Η μάχη για τη Λέβιθα

Η μικρονησίδα Λέβιθα ή τα Λέβιθα ή Λεβίθια, όπως την ονομάζουν οι ντόπιοι ψαράδες. Δεξιά (νότια) διακρίνεται ο όρμος που προστατεύει τα σκάφη απ' όλους τους ανέμους. (Πηγή)

Τι είναι η Λέβιθα; Ένα νησάκι στο νότιο Αιγαίο, που μαζί με ένα άλλο την Κίναρο και μερικές ακόμη βραχονησίδες συνδέει κατά κάποιο τρόπο τις Κυκλάδες με τα Δωδεκάνησα. Έχω βρεθεί πολλές φορές εκεί στο παρελθόν.  Δεν πρόκειται να σας αναλύσω την αξία αυτών των νησίδων του Αιγαίου, αλλά να σας διηγηθώ μία παλιά ιστορία που διαδραματίσθηκε  την περίοδο του 2ου Παγκόσμιου πόλεμου. Μία από τις πολλές ιστορίες που γράφτηκαν από τμήματα των ειδικών δυνάμεων ελληνικών και ξένων, αλλά δεν είναι τόσο γνωστές στους νεώτερους.

Τα νησάκια Κίναρος και Λέβιθα στο κεντρικό Αιγαίο. (Πηγή φωτογραφίας)

Βρισκόμαστε στον Οκτώβριο του 1943. Οι σύμμαχοι σε μια προσπάθεια να αποκτήσουν τον έλεγχο του Αιγαίου, κατάλαβαν με την αποδοχή των Ιταλικών κατοχικών στρατευμάτων, την Κω και στη συνέχεια τη Λέρο και τη Σάμο. Οι Γερμανοί αντέδρασαν και με μία αριστοτεχνική συνδυασμένη επιχείρηση, ανακατέλαβαν την Κω και έβαλαν σαν επόμενο στόχο την ανακατάληψη της Λέρου. Είχαν αεροπορική υπεροχή βλέπεις!

 Οι συμμαχικές δυνάμεις περίμεναν την γερμανική ενέργεια κατά της Λέρου και με αεροπορικές προσβολές στα αεροδρόμια της ηπειρωτικής Ελλάδας, της Κρήτης και της Ρόδου με αεροσκάφη που στάθμευαν στη Βόρειο Αφρική και στην Κύπρο και επιθετικές  ναυτικές "σαρώσεις" κατά των γερμανικών  νηοπομπών, καθυστέρησαν την ανακατάληψη της Λέρου μέχρι τα μέσα του Νοεμβρίου.

Εποχούμενο τμήμα, του Συγκροτήματος Περιπόλων Μακράς Ακτίνας Δράσης στη Β. Αφρική, στο οποίο συμμετείχαν και Νεοζηλανδοί. (Πηγή)

Προκειμένου να εντοπισθεί έγκαιρα οποιαδήποτε κίνηση Γερμανών στην ευρεία περιοχή, η συμμαχική διοίκηση αποφάσισε να χρησιμοποιήσει περιπόλους από το Συγκρότημα Ερήμου Μακράς Ακτίνας (Long Range Desert Group, LRDG), δηλαδή καταδρομείς που είχαν λάβει μέρος στις επιχειρήσεις της Βορείου Αφρικής, τους οποίους εγκατέστησε σε διάφορα νησιά και νησίδες κοντά σε θαλάσσια περάσματα, με αποστολή την παρατήρηση, συλλογή πληροφοριών και αναφορά.

Μία από τις Νεοζηλανδικές περιπόλους(οι Νεοζηλανδοί είχαν μεγάλη συμμετοχή) η "Τ1" όπως ήταν η κωδική της ονομασία, ανέφερε έγκαιρα από την Κύθνο την παρουσία νηοπομπής που προοριζόταν για την Λέρο, με αποτέλεσμα το Βρετανικό ναυτικό να την προσβάλει ενεδρευτικά και να την καταβυθίσει στις 7 Οκτωβρίου του '43.

Γερμανικά αποβατικά σκάφη, συνοδευόμενα από πολεμικά πλοία, ενώ πλέουν προς τα Δωδεκάνησα, το 1943. (Πηγή)

Από τους 2500 άνδρες των Γερμανών, μόνο 90 επέζησαν! Μεγάλο πλήγμα και απώλεια σε επίλεκτο προσωπικό και πλοία, 6 αποβατικά, ένα φορτηγό με πυρομαχικά και μία μηχανότρατα διασκευασμένη σε πολεμικό πλοίο με την προσθήκη πυροβόλων και πολυβόλων, κάτι πολύ πρακτικό και σύνηθες στον χώρο του Αιγαίου και από τις δύο πλευρές. Μάλιστα οι Βρετανοί συνήθιζαν να τοποθετούν μηχανή άρματος σε καΐκια, για να προσδίδουν μεγαλύτερη ιπποδύναμη και επομένως ταχύτητα, που έφτανε τους...6 κόμβους! Ικανοποιητικά για την εποχή τους.

