Η καταδρομή του Ιερού Λόχου στη Λέσβο και το "κτύπημα" στη Γκεστάπο

Ήταν τέλος Mαρτίου του 1944, όταν η  βρετανική Διοίκηση Καταδρομών Αιγαίου, έστειλε στην Πλωτή Βάση Καταδρομών την διαταγή εκτέλεσης καταδρομικής ενέργειας στη Λέσβο. Ποιά όμως ήταν η αιτία που προκάλεσε αυτή τη διαταγή; Την 25η Μαρτίου 1944, οι Αγιασώτες γιόρτασαν  την εθνική εορτή, μετατρέποντας την σε αντιγερμανική διαδήλωση, πράγμα που εξόργισε την  γερμανική Κομαντατούρ.

Έτσι λοιπόν, οι Γερμανοί περικυκλώνουν στις 28 Μαρτίου την Αγιάσο και σε αντίποινα για τις εκδηλώσεις της 25ης Μαρτίου, συλλαμβάνουν 40 ομήρους. Κατά τη διάρκεια της σύλληψης, έγιναν βίαια επεισόδια, που άφησαν δύο νεκρούς και πολλούς τραυματίες από πυροβολισμούς των Γερμανών στρατιωτών. Οι όμηροι φυλακίστηκαν στα κρατητήρια της Γκεστάπο, μέσα στην πόλη της Μυτιλήνης και κάποιοι  στο Διδασκαλείο, που επίσης χρησιμοποιήθηκε από τους "πολιτισμένους" Γερμανούς σαν φυλακή.

Στάλθηκε περίπολος αναγνωρίσεως στο νησί, συγκέντρωσε πληροφορίες για όλους τους φυλακισμένους και για τη γερμανική δύναμη, και καταστρώθηκε το σχέδιο ενεργείας. Θα ήταν μια επιχείρηση αντιπερισπασμού. Αποφασίσθηκε να γίνει η καταδρομική ενέργεια τη νύχτα 3/4 Απριλίου με σκοπό:

-την εξουδετέρωση (θανάτωση ή αιχμαλωσία) του προσωπικού της γερμανικής μυστικής αστυνομίας

-την αρπαγή των γερμανικών αρχείων

-την απελευθέρωση όλων των κρατουμένων

Η καταδρομική δύναμη συγκροτήθηκε από 30 Ιερολοχίτες με επικεφαλής τον Αντισυνταγματάρχη Καλλίνσκη και χωρίστηκε σε 4 ομάδες:

- Η 1η Ομάδα δυνάμεως 10 ανδρών ανέλαβε να προσβάλει το Διδασκαλείο της πόλης

- Η 2η Ομάδα με επίσης 10 άνδρες και με τον Καλίνσκη, θα χτυπούσε τα κρατητήρια της Γκεστάπο

- Η 3η Ομάδα με 6 άνδρες, αρχικά θα κάλυπτε την κίνηση των πρώτων 2 Ομάδων και στη συνέχεια, θα εξουδετέρωνε προσωπικό της Γκεστάπο στο σπίτι που είχαν επιτάξει και το χρησιμοποιούσαν για δική τους κατοικία και 

- Η 4η Ομάδα με 4 Ιερολοχίτες είχε αναλάβει σαν τμήμα αποκοπής που θα κάλυπτε, τις ενέργειες των άλλων Ομάδων.

Όλα τα σημεία προσβολής ήταν στα νότια της πόλης και έτσι προσαρμόστηκε ανάλογα, η σχεδίαση. Οδηγοί των Ομάδων, ήταν τα μέλη της περιπόλου αναγνωρίσεως που είχε προηγηθεί. μαζί τους πάντα και κάποιοι Βρετανοί. Στην αποβίβαση, ανέλαβε το τμήμα ασφαλείας αιγιαλού ένας Βρετανός λοχαγός των SBS.

Στις εντεκάμιση το βράδυ της 3 Απριλίου, η καταδρομική δύναμη, αναχώρησε με μεταφορικό  σκάφος, από τη Βάση, που βρισκόταν  κοντά στη νησίδα Άγιος Γεώργιος  και αποβιβάστηκε αθέατα στη μία τα ξημερώματα της 4ης Απριλίου στον όρμο Βαρειά, νότια της πόλης της Μυτιλήνης. Το μεταφορικό συνοδευόταν από ένα ακόμη εξοπλισμένο σκάφος το οποίο άρχισε να περιπολεί στα νότια του νησιού.

Προσέξτε τώρα, πώς "δούλεψε" το σχέδιο. Οι Ομάδες κινήθηκαν με αντίστροφη φορά της αριθμητικής τους, για να πλησιάσουν την πόλη. Η 4η Ομάδα, μετά από πορεία μιας ώρας, έφτασε στη παρυφή της πόλης, έταξε τα πολυβόλα της και άρχισε την ναρκοθέτηση. Ένα γερμανικό αυτοκίνητο που πηγαινοερχόταν, προφανώς σαν εποχούμενη περίπολος, το πυροβόλησαν στη δεύτερη διέλευσή του και το σταμάτησαν, σκοτώνοντας τους Γερμανούς που ήταν μέσα. Στη συνέχεια, η Ομάδα παρέμεινε στη θέση της μέχρι τις 03.10' που ήταν η προσχεδιασμένη ώρα αποχώρησης.

