Έλληνες κομάντος εναντίον Σομαλών πειρατών

Της ΟΛΓΑΣ ΜΠΑΛΑΦΟΥΤΗ

Με την καλά στημένη βιομηχανία της σύγχρονης πειρατείας να καταφέρνει πλήγμα ύψους 12 δισ. δολαρίων κάθε χρόνο, στην παγκόσμια οικονομία, όλο και περισσότερες ιδιωτικές εταιρείες ασφάλειας δηλώνουν έτοιμες να αναλάβουν δράση.

Οι Σομαλοί (που από ψαράδες έχουν μετατραπεί σε σύγχρονους κουρσάρους) έχουν εκπαιδευτεί, έχουν εξοπλιστεί και ξέρουν ακριβώς τι ζητάνε. Στόχος τους δεν είναι η αρπαγή των πλοίων και ο θάνατος του πληρώματος, αλλά... τα λύτρα!

Η κατάσταση που επικρατεί τα τελευταία χρόνια στον Ινδικό Ωκεανό είναι ανεξέλεγκτη και οι πειρατές, για κακή τύχη των ναυτικών, βρίσκουν συνεχώς νέα ορμητήρια. Υπολογίζεται ότι σχεδόν το 20% των αγαθών που διακινούνται σε παγκόσμιο επίπεδο δια θαλάσσης, περνά από περιοχές όπου τη «στήνουν» οι πειρατές. Κι ενώ οι κίνδυνοι φυλάκισης ή θανάτου είναι υψηλοί, η πειρατεία αποτελεί ένα εύκολο και πολύ καλά αμειβόμενο «επάγγελμα». Ένας Σομαλός κερδίζει περίπου 600 δολάρια τον χρόνο, κάνοντας τον ψαρά. Με μία πειρατεία, μπορεί να βγάλει και 10.000 δολάρια ετησίως.

Από το στόχαστρο των σύγχρονων κουρσάρων δεν ξεφεύγουν φορτηγά πλοία, ιδιωτικά γιοτ και ιδίως πετρελαιοφόρα. Κάθε χρόνο, περίπου 25.000 πλοία διασχίζουν τα «δύσκολα νερά» του κόλπου του Άντεν. Από αυτά, το 1/3 σχεδόν είναι ελληνικών συμφερόντων.

Η απάντηση σε αυτή την καλά οργανωμένη βιομηχανία έρχεται από τις ιδιωτικές εταιρείες ασφάλειας που με την εξειδικευμένη εκπαίδευση του προσωπικού τους, αποτρέπουν και διαχειρίζονται αποτελεσματικά περιστατικά επίθεσης. Ως τώρα αποτράπηκαν αρκετές επιθέσεις, όταν οι πειρατές εντόπισαν ότι επί του πλοίου υπάρχει μία ένοπλη ή μη ομάδα ασφαλείας, αλλά και όταν ο πλοίαρχος εφάρμοσε τις οδηγίες BMPs (αύξηση ταχύτητας πλοίου, ελιγμοί, ενημέρωση κ.λπ.).

Μια τέτοια νεοσύστατη εταιρεία είναι η Zeus. Το προσωπικό της αποτελείται αποκλειστικά από Έλληνες, στελέχη με εμπειρία στο πλαίσιο των Ελληνικών Ειδικών Δυνάμεων (αλεξιπτωτιστές, καταδρομείς, πεζοναύτες και αμφίβιοι). Άπαντες έχουν εμπλακεί σε περιοχές κρίσης ή εμπόλεμες ζώνες κατά τη διάρκεια της καριέρας τους και έχουν εξειδικευμένες γνώσεις για πρώτες βοήθειες στο πεδίο μάχης, στις διαδικασίες σύλληψης-ομηρίας και ανάκρισης, ακόμη και στη διαχείριση μη εκρηγνυόμενων βλημάτων (RPG).

Στόχος της εταιρείας, όπως εξηγεί στην «Ι» ο Δημήτρης Παπαβασιλείου, διευθύνων σύμβουλος της Zeus, είναι «πρωτίστως η ασφάλεια του πληρώματος, μέσω της ενημέρωσης, των δοκιμών και της εκπαίδευσης επί πολλών αντικειμένων. Επίσης, η ψυχολογική υποστήριξή του καθ’ όλη τη διάρκεια του ταξιδιού στα επικίνδυνα νερά του κόλπου του Άντεν».

Οι πλοιoκτήτριες εταιρείες δεν έχουν να αντιμετωπίσουν μόνο το κόστος σε χρήμα, από τις επιθέσεις των πειρατών.

