέρεια την όλη καταδρομική επιχείρηση στο αεροδρόμιο του Ηρακλείου, πιέζοντας τον σύνδεσμο "Επιχείρηση Ηρακλείου"

Επιχείρηση Καστελίου

Η περίπολος Καστελίου είχε επικεφαλής ένα Ιρλανδό λοχαγό  τον Ντάνκαν και περιλάμβανε 2 Βρετανούς υπαξιωματικούς των SBS και το Έλληνα χωροφύλακα Βασίλη Δραμουντάνη. Σ΄αυτή την περίπτωση η επιχείρηση εκτυλίχτηκε ομαλά και σύμφωνα με την αρχική σχεδίαση. 

Στις 7 Ιουνίου οι κομάντος βοηθούμενοι από  ντόπιους κατοίκους της αντίστασης, κατόρθωσαν να διεισδύσουν απαρατήρητοι στο αεροδρόμιο και να καταστρέψουν 5 αεροσκάφη να προκαλέσουν βαριές ζημιές σε 29 άλλα και να κάψουν αρκετά αυτοκίνητα και αποθήκες καυσίμων, με χρήση βομβών και εκρηκτικών μηχανισμών επιβράδυνσης.

Συνήθως αυτή η επιχείρηση αναφέρεται σαν 1η καταδρομή του Καστελίου, για να ξεχωρίζει από την 2η καταδρομή που έγινε τον Ιούλιο του 1943, πάλι από SBS, αλλά αυτή τη φορά υπό τον Δανό ταγματάρχη Άντερς Λάσσεν (Anders Lassen) υποστηριζόμενο από τον Κίμωνα Ζωγραφάκη.

Η καταδρομή στο Τυμπάκι

Η καταδρομή στο Τυμπάκι δεν είχε αποτέλεσμα, απλούστατα γιατί τ' αεροδρόμιο δεν λειτουργούσε εκείνη την περίοδο, λόγω των ζημιών που είχε υποστεί από συμμαχικούς βομβαρδισμούς και δεν υπήρχαν αεροσκάφη εκεί, γιατί είχαν μεταφερθεί σε άλλα αεροδρόμια.

Η καταδρομή στο Μάλεμε

Ούτε στο Μάλεμε μπόρεσε η περίπολος να καταφέρει κάτι! Εδώ τα πράγματα ήταν πιο δύσκολα. Τα μέτρα ασφάλειας ήταν πολύ καλά, ενώ ο περιμετρικός φράκτης είχε ηλεκτροφόρα καλώδια που έκαναν την διάρρηξή τους αδύνατη. Οι κομάντος αποφάσισαν να ακυρώσουν την αποστολή και να εγκαταλείψουν τον στόχο.

Όλες οι περίπολοι εκκενώθηκαν στις 23 Ιουνίου από σημείο της ακτής Τρυπητής, νότια από το χωριό Κρότος και μεταφέρθηκαν με καΐκι, στη Μάρσα Ματρούχ.

Η επιχείρηση "Albumen", καθυστέρησε αρκετά και επιζήμια τους Γερμανούς στον ανεφοδιασμό των στρατευμάτων του Ρόμελ, επέτρεψε σε συμμαχικές νηοπομπές να περάσουν ανενόχλητες και να ενισχύσουν τα συμμαχικά στρατεύματα και προκάλεσε την αντικατάσταση, του μέχρι τότε Γερμανού στρατιωτικού διοικητού νήσου στρατηγού Αλεξάντερ Αντρέ (Alexander Andrae) από τον αλεξιπτωτιστή στρατηγό Μπρούνο Μπρόιερ (Bruno Bräuer). 

Προκάλεσε όμως και τον θάνατο Ελλήνων πατριωτών! Μετά το αποτέλεσμα της καταδρομικής επιχείρησης με 25 αεροπλάνα κατεστραμμένα και 12 Γερμανούς στρατιώτες νεκρούς, σαν αντίποινο οι δυνάμεις κατοχής εκτέλεσαν 50 Έλληνες από την ευρύτερη περιοχή του Ηρακλείου, στις 14 Ιουνίου, την αμέσως επόμενη ημέρα από την καταδρομή στο εκεί αεροδρόμιο. Είχε προηγηθεί από τις 3 Ιουνίου η εκτέλεση άλλων 12 Ελλήνων πατριωτών από το Ηράκλειο. Σήμερα,  η οδός "62 Μαρτύρων" στην πόλη του Ηρακλείου έχει ονομασθεί έτσι σε ανάμνηση αυτών των νεκρών.

Ανιχνευτής