Η πλωτή Βάση Καταδρομών

Η κατάσταση στο Αιγαίο προς το τέλος του Φθινοπώρου του 1943 ήταν πολύ άσχημη για τους συμμάχους. Οι Γερμανοί κατείχαν σταθερά όλα τα βασικά νησιά, ιδίως μετά την αποτυχημένη προσπάθεια των συμμάχων για  κατάληψη Ρόδου, Κω, Λέρου και Σάμου. Η κίνηση των συμμαχικών πλοίων στην περιοχή ήταν πολύ δύσκολη έως αδύνατη. Μικρά τμήματα Βρετανών κομάντος που ενεργούσαν παρενοχλήσεις γερμανικών φρουρών από  μυστικές βάσεις των μικρασιατικών παραλίων δεν είχαν κανένα αποτέλεσμα.

Στη σύσκεψη κορυφής της Τεχεράνης τον Νοέμβριο 1943, που συμμετείχαν ο  Βρετανός πρωθυπουργός, ο πρόεδρος των ΗΠΑ και ο  Στάλιν, με επιμονή του τελευταίου αποφασίσθηκε  μεταξύ των άλλων, να μην πραγματοποιηθεί συμμαχική αποβατική ενέργεια στη βαλκανική χερσόνησο, που θα άρχιζε με την απελευθέρωση της Ελλάδας. Υπήρχαν ήδη σε εξέλιξη οι επιχειρήσεις στην ιταλική χερσόνησο και στην Ουκρανία.

Το συμμαχικό Στρατηγείο Μέσης Ανατολής, μετά από αυτή την απόφαση, έκρινε σκόπιμο και επιβαλλόμενο να αναληφθούν καταδρομικές επιχειρήσεις ευρείας κλίμακας στην περιοχή του Αιγαίου, με σκοπό την προσβολή των εχθρικών  θαλασσίων γραμμών επικοινωνιών, την προσβολή και καταστροφή φυλακίων, αποθηκών και εγκαταστάσεων ελλιμενισμού και γενικά την καταπόνηση και τον εκνευρισμό του εχθρικού προσωπικού. Το επιδιωκόμενο αποτέλεσμα ήταν να να εξαναγκασθεί ό εχθρός να απασχολεί αρκετές δυνάμεις για ασφάλεια και κατοχή των νήσων, χωρίς δυνατότητα μετάγγισης στρατευμάτων σε άλλο θέατρο επιχειρήσεων.

Η αποστολή ανατέθηκε στην βρετανική Ταξιαρχία Καταδρομών (SAS, SBS, LRDG) και στον ελληνικό Ιερό Λόχο. Η έδρα της Ταξιαρχίας ήταν στο Aλ Ατζίμπ της Παλαιστίνης, (τότε βρετανικό προτεκτοράτο). Η διοίκησή της χώρισε την περιοχή επιχείρησεων του Αιγαίου σε δύο τομείς. Προσέξτε το "κόλπο" τους. Ο βόρειος τομέας περιλάμβανε τη Σάμο την Ικαρία και όλα τα νησιά βόρεια από από αυτές. Ανατέθηκε στον Ιερό Λόχο. Ο νότιος τομέας περιλάμβανε τις Κυκλάδες, τα Δωδεκάνησα και την Κρήτη. Τον ανέλαβαν βρετανικά τμήματα.  Προφανώς είχαν βλέψεις για τα Δωδεκάνησα. Αργότερα βέβαια, όταν απεχώρησαν τα βρετανικά τμήματα για αποστολές σε άλλα θέατρα επιχειρήσεων, όλο το Αιγαίο, ανατέθηκε στον Ιερό Λόχο.

