Η επιχείρησις των Δωδεκανήσων

Περίπολος Αναγνώρισης του Ιερού Λόχου. Νάξος 1944 (Φωτ. αρχείου ΓΕΣ/ΔΕΔ)

Το κείμενο που ακολουθεί έχει διασωθεί σε δημοσίευση της εφημερίδας "ΤΟ ΒΗΜΑ" στο φύλλο της 18 Σεπτεμβρίου 1977. Το εξέδωσε η εφημερίδα τότε, με την ευκαιρία της επιστροφής της τέφρας του αείμνηστου στρατηγού στην Ελλάδα. Αρχικά το κείμενο είχε δοθεί από τον ίδιο τον Τσιγάντε προς δημοσίευση σε ένα ιστορικό περιοδικό της εποχής. Δυστυχώς δεν υλοποιήθηκε η έκδοση και ο εκδότης του περιοδικού μετά θάνατον του Τσιγάντε, το παραχώρησε στην εφημερίδα.

Ο Τσιγάντες με λιτή γλώσσα, χωρίς να αυτοεπαίρεται, με σεμνότητα, εξιστορεί συνοπτικά τις επιχειρήσεις της μονάδος του και τα κατορθώματα των ανδρών του.

Για λόγους ιστορικής μνήμης το αναδημοσιεύουμε με την ευκαιρία της 70ης επετείου της ενσωμάτωσης της Δωδεκανήσου με την Ελλάδα, πιστεύοντας ότι θα πρέπει να διαβαστεί από όλους τους Έλληνες, ώστε να γίνει περισσότερο αντιληπτός, κυρίως από τις νέες γενεές, ο αγώνας των προγόνων μας για την απελευθέρωση των νησιών μας στον 2ο Παγκόσμιο Πόλεμο. Κανείς δεν μας τα έδωσε! Αγωνιστήκαμε και τα πήραμε!

Ανιχνευτής

Αφήγηση του Διοικητή του Ιερού Λόχου, Χριστόδουλου Τσιγάντε

" Ως την ημέρα της αποβάσεως στην Νορμανδία, ο Ιερός Λόχος δεν είχε δικαίωμα να επιχειρήσει στα Δωδεκάνησα. Οι Ιταλοί συνεμπόλεμοι και οι Τούρκοι και οι Ρώσοι δεν συμφωνούσαν να ανακατευθούν  Έλληνες με τα νησιά. Έτσι μόνο σποραδικώς πήγανε στις επιχειρήσεις των Άγγλων στα Δωδεκάνησα αντιτορπιλικά και περίπολοι του Ιερού Λόχου, για να χρησιμεύσουν για σύνδεσμοι με τον πληθυσμό. Επρόκειτο να πάει ο Ιερός Λόχος από τη Σάμο στη Λέρο το 1943, όταν πέσανε οι Γερμανοί αλεξιπτωτισταί - δεν πρόλαβε όμως.

Ήταν στην Λέρο μόνο ο Ζαχαράκης με την περίπολό του που ανδραγάθησε, τόσο που οι Εγγλέζοι τηλεγράφησαν ότι υπήρξεν ο καλύτερος επί του πεδίου της μάχης. Όταν όμως ο Μοντγκόμερι πήγε στην Αγγλία για να ηγηθεί της αποβάσεως στη Νορμανδία, ξάφρισε τη Μέση Ανατολή από τα παλληκάρια και τους εμπειροπόλεμους και αυτοί ήταν οι Κομμάντος. 

Έτσι φύγανε για την Αγγλία πριν και αμέσως μετά, την ημέρα οι περισσότεροι κομμάντος. Εκείνες τις ημέρες ετοιμάζανε και τον Τζέλλικο με τη φοβερή του μοίρα καταδρομών και τον πάνε στα Δαλματικά νησιά. Έμειναν στο Αιγαίο Ιερός Λόχος και λίγοι Εγγλέζοι ειδικοί και οι σύνδεσμοι. Τότε κατ' ανάγκη δεχτήκανε την ελληνική παρουσία στα Δωδεκάνησα.

Ο τότε Συνταγματάρχης Τσιγάντες με άνδρες του
σε καΐκι  στο Αιγαίο

Η δράση του Ιερού Λόχου είναι πλούσια και συνεχής Την 1η Ιουλίου 1944 ο ταγματάρχης Καζακόπουλος χτύπησε τους Γερμανούς της Καλύμνου. Για τρία τέταρτα της ώρας, λίγο πριν τα μεσάνυχτα, ριχτήκανε στα γερμανικά φυλάκια οι 36 Ιερολοχίτες του Καζακόπουλου. Δύο και τρεις μόνο για κάθε φυλάκιο. Σκοτώσανε τον Γερμανό διοικητή και άλλους 8 και τραυματίσανε βαριά 10. Από τους άνδρες του Καζακόπουλου, ένας νεκρός και ένας τραυματίας. Σε μια ώρα φύγανε. Ήταν όμως τόση η ζημιά και ο πανικός των Γερμανών, από τη Λέρο στείλανε δύο τάγματα για να αποκρούσουν την επίθεση.

