Στη μνήμη των πεσόντων της Α' Μοίρας Καταδρομών στην Κύπρο

Σήμερα το πρωί, για μια ακόμη φορά, τελέστηκε το μνημόσυνο των πεσόντων της Α' Μοίρας Καταδρομών στην Κύπρο, αλλά και των αεροπόρων που έχασαν την ζωή τους κατά την εκτέλεση της επιχείρησης "ΝΙΚΗ", της μυστικής και τολμηρής αερομεταφοράς της Α' Μοίρας, για ενίσχυση των αμυνομένων δυνάμεων στην Κύπρο, κατά της τουρκικής εισβολής τον Ιούλιο του 1974.

Την τελετή τίμησαν με την παρουσία τους, εκτός των άλλων επισήμων προσκεκλημένων και οι τρεις αρχηγοί των κλάδων των ενόπλων δυνάμεων.

Οι ιστορικές μνήμες παραμένουν ανεξίτηλες και έτσι πρέπει, γιατί αποτελούν την "βακτηρία" των γερόντων παλαιών πολεμιστών στην ζωή και το στήριγμα των νεότερων, που πρέπει από εκεί να πιαστούν, για να συνεχίσουν.  

Οι παλαιοί! Όλοι απλοί άνθρωποι, φτωχοί στην πλειονότητα από επίγεια ..αγαθά, αλλά πολύ πλούσιοι στην καρδιά, γεμάτοι με ανεκτίμητες ηθικές αξίες, από αυτές που διατηρούν την πατρίδα στη ζωή και όχι "λαμπεροί" αλλά άδειοι τενεκέδες που το μόνο που εμπεριέχουν είναι λόγια πομπώδη και βρώμικο αέρα κοπανιστό! 

Διαβάζοντας ένα άρθρο, στα Χανιώτικα Νέα,  "ζωντάνεψαν"  οι δικές μου μνήμες για τους πρωταγωνιστές εκείνης της περιόδου, τους μαχητές, τους ανθρώπους που στο παρελθόν συνεργάστηκα και έζησα μαζί τους, ακούγοντας από το στόμα τους, κάποιες νύκτες γύρω από τη φωτιά και μετά από ασκήσεις, τα προσωπικά τους βιώματα..

" Την 21η Ιουλίου 1974 το ΓΕΕΘΑ βρισκόταν σε πλήρη σύγχυση. Την 16.30 ο διοικητής Καταδρομών του ΓΕΣ δίδει προφορική διαταγή στον διοικητή της Α’ Μοίρας Καταδρομών στο Μάλεμε και ταγματάρχη Γεώργιο Παπαμελετίου να κινηθεί άμεσα προς την 115 Π.Μ., ενώ είχαν ήδη αρχίσει να προσγειώνονται στο αεροδρόμιο Σούδας τα γηρασμένα μεταγωγικά αεροσκάφη NORATLAS που προηγουμένως είχε δοθεί εντολή σε όλες τις αεροπορικές μονάδες να κατευθυνθούν άμεσα στη Σούδα. 

Τελικά από τα 20 αεροσκάφη απογειώθηκαν για Λευκωσία τα 15 και έφθασαν στην Κύπρο τα 13, με τα δύο να έχουν επιστρέψει για διάφορους λόγους. Από αυτά, τα τρία είχαν μεγάλες ζημιές και έμειναν για πάντα στην Κύπρο όπως και το καταρριφθέν, ενώ τα υπόλοιπα εννέα, που όλα ήταν διάτρητα από σφαίρες, τα δυο προσγειώθηκαν στη Ρόδο λόγω διαρροής καυσίμων.

Στη σύντομη ενημέρωση των πιλότων οι εντολές ήταν:

- Υψος πτήσεως στα 500 πόδια και ταχύτητα 150 μίλια.

- Απόλυτη σιγή ασυρμάτου και φώτα πλεύσεως σβηστά.

- Αποβίβαση των καταδρομέων χωρίς να σβήσουν οι κινητήρες και άμεση επιστροφή πριν το ξημέρωμα.

Εν τω μεταξύ η Α’ Μοίρα που ήταν σε ετοιμότητα και επικρατούσε η εντύπωση ότι θα σταλούν με αποβατικά σε κάποια νησιά, δόθηκε εντολή να κατευθυνθούν στο αεροδρόμιο Σούδας. Στις 5.30 το απόγευμα συγκροτήθηκαν οι ομάδες που είχαν εντολή να πάρουν ελαφρύ οπλισμό και τίποτα περιττό. 

Έτσι ξεκινούσε η πρώτη αεραποβατική επιχείρηση στην ιστορία των Ενόπλων Δυνάμεών μας. Στις 8 το απόγευμα περίπου, άρχισε στο Μάλεμε η επιβίβαση των 300 στα επιταγμένα λεωφορεία και λίγο αργότερα η φάλαγγα περνούσε από τον Πλατανιά, όπου οι κάτοικοι αλλά και οι ξένοι, κατάλαβαν και χειροκροτούσαν τους καταδρομείς, ενώ στην πλατεία της Δημοτικής Αγοράς στην πόλη μας, παρ” ότι είχε απαγορευθεί από τη δικτατορία οι καταδρομείς τραγουδούσαν το “πότε θα κάμει ξαστεριά” και ο κόσμος που είχε πλημμυρίσει τους δρόμους, τους επευφημούσε και μερικοί φώναζαν “στο καλό κοπέλια”.