Για την αποφυγή αμοιβαίων παρεμβολών, αποφασίσθηκε η αποφυγή δράσεως τμημάτων του ενός τομέα σε άλλον, παρά μόνο κατόπιν συννενοήσεως και συντονισμού. Για την επίτευξη επίσης καλύτερου συντονισμού των επιχειρήσεων με το Γενικό Στρατηγείο μέσης Ανατολής, σε θέματα ΔΜ και υποστηρίξεως, η Ταξιαρχία προώθησε κλιμάκιο  επιτελείου στην Αλεξάνδρεια, με την ονομασία "Advanced Raiding Forces".

Οι καταδρομικές δυνάμεις συγκεντρώνονταν σε ερημικές μικρασιατικές ακτές και όρμους. Οργανώθηκε μία Βάση Καταδρομών που περιλάμβανε: Επιτελείο από Βρετανούς και Έλληνες επιτελείς, τμήματα της βρετανικής Ταξιαρχίας και του Ιερού Λόχου και Ναυτικό. Το ναυτικό διέθεσε αποβατικά πλοιάρια, πλοία συνοδείας,εξοπλισμένα ιστιοφόρα και άλλα πλωτά για στρατωνισμό και αποθήκευση εφοδίων. Η βάση ήταν κινητή και άλλαζε χώρο, κατά τακτά χρονικά διαστήματα. Έτσι αποφευγόταν η προστριβή με ποιούς άλλους; Τους γείτονες Τούρκους, που δεν ήθελαν εμπλοκή και επέμεναν στην ουδετερότητά τους. Ήθελαν να τα έχουν καλά "και με τον αστυφύλαξ και με τον χωροφύλαξ". Καραδοκούσαν ποιός θα κερδίσει για να κάνουν τα παζάρια τους. Ποτέ δεν πολέμησαν οι "επιτήδειοι ουδέτεροι".

Η διάθεση πλωτών μέσων γινόταν από τον ναυτικό διοικητή, σε συντονισμό και κοινή σχεδίαση της κάθε επιχείρησης. Τα σχέδια επιχειρήσεων έπρεπε να προεγκρίνονται από το κλιμάκιο της Αλεξάνδρειας. Καλό διακλαδικό σύστημα της εποχής! Το τονίζω,  για να κάνετε σύγκριση με το σήμερα.

Ο Ιερός Λόχος ανασυγκροτήθηκε και τέθηκε κάτω από τη διοίκηση της βρετανικής Ταξιαρχίας Καταδρομών. Η συγκρότησή του ήταν επιπέδου Μοίρας καταδρομών. Περιλάμβανε Τμήμα διοικήσεως, τρία Τμήματα Καταδρομών, Τμήμα όλμων, Τμήμα μηχανικού, Τμήμα διαβιβάσεων, Εφεδρεία και Τμήμα Βάσεως. Μεταφέρθηκε τέλη του Ιανουαρίου 1944 στη Παλαιστίνη στο στρατόπεδο του Αλ Λατζούν, βόρεια της λίμνης Τιβεριάδας και άρχισε εντατική εκπαίδευση σε όλα τα καταδρομικά αντικείμενα χερσαίων, αμφιβίων και αεραποβατικών ενεργειών, αγώνα πεζικού, ορεινό αγώνα ακόμη και αγώνα χιονοδρόμων. Η δύναμή του έφτασε τότε στους 426 αξιωματικούς και οπλίτες.

Οι επιχειρήσεις στο Αιγαίο ξεκίνησαν από τα μέσα του Φεβρουαρίου του ' 44, οπότε από εκεί και μετά, η εκπαίδευση γινόταν με εναλλαγή των τμημάτων. Δηλαδή συμμετοχή σε επιχείρηση-αποκατάσταση- εκπαίδευση και ξανά επιχείρηση κ.ο.κ. 

