 |
| Πηγή |
Αυτή είναι η κωδική ονομασία που έδωσαν οι Γερμανοί σε μία από τις επιχειρήσεις τους εναντίον των Γιουγκοσλάβων παρτιζάνων, που ξεκίνησε τον Ιανουάριο του 1943, η τέταρτη κατά χρονολογική σειρά από τις συνολικά 7 επιθετικές επιχειρήσεις που ανέλαβαν, για την εξουδετέρωση των ανταρτών.
Η τελική μάχη που δόθηκε κοντά στον ποταμό Νερέτβα, έμεινε γνωστή στην ιστορία για την πεισματική αντίσταση των παρτιζάνων, εναντίον των στρατευμάτων του άξονα και των συμμάχων τους. Μάλιστα της έδωσαν το όνομα "Μάχη των τραυματιών", γιατί οι παρτιζάνοι κατόρθωσαν να διασώσουν 4.500 τραυματίες τους και ασθενείς, περνώντας τους από την ομώνυμη γέφυρα του ποταμού.
Οι Γερμανοί ανέκαθεν ήθελαν να εξουδετερώσουν τα ανταρτικά κινήματα όχι μόνο στην Γιουγκοσλαβία, αλλά και σε όλες τις χώρες που είχαν καταλάβει και υποδουλώσει, ώστε να κάνουν τις δουλειές τους (εκμετάλλευση πρώτων υλών, πλουτοπαραγωγικών πόρων και εργατικού δυναμικού) ανενόχλητα!
Στην προκειμένη περίπτωση, τους ενδιέφερε πολύ η εξόρυξη του βωξίτη, του χαλκού και η υλοτομία από τα μεγάλα δάση της χώρας, που τους ήταν πολύτιμα για τη συνέχιση των πολεμικών τους δραστηριοτήτων.
Έχοντας ήδη πληροφορίες στα τέλη του 1942 περί επικείμενης επέμβασης των συμμάχων στα Βαλκάνια, άρχισαν ν' ανησυχούν με τους παρτιζάνους που θα τους ήταν ένα αιχμηρό και επώδυνο αγκάθι στα πλευρά.
Αποφάσισαν να ξεκαθαρίσουν την υπόθεση! Έτσι σχεδιάστηκε η επιχείρηση εναντίον των ανταρτών, με κεντρική ιδέα ενεργείας τον εγκλωβισμό τους και την καταστροφή τους. Συγκέντρωσαν συνολικά πάνω από 90.000 στρατό και μαζί με τους Ιταλούς, Βούλγαρους και με αντικομμουνιστές και συνεργαζόμενους με τους Γερμανούς, αμφιλεγόμενους Τσέτνικς, έφτασαν γύρω στις 150.000 στρατό.
Γιατί ξέχασα να πω, ότι οι παρτιζάνοι, ήταν κομμουνιστές, με διοικητή τους τον Γιόσιπ Μπροζ Τίτο. Θεωρήθηκαν από τους Βρετανούς κυρίως μυστικούς πράκτορες, που είχαν διεισδύσει στην Γιουγκοσλαβία, οι μόνοι αξιόλογοι αντίπαλοι αντάρτες κατά των Γερμανών, αφού διαπίστωσαν ότι φανατισμένοι βασιλόφρονες Τσέτνικς, δεν δίσταζαν να συνεργασθούν και με τους Γερμανούς, προκειμένου να εξολοθρεύσουν τους κομμουνιστές παρτιζάνους.
Για να είμαστε όμως αντικειμενικοί, θα πρέπει να πούμε ότι και οι Τσέτνικς, βοήθησαν τους συμμάχους, κυρίως Αμερικανούς πιλότους βομβαρδιστικών, που συνήθως καταρρίπτονταν πάνω από την Γιουγκοσλαβία, κατά την πτήση τους προς Ρουμανία για να κτυπήσουν τις πετρελαιοπηγές που εκμεταλλεύονταν οι Γερμανοί ή κατά την επιστροφή τους πίσω στην Ιταλία.