Στις 14 Ιουλίου ο αντισυνταγματάρχης Τριανταφυλλάκος χτύπησε στη Σύμη με 90 Ιερολοχίτες. Τον βοηθήσανε Άγγλοι ειδικοί και ναυτικοί. Σε άλλα δύο σημεία του νησιού χτυπήσανε άλλα τάγματα του Ιερού Λόχου. Στον Πανορμίτη και στον Άη Φανούρη, η επιχείρησις πέτυχε λαμπρότατα. 9 Γερμανοί μείνανε νεκροί και 15 τραυματιστήκανε. 41 Γερμανοί πιασθήκανε αιχμάλωτοι. Σκοτώθηκε ένας Ιταλός και πιασθήκανε αιχμάλωτοι 100. Από τους νικητές σκοτώθηκαν 2 και τραυματισθήκανε 11.

Το βραδάκι φύγανε από τη Σύμη οι επιδρομείς, αφού αφήκανε τρόφιμα για τον πληθυσμό, αφού χαλάσανε τον ταρσανά των Γερμανών και 700 τόννους καϊκιών, όλα τα πυρομαχικά του εχθρού, τον ασύρματό του. Πιάσανε και δύο γερμανικά περιπολικά. Ο Βασιλεύς Γεώργιος, ο Έλληνας επιτελάρχης, ο αρχιστράτηγος της Μέσης Ανατολής, στείλανε θερμότατα συγχαρητήρια. Κάθε μέρα σχεδόν σε όλα σχεδόν τα νησιά, μικρές ομάδες, πολύ μικρές ομάδες κάνανε επιδρομές, πηγαίνανε τρόφιμα στην Κω, στην Αστυπάλαια, στην Τήλο, στη Λέρο, στην Κάρπαθο.

Στις 6 Σεπτεμβρίου, έγινε λαμπρότατη επιχείρηση στην Κω. 17 άνδρες καθαρίσανε τη φρουρά έτσι στα γρήγορα, τραυματίσθηκαν τρεις πιάσανε 7 αιχμαλώτους, χωρίς απώλειες και καταστρέψαν τις εγκαταστάσεις του αεροδρομίου.

Άνδρες του Ιερού Λόχου επεξεργάζονται αμμοδόχο με πρόπλασμα νησιού, πριν από επιχείρηση (Αρχείο Πολ. Μουσείου)

Τις μέρες της απελευθερώσεως της Ελλάδος η κυρία δύναμις του Ιερού Λόχου ασχολήθηκε με τα μεγάλα νησιά και με τις Κυκλάδες και τα Δωδεκάνησα παραμελήθηκαν λίγο γιατί δεν έφτανε η δύναμις του Ιερού Λόχου να εκτελέσει όλες τις εντολές, στη Σάμο, στη Χίο, στη Μυτιλήνη και στη Λήμνο, στις Κυκλάδες και στις Βόρειες Σποράδες. Μόλις όμως ησύχασαν λίγο τα ελληνικά πράγματα, στις 23 Οκτωβρίου ο Ιερός Λόχος εγκατέστησε προκεχωρημένη βάση στην Πάτμο με μια διμοιρία υπό τον ταγματάρχη Δημόπουλο. Στις 26 Οκτωβρίου έγινε με συνεργασία του αγγλικού ναυτικού μια επιχείρησις εις την Τήλον αρκετά κακοκαμωμένη από τον Άγγλο διοικητή. Την κατάσταση την έσωσε ο ηρωισμός των Ιερολοχιτών και το ελληνικό αντιτορπιλικό "Ναυαρίνον".