Αρχές Μαρτίου ξεκίνησε η πρώτη αποστολή. Από το Ιο Τμήμα Καταδρομών του Ιερού Λόχου, οργανώθηκε επιχειρησιακό απόσπασμα, αποτελούμενο από μία διμοιρία Καταδρομών, 8 διαβιβαστές και ομάδα διοικήσεως. Το Φεβρουάριο το απόσπασμα προωθήθηκε από την Παλαιστίνη στην Αλεξάνδρεια , όπου συμπλήρωσε τον εξοπλισμό του με υλικό επικοινωνιών, πλωτά μέσα τρόφιμα, πυρομαχικά και άλλα εφόδια. Στη συνέχεια αφού ενημερώθηκε και προετοιμάσθηκε για τη αποστολή του, έπλευσε με πετρελαιοκίνητο ιστιοφόρο στην Κύπρο, και από εκεί, παραπλέοντας τα μικρασιατικά παράλια, έφτασε τελικά στις 4 Μαρτίου, στον όρμο Βρωμολίμανο, κοντά στο ακρωτήρι Κόρακας των ακτών της Ερυθραίας της Μ. Ασίας.(τουρκικά Karaburun). Έτσι ήταν κοντά στην περιοχή επιχειρήσεων του Βόρειου τομέα. Αυτή ήταν η πρώτη ελληνική πλωτή Βάση Καταδρομών.

Ο πρώτος στόχος ήταν η Σάμος, το νησί που είχαν αναγκασθεί να αφήσουν την προηγούμενη χρονιά οι ιερολοχίτες. Αυτή ήταν η απόφαση του διοικητή του Ιερού Λόχου, Συνταγματάρχη Τσιγάντε, μετά από συντονισμό με το Κλιμάκιο της Μέσης Ανατολής. Στις 7 Μαρτίου εκδόθηκε η πρώτη διαταγή  εκτέλεσης καταδρομικής ενέργειας από τον διοικητή του Ιερού Λόχου, που είχε στο μεταξύ φτάσει και αυτός στη Βάση, για τη διεύθυνση των επιχειρήσεων.

Μία ομάδα Καταδρομών των 15 ανδρών, ανέλαβε την εκτέλεση αμφίβιας καταδρομής στη Σάμο. Είχε έλθει η ώρα να δοκιμασθεί η μαχητική ικανότητα του Τμήματος. Ξέρετε ποιός ήταν ο διοικητής αυτού του Ιου Τμήματος; Ο τότε Αντισυνταγματάρχης Καλλίνσκης, ο ιδρυτής αργότερα των Δυνάμεων Καταδρομών. Αποστολές της ομάδας ήταν σε χρονικό διάστημα 10 ημερών, η σύλληψη ή η προσέλκυση σκαφών, η σύλληψη εχθρικού προσωπικού, η καταστροφή νεωρίων και εχθρικών πλωτών μέσων και η συλλογή πληροφοριών. Ζητήθηκαν πολλά από λίγους.

Τη νύκτα 7/8 Μαρτίου έγινε η αφανής προσγειάλωση της καταδρομικής ομάδας στο ακρωτήρι Άσπρος Κάβος, νοτιοανατολικά του νησιού. Σε βάθος 3 χιλιομέτρων στο εσωτερικό εγκαταστάθηκε η  μυστική βάση (ΠΧΑ, Προκεχωρημένος Χώρος Αποκρύψεως) της ομάδας μέχρι της 12 Μαρτίου και ήλθε σε επαφή με έμπιστα πρόσωπα του νησιού. Το δίκτυο πληροφοριών δούλεψε σωστά και συγκεντρώθηκαν τα απαραίτητα στοιχεία.

Στις 13 Μαρτίου  το βράδυ οι καταδρομείς χωρίσθηκαν σε 2 υποομάδες. Μία ανέλαβε την καταστροφή του νεωρίου στον Μαραθόκαμπο και η άλλη το νεώριο στο Κουκάρι. Η πρώτη υποομάδα εισχώρησε με επιτυχία το βράδυ της 13/14 Μαρτίου στο νεώριο του όρμου, χωρίς να γίνει αντιληπτή από τα εχθρικά φυλάκια και κατέστρεψε το μεγαλύτερο από τα δύο πλοιάρια του εχθρού. Οι εκρήξεις όμως συνέγειραν την φρουρά και αναγκάσθηκαν να αποχωρήσουν εσπευσμένα και να επιστρέψουν στον ΠΧΑ.