Ήταν η περίφημη επιχείρηση "Halyard" που θεωρήθηκε σαν η μεγαλύτερη επιχείρηση διάσωσης και οργάνωσης γραμμών διαφυγής κατά τη διάρκεια του πολέμου και με την οποία διασώθηκαν πάνω από 1000 Αμερικανοί αεροπόροι. Οι μισοί απ' αυτούς διασώθηκαν από τους Τσέτνικς του στρατηγού Μιχαήλοβιτς, ενώ οι υπόλοιποι από τους παρτιζάνους. Σε άλλο άρθρο θα μιλήσουμε πιο πολύ γι' αυτήν.
Το άσχημο με τους Γιουγκοσλάβους ήταν ότι μπλέχτηκαν και αυτοί σε ενδοκρατικές διαμάχες και εμφύλιες συμπλοκές, για παρεμφερείς αιτίες με τις δική μας περίπτωση. Μόνο που αυτοί είχαν και εθνοτικές και θρησκευτικές διαφορές. Να φαντασθείτε ότι οι Κροάτες τότε συμμάχησαν με τους Γερμανούς. Ο Τίτο αν και Κροάτης, σαν κομμουνιστής, ακολούθησε άλλη κατεύθυνση και οργάνωσε τους παρτιζάνους.
Ο στρατηγός Μιχαήλοβιτς, ακραιφνής Σέρβος, έμεινε πιστός στην ορθόδοξη θρησκεία και στη βασιλεία, θεωρώντας προφανώς τους κομμουνιστές μεγαλύτερο εχθρό από τους Γερμανούς. Βασικά ήθελε την υπερίσχυση των Σέρβων στην μεταπολεμική Γιουγκοσλαβία. Στο τέλος καταδικάστηκε σε θάνατο από το καθεστώς του Τίτο, σαν προδότης της πατρίδας, ως συνεργαζόμενος με τους Γερμανούς. Μετά θάνατον όμως, ο πρόεδρος των ΗΠΑ Χάρυ Τρούμαν, του απένειμε το αμερικανικό μετάλλιο της Λεγεώνας της Τιμής, για τη συνδρομή του στη διάσωση Αμερικανών πιλότων! Οξύμωρες και αντιφατικές καταστάσεις!
Αλλά ας πάμε ξανά στη "Λευκή" περίπτωση (Fall Weiss) των Γερμανών. Ένα λάθος που έκαναν τότε τα γερμανικά στρατεύματα κατοχής, ήταν ότι ξεκίνησαν μια στρατιωτική επιχείρηση εναντίον ανταρτών με κριτήρια τακτικής συμβατικού αγώνα, προσπαθώντας να καταλάβουν εδάφη περισσότερο και όχι τους αντάρτες!
Οι Γερμανοί είχαν σχεδιάσει την επιχείρηση σε 3 φάσεις:
Πράγματι με την έναρξη της 1ης Φάσης, οι αντάρτες προσπάθησαν να καθυστερήσουν τα γερμανικά στρατεύματα ώστε να δοθεί χρόνος στην κύρια δύναμή τους να κινηθεί από την Βοσνία και Ερζεγοβίνη ανατολικότερα προς τη Σερβία.
Κατά την εξέλιξη της μάχης, οι παρτιζάνοι βρέθηκαν περικυκλωμένοι, με τα νώτα τους στον ποταμό Νερέτβα και το δυτικό τους πλευρό να απειλείται από τους Γερμανούς με επίλεκτες μονάδες ορεινού αγώνα, αλλά και άρματα σε πεδινές περιοχές. Στ' ανατολικά τους, είχαν να αντιμετωπίσουν μόνο τους Τσέτνικς, αφού λίγες ημέρες πριν είχαν διαλύσει την ιταλική μεραρχία Murge.
Για να μπορέσουν να ξεφύγουν, έπρεπε να διασχίσουν τις γέφυρες του Νερέτβα δίνοντας μάχη με τους Τσέτνικς. Ο χρόνος όμως για κάτι τέτοιο δεν αρκούσε διότι είχαν αντιληφθεί τους Γερμανούς να ετοιμάζονται για μια ακόμη συντονισμένη επίθεση εναντίον τους. Έπρεπε να κερδίσουν χρόνο! Τότε ο Τίτο, σκέφθηκε ένα τέχνασμα.
Για να αποτρέψει τους Γερμανούς από το να αντιληφθούν τις ενέργειες των παρτιζάνων, αποφάσισε να καταστρέψει όλες τις γέφυρες του Νερέτβα, δίνοντας την εντύπωση ότι η κύρια δύναμη προτίθεται να κινηθεί προς Βορρά, κατά μήκος της δυτικής όχθης του ποταμού, χωρίς να έχει λιποταξίες και τον φόβο των Τσέτνικς.