Η 3η Ομάδα, αφού κάλυψε την κίνηση της 1ης και 2ης Ομάδας, πλησίασε στην κατοικία των Γερμανών γκεσταπιτών, εφόρμησε αιφνιδιαστικά και σκότωσε 3 Γερμανούς και ένα Έλληνα χωροφύλακα που ήταν στην υπηρεσία τους και στη συνέχεια αποχώρησε προς το σημείο ανασυγκρότησης που είχε σχεδιαστεί.

Ταυτόχρονα η 2η Ομάδα, επιτέθηκε στα κρατητήρια και εξουδετέρωσε τη φρουρά, αλλά δεν κατάφερε ν' ανοίξει το σιδερένιο κιβώτιο του αρχείου. Ανοίγει τις πόρτες των κελιών και 12 κρατούμενοι φεύγουν. Αρκετοί όμως παραμένουν, αρνούμενοι να δραπετεύσουν. Τόσος ήταν ο φόβος τους για τους Γερμανούς.

Η 1η ομάδα, πλησιάζοντας το Διδασκαλείο, άκουσε τους πυροβολισμούς της αποκοπής και για να προλάβει την αντίδραση των Γερμανών, σπεύδει χωρίς καθυστέρηση, κόβει τα τηλεφωνικά καλώδια, σκοτώνει τους 3 από τους 4 Γερμανούς δεσμοφύλακες και ανοίγει τις πόρτες στους φυλακισμένους. Δυστυχώς πάλι εδώ παρουσιάστηκε το  φαινόμενο της άρνησης των κρατουμένων να δραπετεύσουν. Φαντασθείτε τον τρόμο που προκαλούσαν οι Γερμανοί με τα αντίποινά τους. Οι εκατόν πενήντα κρατούμενοι παρέμειναν εκεί! Μόνο μερικές γυναίκες δραπέτευσαν.

Στις 03.30' η καταδρομική δύναμη συγκεντρώθηκε στο Σημείο Ανασυγκρότησης που ήταν και το Σημείο Επιβίβασης στο πλοιάριο μεταφοράς και αποχώρησε για τη Βάση της κοντά στις μικρασιατικές ακτές.

Οι συνολικές απώλειες των Γερμανών ήταν 6 νεκροί και 7 τραυματίες. Μεταξύ των νεκρών ήταν και ο διοικητής της Γκεστάπο, ο οποίος, όπως αποκαλύφτηκε εκ των υστέρων, ήταν διπλός πράκτορας και δούλευε και για λογαριασμό των Βρετανών. Έγινε λάθος στον συντονισμό της επιχείρησης, από την πλευρά των Εγγλέζων όμως και όχι των Ελλήνων.

 Έλληνες, σκοτώθηκαν 2 χωροφύλακες που ήταν υπηρεσία μαζί με τους Γερμανούς, ενώ τραυματίσθηκε και ένας Ιερολοχίτης.  Μπλεγμένη και σκοτεινή η ιστορία της κατοχής!

Τις επόμενες ημέρες δεν υπήρξαν αντίποινα των Γερμανών, γι' αυτή  την  καταδρομική ενέργεια. Ένα πράγμα που θα πρέπει να ειπωθεί, είναι ότι  σ' αυτή την επιχείρηση, δεν υπήρχε καμιά συνεννόηση με το τοπικό δίκτυο εθνικής αντίστασης, που ήταν οργανωμένο από το Νοέμβριο του 1941.

Ίσως γιατί υπήρχε πολιτική αντιπαράθεση και δεν ήθελε ο Ιερός Λόχος να αναμειχθεί σε τέτοια. Το άλλο που προκαλεί εντύπωση είναι ο φόβος των κατοίκων απέναντι στους Γερμανούς! Και πώς να μη φοβούνται, αφού έκαναν πολλά οι ναζί, όπως και σε άλλα μέρη της πατρίδας μας. Για να πάρετε μια γεύση του κλίματος της εποχής στη Λέσβο, διαβάστε το ημερολόγιο ενός ανθρώπου που έζησε όλα τα δεινά του πολέμου εκεί.

Οι Γερμανοί σκότωσαν αρκετούς, πάντα με την τυπολατρία του πολιτισμένου,  που ήθελαν να τους διακρίνει!

Δυστυχώς τα έχουμε ξεχάσει ή δεν τα ξέρουμε καν οι νεώτεροι. Αν τα θυμόμασταν, θα προσέχαμε περισσότερο και δεν θα φτάναμε ίσως σήμερα στην οικονομική κατάντια που είμαστε. 

Μία ακόμη καταδρομή του Ιερού Λόχου έγινε αργότερα τον Ιούνιο του '44, στο Πέραμα του κόλπου της Γέρας της Λέσβου. Θα μιλήσουμε όμως γι' αυτή, άλλη φορά.

Αν επισκεφθείτε το λιμάνι, θα δείτε σε ένα σημείο επί του δρόμου, σε μια γωνιά, πηγαίνοντας με κατεύθυνση προς τον λιμενοβραχίονα, ένα απλό και σεμνό μνημείο για τον Ιερό Λόχο. Ελπίζω να το προσέχουν οι αρμόδιοι αλλά και οι παλιοί έφεδροι Καταδρομείς.


Ανιχνευτής

Πηγή: Ο Ελληνικός Στρατός στη Μέση Ανατολή (1941-1945) (Ελ Αλαμέιν-Ρίμινι-Αιγαίο) Έκδοση ΓΕΣ/ΔΙΣ