Περίπολος Ερήμου Μακράς Ακτίνας Δράσης επιβιβασμένη σε καΐκι, σε κάποιο νησί του Αιγαίου.

Αυτού του είδους οι περίπολοι έδρασαν στις Κυκλάδες, στην Κύθνο γιατί ήταν καλό το πέρασμα, στην Σέριφο, στη Νάξο και στην Αμοργό. Το αξιοσημείωτο στην ιστορία ήταν, ότι οι τοπικές γερμανικές φρουρές γνώριζαν την ύπαρξή τους, αλλά δεν μπορούσαν να τις εντοπίσουν, γιατί συνεχώς άλλαζαν θέση στο νησί, κυρίως όμως είχαν την συμπαράσταση του ελληνικού πληθυσμού, που τους ειδοποιούσε για κάθε κίνηση των Γερμανών. Οι Γερμανοί είχαν Φυλάκιο 30 ανδρών  στην Κύθνο όπως και σε άλλα νησιά, ενώ η έδρα Τάγματος 650 ανδρών βρισκόταν στη Νάξο και κατά περίπτωση περιπολούσαν τα νησιά και τις νησίδες με πλοιάρια που διέθεταν.

Όταν τα πράγματα "σκούραιναν" οι περίπολοι διέφευγαν σε παραπλήσια νησάκια που δεν είχαν μόνιμη φρουρά. Αυτό το παιχνίδι του ποντικιού με τη γάτα, κράτησε μέχρι τα μέσα Νοεμβρίου του '43 λίγο πριν την ανακατάληψη της Λέρου. Για μερικές περιπόλους η παραμονή ήταν μεγαλύτερη και αναγκάστηκαν να επιβιώνουν με την κάλυψη των κατοίκων. Κάποιοι που λιμοκτόνησαν, αναγκάστηκαν να παραδοθούν, άλλοι διέφυγαν με καΐκια στην Τουρκία και στη συνέχεια επέστρεψαν στη βάση τους. Αυτά είχε ο πόλεμος τότε.

Σ΄αυτό το σημείο αρχίζει η ιστορία μας. Από τη  γερμανική νηοπομπή που βυθίστηκε στις 7 Οκτωβρίου, οι επιζήσαντες έφτασαν στην Αστυπάλαια όπου υπήρχε η περίπολος Μ2. Από τη Λέρο που ήταν και η διοίκηση των βρετανικών στρατευμάτων επιπέδου Ταξιαρχίας (234 Ταξιαρχία ΠΖ), στάλθηκε στις 22 Οκτωβρίου ένα ταχύπλοο το ""HedgeHog", για να παραλάβει 10 αιχμαλώτους προς ανάκριση. Παρουσιάστηκε όμως κάποιο πρόβλημα και το ταχύπλοο έστειλε σήμα κινδύνου από τη Λέβιθα. Τι είχε συμβεί; Υπήρχε γερμανικό τμήμα στη νησίδα, που δεν το είχαν εντοπίσει οι Βρετανοί και κτύπησαν το πλοιάριο με πυρά ενώ έπλεε σε κοντινή απόσταση.

Ένα καταδρομικό τμήμα 45 ανδρών επιβιβάσθηκε σε ταχύπλοα και κινήθηκε με εντολή της 234 Ταξιαρχίας για την ανεύρεση τυχόν επιζώντων και την κατάληψη της νησίδας, η οποία εκτιμήθηκε σαν ιδιαίτερης αξίας, γιατί προσέφερε άριστη παρατήρηση. Το σχέδιο των Γερμανών άρχισε να αποκαλύπτεται. Μυστικά προσπαθούσαν να καταλαμβάνουν ενδιάμεσες νησίδες για να διευκολύνουν τον πλου των δικών τους πλοίων προς τον τελικό προορισμό, τον Αντικειμενικό Σκοπό, την Λέρο.

Επιτελείς της Ταξιαρχίας πρότειναν να προηγηθεί αναγνώριση, αλλά λόγω του επείγοντος, ο Ταξίαρχος διέταξε την άμεση ενέργεια. Έτσι ο Λοχαγός Olivey επικεφαλής του αποσπάσματος, με 22 άνδρες του Α Squadron και τους υπόλοιπους από το Β Squadron, αποφάσισε να κάνει μία διπλή ενέργεια που περιλάμβανε αποβίβαση  του Α Squadron ανατολικά του μικρού λιμανιού ενώ το Β  Squadron θα αποβιβαζόταν στα δυτικά. Το λιμανάκι βρίσκεται στη νότια πλευρά της νησίδας. Η επιδίωξη ήταν να φθάσουν και να καταλάβουν το δεσπόζον ύψωμα του νησιού που ελέγχει το λιμανάκι. Προσέξτε, δεν είχαν σαφείς πληροφορίες περί του εχθρού!