Μόλις οι Γερμανοί πληροφορήθηκαν μετά από εναέρια αναγνώριση την καταστροφή των γεφυρών, ξεκίνησαν χωρίς χρονοτριβή την αναδιάταξη των δυνάμεών τους μεταφέροντας τον όγκο τους προς βορρά για ν' αποκόψουν τους αντάρτες.
Αυτή η αναδίπλωση, έδωσε στους παρτιζάνους πολύτιμο χρόνο, να επισκευάσουν επαρκώς μια γέφυρα, να περάσουν απέναντι και να εξουδετερώσουν τις μικρές δυνάμεις των Τσέτνικς που φύλαγαν το πέρασμα. Οι Γερμανοί πολύ σύντομα κατάλαβαν τι έγινε, αλλά ήταν πολύ αργά να ξανασυγκεντρώσουν δυνάμεις και να οργανώσουν μια συντονισμένη επίθεση έγκαιρα.
Οι παρτιζάνοι του Τίτο, με την οπισθοφυλακή τους να μάχεται έναντι μιας ισχυρής γερμανικής εμπροσθοφυλακής, πέρασαν την γέφυρα, κάτω από έντονα αεροπορικά πυρά, χωρίς όμως μεγάλες απώλειες, αφού το ορεινό έδαφος δεν επέτρεπε αεροπορικές προσβολές ακριβείας. Και όχι μόνο πέρασαν αλλά όπως ειπώθηκε προηγουμένως, μπόρεσαν να περάσουν και το νοσοκομείο τους με όλους τους τραυματίες τους, εξευτελίζοντας τους Γερμανούς διεθνώς. Δεν υπήρχε άλλος τρόπος από το να γλυτώσουν τους συντρόφους τους από σίγουρο θάνατο, αν τους άφηναν στα χέρια των Ναζί. Η πολύτιμη γέφυρα, είχε ολοκληρώσει το σκοπό της και ξανακαταστράφηκε από ένα ειδικό ανταρτικό τμήμα.
Μέχρι τα τέλη Μαρτίου, οι Γερμανοί ισχυρίζονταν ότι είχαν σκοτώσει γύρω στους 12.000 αντάρτες και είχαν συλλάβει άλλους 2.500 εκτελώντας και 600 απ' αυτούς. Δεν επιβεβαιώθηκε τέτοιος αριθμός! Αυτό που επιβεβαιώθηκε ήταν το γεγονός ότι οι αντάρτες είχαν ξεφύγει τον κλοιό και είχαν στραφεί ανατολικά για να συνεχίσουν τον αγώνα τους.
Η μάχη του Νερέτβα, έμεινε σαν μια επική μάχη, στη μνήμη των Γιουγκοσλάβων και όχι μόνο. Το 1969, γυρίστηκε και ταινία που πήρε Όσκαρ. (Μπορείτε να τη δείτε ΕΔΩ) Επίσης μια άλλη ταινία ή "Force 10 From Navarone" του 1978, εξιστορεί μάχη και καταστροφή της γέφυρας του Νερέτβα από παρτιζάνους. Το σενάριό της όμως είναι εκτός της πραγματικής ιστορίας.
Ανιχνευτής
Πηγή
Για να είμαστε όμως αντικειμενικοί, θα πρέπει να πούμε ότι και οι Τσέτνικς, βοήθησαν τους συμμάχους, κυρίως Αμερικανούς πιλότους βομβαρδιστικών, που συνήθως καταρρίπτονταν πάνω από την Γιουγκοσλαβία, κατά την πτήση τους προς Ρουμανία για να κτυπήσουν τις πετρελαιοπηγές που εκμεταλλεύονταν οι Γερμανοί ή κατά την επιστροφή τους πίσω στην Ιταλία.
Ήταν η περίφημη επιχείρηση "Halyard" που θεωρήθηκε σαν η μεγαλύτερη επιχείρηση διάσωσης και οργάνωσης γραμμών διαφυγής κατά τη διάρκεια του πολέμου και με την οποία διασώθηκαν πάνω από 1000 Αμερικανοί αεροπόροι. Οι μισοί απ' αυτούς διασώθηκαν από τους Τσέτνικς του στρατηγού Μιχαήλοβιτς, ενώ οι υπόλοιποι από τους παρτιζάνους. Σε άλλο άρθρο θα μιλήσουμε πιο πολύ γι' αυτήν.