Το σημαντικότερο, ειδικότερα για τους Έλληνες εφοπλιστές (που είναι ιδιαίτερα ευαισθητοποιημένοι), είναι η ασφάλεια του πληρώματος και οι ψυχολογικές επιπτώσεις που μπορεί να προκύψουν ύστερα από μια πειρατική επίθεση.

Η ελληνική απάντηση 

«Όσο για το κόστος, αυτό είναι σίγουρα πολύ μικρό σε σχέση με τα πλεονεκτήματα που προσφέρει η παρουσία των αντρών της Zeus», επιμένει ο κ. Παπαβασιλείου.

Και η εμπειρία δείχνει ότι σε πολύ μικρό διάστημα δημιουργείται κλίμα οικειότητας και συνεργασίας με το πλήρωμα του πλοίου, και αυξάνεται η αυτοπεποίθηση των ναυτικών στα δύσκολα περάσματα.

Σε παγκόσμιο επίπεδο, λειτουργούν αρκετές ιδιωτικές εταιρείες, που αναλαμβάνουν να συνοδεύουν τα πλoία στο δύσκολο και επικίνδυνο ταξίδι τους στον Ινδικό Ωκεανό. Στην Ελλάδα, υπάρχουν περίπου 15 εταιρείες, οι οποίες διαθέτουν εμπειρία στις επιχειρήσεις αυτές και προσφέρουν έργο, όχι μόνο στην ασφάλεια, αλλά και στην οικονομία της Ελλάδας. Δυστυχώς, πολλές από τις ελληνικές ναυτιλιακές έχουν ήδη καλύψει τις ανάγκες τους με εταιρείες του εξωτερικού. Καθοριστικό ρόλο εδώ παίζουν οι ασφαλιστικές των πλοίων, οι οποίες προτιμούν να προωθούν κυρίως ξένες εταιρείες του είδους. «Στο σημείο αυτό ερχόμαστε εμείς να διαβεβαιώσουμε τους εφοπλιστές για την εμπιστοσύνη που πρέπει να δείξουν στους Έλληνες καταδρομείς και την αποτελεσματική δράση τους», υπογραμμίζει χαρακτηριστικά ο διευθύνων σύμβουλος της Zeus.

Εκατομμύρια σε λύτρα 

Το 2010 το ποσό που δόθηκε, αποκλειστικά για την πληρωμή λύτρων ανήλθε σε 240 εκατ. δολάρια. Και αυτό, αυξάνεται κάθε χρόνο. Το ύψος του δεν μπορεί να επιβεβαιωθεί με ασφάλεια, εξαιτίας της μυστικότητας που καλύπτει τις διαπραγματεύσεις και τις συναλλαγές. Οι αναλυτές, άλλωστε, εκτιμούν ότι, μόνο το 30% των περιστατικών ομηρίας από πειρατικές επιθέσεις κοινοποιείται, καθώς είναι αρκετοί οι πλοιοκτήτες που αποφεύγουν να γνωστοποιούν αντίστοιχα περιστατικά.

Την ίδια στιγμή, προβλέπεται ότι ο αριθμός των Σομαλών πειρατών, που πέρυσι υπολογιζόταν κοντά στους 1.500, θα αυξάνεται κατά 400 ανά έτος. Πάντως, η εικόνα για το ύψος των λύτρων που καταβάλλονται, από όσες πειρατικές επιθέσεις έχουν δει το φως της δημοσιότητας, είναι ενδεικτική: Mπορεί να αγγίξει μέχρι και τα 10 εκατ. δολάρια, για την απελευθέρωση του πλοίου και του πληρώματος.

Αξίζει να σημειωθεί ότι οι καπετάνιοι που επιλέγουν να αποφύγουν τις «πειρατικές ζώνες», και κατ’ επέκταση την πρόσληψη ειδικών φρουρών, ακολουθούν αναγκαστικά μεγαλύτερες διαδρομές.

Υπολογίζεται ότι αυτή η αλλαγή πορείας δημιουργεί επιπλέον κόστος στις ναυτιλιακές εταιρείες, το οποίο ανέρχεται μέχρι και σε 2-3 δισ. δολάρια ετησίως.

Το νομικό πλαίσιο 

Σύμφωνα με στοιχεία του Διεθνούς Ναυτιλιακού Γραφείου (IMB), κατά τη διάρκεια του 2010, Σομαλοί πειρατές κατέλαβαν επιτυχώς στην περιοχή του Ινδικού Ωκεανού 47 πλοία, με περισσότερους από 1.000 ναυτικούς ως ομήρους. Την ίδια περίοδο, σημειώθηκαν 218 ανεπιτυχείς επιθέσεις από πειρατές σε εμπορικά πλοία. Παρά την παρουσία τής χωρίς προηγούμενο πολυεθνικής ναυτικής συνεργασίας στην περιοχή και τη σχετική επιτυχία της, «πολλά απομένουν να γίνουν για την εξάλειψη του φαινομένου», αναφέρει η Ένωση Ελλήνων Εφοπλιστών στην ετήσια έκθεσή της.