Τον Δεκέμβριον ο Ιερός Λόχος επήρε εντολήν να επιχειρήσουν στα Δωδεκάνησα, να επιχειρήσει επιθετικώς και να καταλάβει. Ο Ιερός Λόχος θα έκανε τις επιχειρήσεις και την κατοχή κατόπιν θα την έκανε μια ινδική ταξιαρχία. Στα Δωδεκάνησα ήταν 15.000 Γερμανοί και ο Ιερός Λόχος είχε 1.500 άνδρες δύναμιν με τομέα ολόκληρο το Αιγαίο. Μολαταύτα, η επιχείρησις έγινε με πείσμα και επιμονή παρ' όλην την κακοκαιρία, στην Τήλο πάλι που κατελήφθη οριστικά, στην Κάρπαθο, στην Κω συνέχεια με περιπόλους και όλες αυτές οι επιθέσεις γινότανε με λίγους ανθρώπους εναντίον πολλών σχεδόν όλες υπήρξαν επιτυχέστατες. Σιγά - σιγά οι Γερμανοί όχι μόνο κυκλωθήκανε, αλλά και επεινάσανε σε σημείο ώστε όταν παραδοθήκανε, είχανε 1000 μισοπεθαμένους από αβιταμίνωση και οι υπόλοιποι ήτανε σκελετοί. 

Η υπογραφή της γερμανικής παράδοσης των Δωδεκανήσων στους συμμάχους, στη Σύμη στις 8 Μαΐου του 1945. Από αριστερά προς τα δεξιά, ο πλοίαρχος Λεγκ του βρετανικού βασιλικού ναυτικού, ο Ταξίαρχος Μόφατ, εκπρόσωπος των βρετανικών δυνάμεων, ο Συνταγματάρχης Μπερντ, υποδιοικητής του Μόφατ και  ο Συνταγματάρχης Τσιγάντες, ως εκπρόσωπος της Ελλάδος, στον οποίο παραδόθηκε από τους Βρετανούς και το όπλο του Γερμανού στρατηγού Βάγκνερ, σε ένδειξη τιμής για την προσφορά του Ιερού Λόχου. (Πηγή)

Την τελευταία μεγάλη επιχείρηση στη Μεσόγειο την έκανε ο αντισυνταγματάρχης Μεσσηνόπουλος και την εξετέλεσε με μεγίστη ακρίβεια ο ταγματάρχης Παπαγεωργόπουλος. Στις 2 Μαΐου ολόκληρος η νοτιοδυτική παραλία της Ρόδου μαζί με το νησάκι Αλίμονα που ήταν οχυρωμένο, κατελήφθη αιφνιδιαστικά με μαθηματική ακρίβεια και καταστραφήκανε όλα τα πυροβόλα τα γερμανικά, καμμιά πενηνταριά Γερμανοί εφονεύθησαν, 31 Γερμανοί και 23 Ιταλοί πιαστήκανε αιχμάλωτοι. Το εγγλέζικο σχόλιο ήτανε ότι και "η επιχείρησις απετέλεσε τον τύπο της επιτυχούς νυχτερινής επιχειρήσεως".

Η συνεργασία του Αγγλικού Ναυτικού, των Άγγλων διαβιβαστών και των τμημάτων του Ιερού Λόχου υπήρξε αρίστη. Ο Τσώρτσιλ εμνημόνευσε την επιχείρηση αυτή στη Βουλή των Κοινοτήτων. Στις 8 Μαΐου εις αναγνώριση της δουλειάς του Ιερού Λόχου στα Δωδεκάνησα οι Άγγλοι επέμειναν και η Ελλάς δια του διοικητού του Ιερού Λόχου συνυπέγραψε με τους Βρετανούς την παράδοση των νησιών στους συμμάχους.

Η πανηγυρική υποδοχή του Ιερού Λόχου και των Βρετανών στην Ρόδο στις 9 Μαΐου 1945

Στην Ρόδο στις 9 Μαΐου, όταν αποβιβάσθηκαν οι Ιερολοχίτες οι κάτοικοι κλαίγανε ανίκανοι να κουνηθούν από την πείνα. Στις 15 Μαΐου όταν έφθασε ο Αρχιεπίσκοπος, ο Αντιβασιλεύς, το παραλήρημα του ενθουσιασμού έφτασε στο κατακόρυφο. Επί δύο χρόνια οι Ιταλοί, οι Ρώσοι και οι Τούρκοι δεν θέλανε να παραλάβει ελληνική διοίκησις τα Δωδεκάνησα. Οι Αμερικανοί λέγανε υπομονή όσο να ξεμπλέξουν το ζήτημα της Τριέστης. Στη συνθήκη ειρήνης όμως, τα Δωδεκάνησα κατεχυρώθηκαν στην Ελλάδα. Στις 8 Μαΐου στην Σύμη όταν παραδόθηκε ο στρατηγός Γερμανός Βάγκνερ ο Άγγλος αρχιστράτηγος κατεχύρωσε τα όπλα του στον διοικητή του Ιερού Λόχου εις αναγνώριση της δράσεως της μονάδος του."