Το άσχημο με τους Γιουγκοσλάβους ήταν ότι μπλέχτηκαν και αυτοί σε ενδοκρατικές διαμάχες και εμφύλιες συμπλοκές, για παρεμφερείς αιτίες με τις δική μας περίπτωση. Μόνο που αυτοί είχαν και εθνοτικές και θρησκευτικές διαφορές. Να φαντασθείτε ότι οι Κροάτες τότε συμμάχησαν με τους Γερμανούς. Ο Τίτο αν και Κροάτης, σαν κομμουνιστής, ακολούθησε άλλη κατεύθυνση και οργάνωσε τους παρτιζάνους.
Ο στρατηγός Μιχαήλοβιτς, ακραιφνής Σέρβος, έμεινε πιστός στην ορθόδοξη θρησκεία και στη βασιλεία, θεωρώντας προφανώς τους κομμουνιστές μεγαλύτερο εχθρό από τους Γερμανούς. Βασικά ήθελε την υπερίσχυση των Σέρβων στην μεταπολεμική Γιουγκοσλαβία. Στο τέλος καταδικάστηκε σε θάνατο από το καθεστώς του Τίτο, σαν προδότης της πατρίδας, ως συνεργαζόμενος με τους Γερμανούς. Μετά θάνατον όμως, ο πρόεδρος των ΗΠΑ Χάρυ Τρούμαν, του απένειμε το αμερικανικό μετάλλιο της Λεγεώνας της Τιμής, για τη συνδρομή του στη διάσωση Αμερικανών πιλότων! Οξύμωρες και αντιφατικές καταστάσεις!
Αλλά ας πάμε ξανά στη "Λευκή" περίπτωση (Fall Weiss) των Γερμανών. Ένα λάθος που έκαναν τότε τα γερμανικά στρατεύματα κατοχής, ήταν ότι ξεκίνησαν μια στρατιωτική επιχείρηση εναντίον ανταρτών με κριτήρια τακτικής συμβατικού αγώνα, προσπαθώντας να καταλάβουν εδάφη περισσότερο και όχι τους αντάρτες!
Οι Γερμανοί είχαν σχεδιάσει την επιχείρηση σε 3 φάσεις:
- 1η Φάση. Προσβολή των περιοχών που διατηρούσαν οι αντάρτες Lika, Kordun, Banija, Cazinska Krajina, και Grmeč. Ξεκίνησε στις 20 Ιανουαρίου του 1943 και έληξε στις 25 Φεβρουαρίου
- 2η Φάση. Προσβολή των νοτιοανατολικών ανταρτοκρατούμενων περιοχών της "Δημοκρατίας του Μπίχατς" 'οπως είχε ανακηρυχθεί (Bihać Republic): Drvar, Glamoč, Livno, Jajce, και Ključ.
- 3η Φάση. Προσβολή των ανταρτικών περιοχών της βόρειας Ερζεγοβίνης (Herzegovina) Σ' αυτή τη φάση οι αντάρτες κατόρθωσαν να αποφύγουν την κύκλωση και να διαρρεύσουν προς το βόρειο Μαυροβούνιο, (Montenegro,).
Πράγματι με την έναρξη της 1ης Φάσης, οι αντάρτες προσπάθησαν να καθυστερήσουν τα γερμανικά στρατεύματα ώστε να δοθεί χρόνος στην κύρια δύναμή τους να κινηθεί από την Βοσνία και Ερζεγοβίνη ανατολικότερα προς τη Σερβία.
Κατά την εξέλιξη της μάχης, οι παρτιζάνοι βρέθηκαν περικυκλωμένοι, με τα νώτα τους στον ποταμό Νερέτβα και το δυτικό τους πλευρό να απειλείται από τους Γερμανούς με επίλεκτες μονάδες ορεινού αγώνα, αλλά και άρματα σε πεδινές περιοχές. Στ' ανατολικά τους, είχαν να αντιμετωπίσουν μόνο τους Τσέτνικς, αφού λίγες ημέρες πριν είχαν διαλύσει την ιταλική μεραρχία Murge.
