Γκραμπάλα!

...Τις εσπερινές ώρες της 2 Νοεμβρίου του 1940, ενώ είχε χαλαρωθεί λίγο η ένταση του εχθρικού πυροβολικού, συγκεντρώθηκαν αιφνιδιαστικά τα πυρά 4-5 ελαφρών ιταλικών πυροβολαρχιών και 2-3 βαρέος πυροβολικού επί του υψώματος Γκραμπάλα.

Ιταλικό Πεζικό σε επίθεση (Πηγή)

Υπό αυτή την αποτελεσματική συγκέντρωση του ιταλικού πυροβολικού, ένα τάγμα του 47 συντάγματος (τα δύο άλλα παρέμειναν έτοιμα πίσω για να επιτεθούν το πρωί) της ιταλικής μεραρχίας "Ferrara", αναρριχήθηκε αθέατο τη βόρεια αντηρίδα της Γκραμπάλας και επιτέθηκε αιφνιδιαστικά, ανατρέποντας τον εκεί ελληνικό λόχο του 15ου συντάγματος, με αποτέλεσμα να καταλάβει στις 20.00 το σπουδαιοτάτης σημασίας ύψωμα.

Η μεραρχία διέταξε άμεση αντεπίθεση με το τάγμα της εφεδρείας και με υποστήριξη του πυροβολικού, προς ανακατάληψη του υψώματος. Λόγω όμως της θύελλας που επικρατούσε εκείνο το βράδυ στο βραχώδες και πολύ δύσβατο έδαφος, δεν ήταν δυνατή η εκτόξευση της αντεπίθεσης τη νύκτα. Η διοίκηση της μεραρχίας πέρασε δύσκολες στιγμές, διότι ετίθετο σε κίνδυνο το δεξιό της...

Στις 5 το πρωί της 3 Νοεμβρίου, αφού κόπασε η νυκτερινή θύελλα, εκτοξεύτηκε η ελληνική αντεπίθεση. Το 3ο τάγμα του 15ου συντάγματος με τη λόγχη και τις χειροβομβίδες, και τους λοχαγούς και τους διμοιρίτες μπροστά, έδωσε μάχη σώμα με σώμα και έτρεψε σε φυγή τους Ιταλούς, μετά από βραχύ αλλά σκληρό αγώνα. Οι Ιταλοί εγκατέλειψαν 20 νεκρούς, 6 αιχμαλώτους, 3 πυροβόλα, 4 όλμους και άφθονα πυρομαχικά.

Οι Έλληνες είχαν 8 νεκρούς και 28 τραυματίες. Στις 6 το πρωί, έγιναν αντιληπτές οι θέσεις και των άλλων δύο ιταλικών ταγμάτων που βρίσκονταν πίσω, από το ελληνικό πυροβολικό το οποίο, με ταχύτατα και αιφνιδιαστικά πυρά, ανάγκασε τα τάγματα αυτά να εγκαταλείψουν τις θέσεις τους με πολλές απώλειες....

Πηγή: Στρατιωτική Ιστορία (Α. Κόκκορη)

"Στο δεξιό μας, στα βόρεια του Καλπακίου στις 8 το βράδυ ένα επίλεκτο τάγμα βοηθούμενο από ημιατάκτους Αλβανούς, σκαρφάλωσε στην κακοτράχαλη Γκραμπάλα και ανέτρεψε τον ελληνικό λόχο, που κατείχε το ύψωμα. Καθώς πύκνωσε το σκοτάδι μια θύελλα πρωτοφανής με καταρρακτώδη βροχή κάλυψε την Γκραμπάλα, καθιστώντας αδύνατη την ανακατάληψη. 

Μόλις όμως κόπασε ο καιρός, στις 5 το πρωί μια ισχυρή ελληνική ομάδα υπό τον ταγματάρχη Πανταζή ξεκίνησε μέσα στο σκοτάδι. Από άνδρα σε άνδρα μια διαταγή και μόνο πέρασε: “Εμπρός δια της λόγχης…” Οι βράχοι της Γκραμπάλας αντήχησαν για πρώτη φορά από δύο χαρακτηριστικούς ήχους, ήχους που από κει κι έπειτα έμελλε να σκορπίσουν τον τρόμο στον εχθρό. 

Έλληνες μαχητές

Τον ανατριχιαστικό ήχο καθώς η μακριά ξιφολόγχη ανασπάται από τη θήκη και τον μεταλλικό ήχο όταν στεριώνεται στα μάνλιχερ…

 Σε μια θυελλώδη αντεπίθεση οι άνδρες του Πανταζή ξαναπαίρνουν την Γκραμπάλα. Αλλά το φοβερό αυτό ύψωμα που δέσποζε του Καλπακίου έμελλε ν’ αλλάξει χέρια πολλές φορές. Μέχρι να λήξει η μεγάλη μάχη.

Στις 3 Νοεμβρίου το απόγευμα, η λόγχη παραχωρεί τη θέση της στη σύγχρονη, της εποχής εκείνης, τεχνολογία. Από τα προκεχωρημένα παρατηρητήρια της VIII Μεραρχίας φτάνει στον Σταθμό Διοικήσεως ένα σήμα: “Εχθρική φάλαγξ αρμάτων εκκινεί επί της οδού από Δολιανά προς Καλπάκι”. 

Σε δύο φάλαγγες, μια με 25-30, η άλλη με 50 άρματα μάχης, οι “Κένταυροι” επιτίθενται και πλησιάζουν σε απόσταση βολής τις ελληνικές οχυρώσεις. Ακαριαία σχεδόν δέχονται τις πρώτες ομοβροντίες από το πεδινό πυροβολικό κι αναχαιτίζονται. Κι εκείνη την ώρα αιφνιδιάζονται… Τους παραλαμβάνει κι ένα “αντιαρματικό συγκρότημα” όλα-όλα τέσσερα αντιαρματικά των 37, που συναγωνίζονται προς το πεδινό και το βαρύ που βάλλει από πιο πίσω. Εννιά άρματα του εχθρού αχρηστεύονται. Όρθιοι στα χαρακώματα οι εύζωνοι ωρύονται. 

Θέλουν να εφορμήσουν με τη λόγχη, για να δικαιωθούν οι λαϊκές ζωγραφιές, που αργότερα θ’ απεικονίζουν έναν εύζωνο να κυνηγάει τα τανκς! Μέχρι τις 8 Νοεμβρίου οι επιθέσεις αρμάτων και πεζικού εναντίον του Καλπακίου συνεχίστηκαν σφοδρές. Χωρίς να καμφθεί το οχυρό του Κατσιμήτρου.

Η Γκραμπάλα είδε μάχες ορμητικές, στις οποίες οι Ιταλοί επέδειξαν πείσμα και γενναιότητα. Αλλά στις εκ του συστάδην συγκρούσεις, στις οποίες ο αγώνας γινόταν με χειροβομβίδες και λόγχες δεν μπόρεσαν να υπερισχύσουν. Η Γκραμπάλα τελικά παρέμεινε στα χέρια των Ελλήνων."

Πηγή