Ναυτικός χάρτης στον οποίο απεικονίζεται ο φυσικά προστατευμένος όρμος στη Λέβιθα που φαίνεται στις πιο πάνω φωτογραφίες.

Από πλευράς επικοινωνιών είχαν από δύο φορητούς ασυρμάτους για ενδοεπικοινωνία μεταξύ των 2 τμημάτων και ένα μεγαλύτερης εμβέλειας, για επαφή με τη βάση στη Λέρο. Το σχέδιο προέβλεπε την άφεση των τμημάτων από τα ταχύπλοα σε απόσταση 2 μιλίων περίπου από την ακτή και με χρήση πτυσσόμενων καννάβινων λέμβων κωπηλατώντας μετά το τελευταίο φως, προσγειάλωση, στα καθορισμένα σημεία της ακτής.

Καννάβινη πτυσσόμενη λέμβος, όπως αυτές που χρησιμοποιήθηκαν από τους Νεοζηλανδούς καταδρομείς για την προσέγγιση της Λέβιθας. Στη φωτογραφία βλέπετε Βρετανούς κομάντος που χρησιμοποίησαν τέτοιες λέμβους για την επιχείρηση που έκαναν. (Πηγή)

Το τμήμα "Α" με επικεφαλής τον Υπολοχαγό Sytherland ξεκίνησε τη νύχτα της 23 Οκτωβρίου την προκαθορισμένη ώρα, αλλά εν πλω διαπιστώθηκε ότι δεν μπορούσε να έχει επαφή ασυρμάτου με τον Λοχαγό που ακολουθούσε το τμήμα "Β". Υπήρχε κυματισμός, αρκετοί άνδρες του ασυνήθιστοι σε αυτού του είδους τις επιχειρήσεις έπαθαν ναυτία και δυστυχώς το τμήμα παρασυρόμενο από τα κύματα, αντί να προσγειαλωθεί στο προβλεπόμενο σημείο, ξέφυγε και έπεσε σε βράχια. Τα κύματα έσπασαν τις βάρκες και με μεγάλο ζόρι μπόρεσαν οι άνδρες να βγουν στην ακτή, περισώζοντας ότι μπορούσαν.

Στο μεταξύ σύμφωνα με το σχέδιο, ενώ οι βάρκες θα πλησίαζαν την ακτή και τα τμήματα θα αποβιβάζονταν, τα ταχύπλοα θα βομβάρδιζαν με τα μικρά τους πυροβόλα ένα μικρό οίκημα που εκτιμήθηκε σαν βάση του γερμανικού τμήματος. Αντ' αυτού, βομβαρδίσθηκε μία καλύβα μπροστά από το τμήμα "Α". Το τμήμα κατόρθωσε μετά από 2 ώρες περίπου να φθάσει σε ένα αντέρεισμα που τους οδηγούσε προς την καλύβα. Εκεί δέχθηκαν πυρά πολυβόλου από πίσω, γιατί προφανώς οι Γερμανοί τους άφησαν ν' ανέβουν σε σημείο που δεν παρείχε κάλυψη,  για να τους κτυπήσουν.

Το τμήμα βρέθηκε ξαφνικά καθηλωμένο, μη μπορώντας ν' αντιδράσει ενώ άρχισε να έχει απώλειες. Με υπεράνθρωπες προσπάθειες μπόρεσαν να ανασυγκροτηθούν και με πυρ και κίνηση μπόρεσαν να εξουδετερώσουν το εχθρικό πολυβόλο.  Βρήκαν Γερμανούς ναυαγούς από το ναυάγιο της 7 Οκτωβρίου και διέκριναν στη θάλασσα κοντά στο λιμανάκι το ναυάγιο του "Σκαντζόχοιρου" δηλαδή του "Hedgehog" στ' Αγγλικά.