Για να μπορέσουν να ξεφύγουν, έπρεπε να διασχίσουν τις γέφυρες του Νερέτβα δίνοντας μάχη με τους Τσέτνικς. Ο χρόνος όμως για κάτι τέτοιο δεν αρκούσε διότι είχαν αντιληφθεί τους Γερμανούς να ετοιμάζονται για μια ακόμη συντονισμένη επίθεση εναντίον τους. Έπρεπε να κερδίσουν χρόνο! Τότε ο Τίτο, σκέφθηκε ένα τέχνασμα.
Για να αποτρέψει τους Γερμανούς από το να αντιληφθούν τις ενέργειες των παρτιζάνων, αποφάσισε να καταστρέψει όλες τις γέφυρες του Νερέτβα, δίνοντας την εντύπωση ότι η κύρια δύναμη προτίθεται να κινηθεί προς Βορρά, κατά μήκος της δυτικής όχθης του ποταμού, χωρίς να έχει λιποταξίες και τον φόβο των Τσέτνικς.
Μόλις οι Γερμανοί πληροφορήθηκαν μετά από εναέρια αναγνώριση την καταστροφή των γεφυρών, ξεκίνησαν χωρίς χρονοτριβή την αναδιάταξη των δυνάμεών τους μεταφέροντας τον όγκο τους προς βορρά για ν' αποκόψουν τους αντάρτες.
Αυτή η αναδίπλωση, έδωσε στους παρτιζάνους πολύτιμο χρόνο, να επισκευάσουν επαρκώς μια γέφυρα, να περάσουν απέναντι και να εξουδετερώσουν τις μικρές δυνάμεις των Τσέτνικς που φύλαγαν το πέρασμα. Οι Γερμανοί πολύ σύντομα κατάλαβαν τι έγινε, αλλά ήταν πολύ αργά να ξανασυγκεντρώσουν δυνάμεις και να οργανώσουν μια συντονισμένη επίθεση έγκαιρα.
Οι παρτιζάνοι του Τίτο, με την οπισθοφυλακή τους να μάχεται έναντι μιας ισχυρής γερμανικής εμπροσθοφυλακής, πέρασαν την γέφυρα, κάτω από έντονα αεροπορικά πυρά, χωρίς όμως μεγάλες απώλειες, αφού το ορεινό έδαφος δεν επέτρεπε αεροπορικές προσβολές ακριβείας. Και όχι μόνο πέρασαν αλλά όπως ειπώθηκε προηγουμένως, μπόρεσαν να περάσουν και το νοσοκομείο τους με όλους τους τραυματίες τους, εξευτελίζοντας τους Γερμανούς διεθνώς. Δεν υπήρχε άλλος τρόπος από το να γλυτώσουν τους συντρόφους τους από σίγουρο θάνατο, αν τους άφηναν στα χέρια των Ναζί. Η πολύτιμη γέφυρα, είχε ολοκληρώσει το σκοπό της και ξανακαταστράφηκε από ένα ειδικό ανταρτικό τμήμα.
Μέχρι τα τέλη Μαρτίου, οι Γερμανοί ισχυρίζονταν ότι είχαν σκοτώσει γύρω στους 12.000 αντάρτες και είχαν συλλάβει άλλους 2.500 εκτελώντας και 600 απ' αυτούς. Δεν επιβεβαιώθηκε τέτοιος αριθμός! Αυτό που επιβεβαιώθηκε ήταν το γεγονός ότι οι αντάρτες είχαν ξεφύγει τον κλοιό και είχαν στραφεί ανατολικά για να συνεχίσουν τον αγώνα τους.
Η μάχη του Νερέτβα, έμεινε σαν μια επική μάχη, στη μνήμη των Γιουγκοσλάβων και όχι μόνο. Το 1969, γυρίστηκε και ταινία που πήρε Όσκαρ. (Μπορείτε να τη δείτε ΕΔΩ) Επίσης μια άλλη ταινία ή "Force 10 From Navarone" του 1978, εξιστορεί μάχη και καταστροφή της γέφυρας του Νερέτβα από παρτιζάνους. Το σενάριό της όμως είναι εκτός της πραγματικής ιστορίας.
Ανιχνευτής
Πηγή
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου
Γράψτε το σχόλιό σας, στα πλαίσια της ευγένειας και της ευπρέπειας.