Το Συμβούλιο Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών και η Ε.Ε. αποφάσισαν να παρατείνουν μέχρι τον Δεκέμβριο του 2012 την επιχειρησιακή δραστηριότητα της Ευρωπαϊκής Ναυτικής Δύναμης (EU NAVFOR-ATALANTA) και να επεκτείνουν την περιοχή των επιχειρήσεων προς Νότο και προς Ανατολάς, προκειμένου να αντιμετωπιστεί η αυξανόμενη εμβέλεια των πειρατικών επιθέσεων. Ενθαρρυντική είναι, επίσης, η σύναψη συμφωνιών ποινικής δίωξης των πειρατών μεταξύ της Ε.Ε. και της Κένιας και των Σεϊχελών, με την προσδοκία να συναφθούν παρόμοιες συμφωνίες και με άλλες χώρες.

Η νομοθεσία σχετικά με τη χρήση όπλων για την προστασία από τους πειρατές, πέφτει σε γκρίζες ζώνες, αφήνοντας κενά. Στα πλοία που πλέουν υπό ελληνική σημαία, για παράδειγμα, απαγορεύεται η χρήση όπλων. Στη Γερμανία επικρατεί προβληματισμός. Παρά το γεγονός ότι επιτρέπεται η χρήση ένοπλων τμημάτων, φοβούνται την κλιμάκωση των επιθέσεων από τους πειρατές. Η παρουσία ένοπλων φρουρών, επιτρέπεται, τέλος, στα υπό ινδική σημαία πλοία, καθώς επίσης και στα πλοία με σημαία Λιβερίας. «Το προσωπικό της δικής μας εταιρείας είναι εκπαιδευμένο να επεμβαίνει, είτε άοπλα είτε ένοπλα», δηλώνει με σιγουριά ο κ. Παπαβασιλείου.

Πώς επιτίθενται στα πλοία

ΟΙ ΠΕΙΡΑΤΕΣ χρησιμοποιούν ένα «μητρικό πλοίο» (mother boat) και μικρότερα πλοιάρια, τα λεγόμενα skiffs. Συνήθως, πραγματοποιούν τις επιθέσεις τους με το πρώτο φως της ημέρας. Η επιχείρησή τους κρατά από 20 μέχρι 40 λεπτά. Αν μέσα σε αυτό το χρονικό διάστημα δεν επιτύχουν να ανέβουν στο πλοίο, αποχωρούν, περιμένοντας το επόμενο.

Στην αντίθετη περίπτωση, με ελαφριές σκάλες, ανεβαίνουν στο πλοίο και κατευθύνονται στη γέφυρα, όπου καταστρέφουν τα συστήματα επικοινωνιών.

Το προσωπικό, που ήδη πρέπει να βρίσκεται στον ασφαλή χώρο CITADEL, δεν έχει επαφή με τους πειρατές. Σε περίπτωση που παραβιαστεί και αυτός ο χώρος, τότε και οι άντρες του πληρώματος είναι πλέον όμηροι, και οδηγούνται στους χώρους απόκρυψης των πειρατών. Εκεί ξεκινά η διαδικασία διαπραγμάτευσης με την πλοιοκτήτρια εταιρεία.

Ποια είναι η Zeus

Η Zeus Maritime Security Services S.A. παρέχει επαγγελματικές λύσεις ασφάλειας σε ναυτιλιακές εταιρείες που κινδυνεύουν από πειρατικές επιθέσεις κατά το ταξίδι τους στις «Risk Zones». Στελέχη των Ειδικών Δυνάμεων, κατάλληλα εκπαιδευμένα και σεβόμενα τους διεθνείς κανόνες και τη σημαία του πλοίου, μπορούν να αντιμετωπίσουν αποτελεσματικά επιθέσεις στη θάλασσα. Μέριμνά τους, η ασφάλεια του πλοίου, και των εμπορευμάτων. Αλλά πρωτίστως η σωματική και ψυχική υγεία του πληρώματος.

Από την 1η Αυγούστου είναι signatory company του ICoC, καθώς επίσης και affiliate member του International Association of Maritime Security Professionals(IAMSP).

Περισσότερες πληροφορίες για την εταιρεία μπορείτε να βρείτε στο www.zeus-sfops.com.

Πηγή