Η άλλη υποομάδα παρέμεινε μέχρι τις 15 του Μάρτη παρακολουθώντας τον στόχο της. Ήλθε σε επαφή με ντόπιους που έδωσαν πληροφορίες. Κάποιοι φάνηκαν διστακτικοί από φόβο να βοηθήσουν ενώ άλλοι τα "έδωσαν" όλα. Πάντοτε η επαφή με ντόπιο πληθυσμό έχει ρίσκο. Καλό είναι ν' αποφεύγεται. Τότε όμως το έκαναν. Στη συνέχεια μετά την αυθόρμητη συνεργασία του Έλληνα διοικητή του Σταθμού Χωροφυλακής και αφού διαπίστωσε ότι η εχθρική φρουρά είχε δύναμη 13 ανδρών, εκ των οποίων 2 Ιταλούς, εκτέλεσε το ίδιο βράδυ καταδρομή, προκάλεσε σημαντικές ζημιές στα πλοιάρια και παίρνοντας μαζί της ένα Ιταλό που αυτομόλησε, αποχώρησε και κρύφτηκε την επόμενη ημέρα στο δάσος, κοντά στο χωριό, τους Μαυρατζαίους. Το βράδυ 16/17 Μαρτίου επέστρεψε στον ΠΧΑ όπου συνάντησε την πρώτη υποομάδα.

Εντύπωση προκαλεί το γεγονός ότι δεν γίνονταν περιπολίες και ότι δεν κινητοποιήθηκε η φρουρά του νησιού για να ξεκινήσει έρευνα περιοχής προς ανεύρεση και εξουδετέρωση των Καταδρομέων. Και δεν ήταν λίγοι: 300 Γερμανοί και 700 Ιταλοί με πυροβολικό και ταχύπλοα σκάφη. Μήπως φοβόντουσαν και τους αντάρτες; Ναι υπήρχαν αντάρτες του ΕΛΑΣ. Υπήρξε η Ταξιαρχία Αρχιπελάγους με δύναμη 3.000 μαχητών σε Μυτιλήνη και Σάμο. Έτσι τουλάχιστον λένε. Δεν υπήρξε συνεργασία με τους Καταδρομείς παρά μόνο σε ατομικό επίπεδο, κάποιος αντάρτης έδωσε πληροφορίες για το φυλάκιο! Διχόνοια δολερή και καταραμένη! Ένας αριθμός Ιταλών είχε κλεισθεί σε στρατόπεδο συγκέντρωσης, προφανώς γιατί ήταν αντίθετοι με την κατάσταση.

Την επόμενη νύκτα όλη η ομάδα κινήθηκε για τη Βάση Καταδρομών στα μικρασιατικά παράλια με όλες τις απαραίτητες πληροφορίες, για να ξεκινήσει η σχεδίαση της επόμενης ενέργειας στο νησί. Η αρχή είχε γίνει. Τις ίδιες ημέρες γινόταν παρόμοια ενέργεια και στη Χίο. Οι Καταδρομείς του Αιγαίου άρχιζαν να κάνουν την παρουσία τους πολύ αισθητή και επίφοβη στον κατακτητή.

 Διακλαδική Πλωτή Βάση Καταδρομών!  Από τότε είχαν καταλάβει ότι οι ειδικές δυνάμεις πρέπει να είναι διακλαδικές! Απορώ, που υπάρχουν ακόμη και σήμερα άτομα, που δεν θέλουν να το καταλάβουν!


Ανιχνευτής

Πηγή: "Ο Ελληνικός Στρατός στη Μέση Ανατολή 1941-1945"  Εκδόσεις ΓΕΣ/ΔΙΣ
          "Ο Ιερός Λόχος 1942-1945" Αντγου ε.α. Ι.Κ. Μανέτα