Όπως ανέφερα, φθάνοντας νύχτα στο αεροδρόμιο Λευκωσίας, δέχτηκαν τα καταιγιστικά πυρά των ελληνικών αντιαεροπορικών πυροβολαρχιών. Το αεροσκάφος “ΝΙΚΗ 4” χτυπήθηκε άσχημα και άρχισε να φλέγεται. Ο πιλότος προσπάθησε να το προσγειώσει αλλά ο διάδρομος είχε τελειώσει και τσακίστηκε στην απέναντι χαράδρα παρασέρνοντας στον θάνατο 27 από τους καταδρομείς και τους τέσσερις του πληρώματος.

Μόνο ο Μακεδόνας Θανάσης Ζαφειρίου, που τον γνώρισα σε μια από τις τελετές μνήμης στο Μάλεμε, που είχε έρθει, σώθηκε. Διηγόταν το περιστατικό με τέτοια ένταση που είχε ιδρώσει και είχε γίνει κατακόκκινος. Είπε ότι το αεροπλάνο είχε πιάσει φωτιά και στον διάδρομό του τα κιβώτια με τα πυρομαχικά άρχισαν κι αυτά να φλέγονται όπως και μερικοί από τους καταδρομείς ενώ άλλοι είχαν ήδη σκοτωθεί. 

Στην απελπισία του να μην καεί, άνοιξε την πόρτα και πήδηξε. Αργότερα υπολόγισαν ότι πήδηξε από ύψος 50 μ. Τον βρήκαν τυχαία και τον “μάζεψαν” σε μια κουβέρτα, αφού είχε υποστεί δεκάδες συντριπτικά κατάγματα. Στον τόπο της τραγωδίας δεν βρέθηκαν παρά τρία σχεδόν ανέπαφα πτώματα. Τα υπόλοιπα είχαν αποτεφρωθεί και μόνο αποκαΐδια και σκόνη υπήρχε, που αναγκάστηκαν με μπουλντόζα να συγκεντρώσουν σε λάκκο όλα αυτά. Στους φονευθέντες συμπεριλαμβανόταν και ο Χανιώτης λοχίας Στέφανος Τζιλιβάκης που γι” αυτόν έχει στηθεί μνημείο στο μικρό εκκλησάκι της Χαλέπας απέναντι από την Αγία Μαγδαληνή.

Θυμάμαι στην πρώτη τελετή μνήμης στο Μάλεμε να έχουν έλθει και πολλές μανάδες ή άλλοι συγγενείς των πεσόντων και θα μου μείνει αλησμόνητο το τραγουδιστό μοιρολόι μιας Ηπειρώτισσας μάνας, που για πολλή ώρα καλούσε τον γιο της και όλοι παρακολουθούσαν άφωνοι. Το είχα βιντεοσκοπήσει.

Επίσης σε κάποιες από τις τελετές είχε παρευρεθεί, σαν απόστρατος ταξίαρχος πλέον και ο ηρωικός διοικητής της Μοίρας Γ. Παπαμελετίου, ασπρομάλλης καθώς και ο αρχηγός του ΓΕΣ Ν. Ντούβας, που τότε έλαβε μέρος στην επιχείρηση σαν υπολοχαγός. Υποδιοικητής της Μοίρας ήταν ο αλησμόνητος φίλος των Χανιωτών ορειβατών Άγγελος Αβραμίδης, που αργότερα έχασε τη ζωή του σε τροχαίο δυστύχημα.

Ο τότε κυβερνήτης του αεροσκάφους “ΝΙΚΗ 13”, Ρεθεμνιώτης Ευάγγελος Πετρουλάκης, διηγήθηκε ότι επειδή η τελευταία πτήση για Κύπρο έπρεπε να είναι μέχρι τις 12 τα μεσάνυχτα, παραβαίνοντας τις διαταγές, απογειώθηκε τελευταίος από την πίστα των Αμερικανών στο αεροδρόμιο Σούδας, οι οποίοι, με δική των πρωτοβουλία τον φούλαραν με καύσιμα και φόρτωσαν τις βόμβες για το Φάντομ.

Στη Λευκωσία προσγειώθηκε τελευταίος, αφού αντιμετώπισε τα αντιαεροπορικά πυρά Ελλήνων και Τούρκων και με αναμμένες τις μηχανές, τα τρία μέλη του πληρώματος ξεφόρτωσαν σε 20 λεπτά τρεισήμισι τόνους πυρομαχικών και απογειώθηκαν με επιτυχία για τη Σούδα.

Υ.Γ. Οι απώλειες της Μοίρας Καταδρομών ήταν μεν 27 του καταρριφθέντος αεροσκάφους, αλλά και άλλοι δύο που φονεύθηκαν σε άλλο αεροσκάφος που βλήθηκε, όπως ανέφερα, ήτοι συνολικά 29.

Εκτός από τον ηρωικό Τζιλιβάκη, υπήρξαν και άλλοι Χανιώτες που ήταν στους νεκρούς.

Την 23η Ιουλίου, οι επιζήσαντες άνδρες της Μοίρας έδωσαν και κέρδισαν καθοριστική μάχη στο αεροδρόμιο.."

Ανιχνευτής