Γερμανικά μαχητικά υδροπλάνα Heinkel He 115 προσθαλασσώνονται στην Αστυπάλαια. Τέτοια αεροπλάνα ευρίσκονταν μέσα στον όρμο της Λέβιθας. (Πηγή)

Πλησίασαν στην καλύβα όπου δέχθηκαν ξανά πυρά πολυβόλου, αλλά τώρα μπορούσαν να καλυφθούν και να αμυνθούν. Είχε αρχίσει να ξημερώνει και τότε με μεγάλη έκπληξη είδαν 6 εχθρικά υδροπλάνα που ήταν προσθαλασσωμένα μέσα στο λιμανάκι. Με το πρώτο φως τα υδροπλάνα άρχισαν να αποθαλασσώνονται, να πολυβολούν και ορισμένα να πετούν προς τα δυτικά και να επιστρέφουν με ενισχύσεις. Το τμήμα βρισκόταν εκτός βεληνεκούς για να βάλει κατά των υδροπλάνων, καθηλωμένο και ανίκανο να αντιδράσει με τραυματίες και νεκρούς.

Γερμανικό μεταφορικό υδροπλάνο τύπου Dornier 18 (Πηγή)

Αποβίβαση Γερμανών καταδρομέων από το υδροπλάνο σε ελαστικές λέμβους. Με αυτή τη μέθοδο οι Γερμανοί αποβίβαζαν πολύ κοντά στις ακτές καταδρομικά αμφίβια τμήματα για την εκτέλεση ειδικών επιχειρήσεων στο Αιγαίο. (Πηγή)

Το τμήμα "Β" πλησίασε και αυτό το σημείο προσγειάλωσης με μεγαλύτερη ακρίβεια και βρισκόταν περίπου 500 μέτρα από το οίκημα που χρησίμευε σαν βάση των Γερμανών. Δεν είχε καμιά επαφή με το τμήμα "Α" και επομένως ενώ άκουγε τους πυροβολισμούς δεν είχε εικόνα της μάχης. Είναι αυτό που ονομάζεται "έλλειψη αμοιβαίας υποστήριξης" στην στρατιωτική ορολογία. Καθυστέρησε πολύ στην κίνησή του γιατί ακριβώς δεν ήξερε τι γινόταν. Αποτέλεσμα αυτού ήταν οι Γερμανοί να ενισχυθούν την ημέρα, να εκτοξεύσουν συντονισμένη επίθεση κατά του τμήματος "Β" που ήταν πιο εύκολος στόχος και με πυρά πολυβόλων και όλμων να υπερισχύσουν, αιχμαλωτίζοντας σχεδόν το σύνολο του τμήματος. Στη συνέχεια αφού είχαν εξουδετερώσει το τμήμα "Β", ξεκίνησαν με την άνεσή τους να πιέζουν και να διαλύουν και το τμήμα "Α". Ελάχιστοι μπόρεσαν να διαφύγουν την σύλληψη. Τα ταχύπλοα που τους είχαν φέρει εξαφανίστηκαν με το φως της ημέρας, με τον φόβο προσβολής  τους από την γερμανική Λουφτβάφε, την πολεμική αεροπορία.

Κατά τη φάση που το τμήμα "Β" δέχθηκε προσβολή, πρόλαβαν να στείλουν μία αναφορά κατάστασης στη Λέρο. Το βράδυ της 24 προς 25 Οκτωβρίου 1943,  ο διοικητής του Συγκροτήματος Ερήμου  Αντισυνταγματάρχης Easonsmith κατέφθασε με ταχύπλοα για να εκκενώσει άνδρες σε προκαθορισμένο σημείο. Δυστυχώς μόνο ο Λοχαγός, ο γιατρός και 7 ακόμη άνδρες βρέθηκαν στο σημείο επαφής. Την επόμενη νύχτα επαναλήφθηκε η κίνηση αλλά δεν παρουσιάσθηκε κανείς άλλος. Πανωλεθρία!

Οι περισσότεροι Νεοζηλανδοί ήταν αιχμάλωτοι ή νεκροί. Η Νεοζηλανδική κυβέρνηση θορυβήθηκε και αρκετά ενοχλημένη γιατί χρησιμοποιήθηκε στρατιωτικό της προσωπικό σε επιχειρήσεις που δεν τις είχε ζητηθεί η άδεια προς τούτο, απαίτησε την αποχώρηση των τμημάτων της από την περιοχή.

Αυτά γίνονται όταν το προσωπικό δεν είναι κατάλληλα εκπαιδευμένο για συγκεκριμένες ειδικές επιχειρήσεις και δεν ακολουθούνται οι κανόνες της τακτικής!  Και μη ξεχνάτε τις επικοινωνίες!

Όλα διαδραματίσθηκαν στη Λέβιθα! Εκεί που είναι η χαρά των Γιοτ  Έχει και μία ψαροταβέρνα επάνω, που δουλεύει από μια οικογένεια τα καλοκαίρια. Πεδίο μάχης η Λέβιθα! Το σενάριο πάντα "παίζει"!


Ανιχνευτής


Πηγή: NZETC
          Sea seek
          Αστυπάλαιας Πολιτεία