Η Κρίση των Ιμίων

Γράφει ο Αντγος ε.α. Ιωάννης Κρασσάς

«Θέλω να ευχαριστήσω την κυβέρνηση των Ηνωμένων Πολιτειών για την πρωτοβουλία και την βοήθεια της». Ο Πρωθυπουργός της Ελλάδος Κώστας Σημίτης, την 02 Φεβρ. 1996, την επομένη της κρίσεως, από το βήμα της Βουλής των Ελλήνων.

Την 07:12 της 31ης Ιανουαρίου 1996, ομάδα 7 Ελλήνων βατραχανθρώπων του Πολεμικού Ναυτικού αποχώρησε από την βραχονησίδα των Ανατολικών Ιμίων(εκτάσεως 14 στρεμμάτων), 10 χιλιόμετρα ανατολικά της Καλύμνου, παίρνοντας μαζί και την σημαία. Ταυτοχρόνως 10 Τούρκοι καταδρομείς εγκατέλειψαν την βραχονησίδα των Δυτικών Ιμίων (εκτάσεως 25 στρεμμάτων). Στις 10:00 τα ελληνικά και τουρκικά πολεμικά πλοία αποχώρησαν από την θαλάσσια περιοχή. Μ’ αυτό τον τρόπο τερματίσθηκε η μεγαλύτερη κρίση μεταξύ Ελλάδος και Τουρκίας, μετά την εισβολή στην Κύπρο το 1974, κατά την οποία οι δύο χώρες βρέθηκαν στα πρόθυρα πολεμικής συρράξεως. 

Οι ήρωες: Από αριστερά, Ο Υποπλοίαρχος Καραθανάσης Χριστόδουλος, ο Υποπλοίαρχος Βλαχάκος Παναγιώτης και ο Αρχικελευστής Γιαλοψός Έκτορας.

Η Τουρκική Αμφισβήτηση

Το βράδυ της 25ης Δεκεμβρίου 1995 το τουρκικό φορτηγό πλοίο «Φιγκέν Ακάτ» προσάραξε στα Ανατολικά Ίμια. Ο Τούρκος πλοίαρχος αρνήθηκε να δεχθεί την βοήθεια του ελληνικού λιμεναρχείου, δηλώνοντας ότι ευρίσκεται «εντός τουρκικών χωρικών υδάτων». Το πλοίο τελικά αποκολλήθηκε από ελληνικό ρυμουλκό. Την 29η Δεκ. το τουρκικό υπουργείο εξωτερικών απέστειλε ρηματική διακοίνωση προς την Ελλάδα, με την οποία δήλωνε ότι τα Ίμια αποτελούν τμήμα της τουρκικής επικρατείας. Η Ελλάδα απάντησε την 9η Ιανουαρίου 1996 στην τουρκική πρόκληση, εκφράζοντας την ανησυχία της, για την αμφισβήτηση για πρώτη φορά ελληνικού εδάφους. Τον νοσηλευόμενο στο Ωνάσειο Πρωθυπουργό της Ελλάδος Ανδρέα Παπανδρέου διαδέχθηκε την 19η Ιανουαρίου ο Κώστας Σημίτης, μετά από σκληρές εσωκομματικές διαμάχες. 

Ο Πόλεμος των Σημαιών

Την 22α Ιανουαρίου, ημέρα ορκωμοσίας της νέας κυβερνήσεως, ο δήμαρχος Καλύμνου με κατοίκους του νησιού τοποθέτησαν την ελληνική σημαία στα ανατολικά Ίμια. Την 27η Ιαν. δύο Τούρκοι δημοσιογράφοι της εφημερίδος «Χουριέτ» μετέβησαν με ελικόπτερο στην βραχονησίδα, αφαίρεσαν την ελληνική και ανήρτησαν την τουρκική σημαία. Την 28η Ιαν. ναύτες του περιπολικού πλοίου «Αντωνίου» επανατοποθέτησαν[1] την ελληνική σημαία στα Ίμια, ενώ την 21:00 7 βατραχάνθρωποι του Πολεμικού Ναυτικού αποβιβάσθηκαν στην βραχονησίδα. αριθμός πολεμικών πλοίων των δυο χωρών κατέπλευσε στην περιοχή. Από τα ξημερώματα της 29ης Ιανουαρίου, οι αμερικανικές υπηρεσίες πληροφοριών τέθηκαν σε επιφυλακή. Ο νέος πρωθυπουργός δήλωσε, από του βήματος της βουλής, ότι η Ελλάδα θα αντιδράσει άμεσα και δυναμικά στις προκλήσεις της Τουρκίας. Ο Αρχηγός ΓΕΕΘΑ Αντιναύαρχος Χρήστος Λυμπέρης έθεσε τις ένοπλες δυνάμεις σε κατάσταση συναγερμού. Την ίδια ημέρα, με την αποστολή εγγράφου, του βοηθού υπουργού εξωτερικών Ρίτσαρντ Χόλμπρουκ, οι ΗΠΑ παρενέβησαν στην κρίση ζητώντας αυτοσυγκράτηση, φοβούμενοι πολεμική σύγκρουση των δύο χωρών. Την 30η Ιανουαρίου, ο πρόεδρος των ΗΠΑ Μπιλ Κλίντον επικοινώνησε με τους πρωθυπουργούς Ελλάδος και Τουρκίας και ζήτησε να αποσύρουν τις δυνάμεις τους. Η Τανσού Τσιλέρ έθεσε ως όρο την απομάκρυνση από τα Ίμια ανδρών και σημαίας, φοβούμενη την επέκταση από την Ελλάδα των χωρικών υδάτων σε 12 ναυτικά μίλια. Η χώρα μας συμφώνησε με την αποχώρηση των ανδρών, αλλά όχι την υποστολή της σημαίας. 

Η Κορύφωση της Κρίσεως

Την Τετάρτη 31η Ιανουαρίου, η κρίση κορυφώθηκε, την 01:40 ο Σημίτης ενώ προήδρευε του ΚΥΣΕΑ (Κυβερνητικό Συμβούλιο Εσωτερικών και Άμυνας), ενημερώθηκε ότι η Τουρκική τηλεόραση ανακοίνωσε την αποβίβαση Τούρκων καταδρομέων στα Δυτικά Ίμια, τα οποία δεν φυλασσόντουσαν. Ο Έλληνας πρωθυπουργός ζήτησε την επιβεβαίωση της πληροφορίας. Την 04:00 απογειώθηκε ελικόπτερο από την φρεγάτα Ναβαρίνο, για τον εντοπισμό των Τούρκων, υπό συνεχή βροχή και χαμηλή ορατότητα. Την 04:50 επαληθεύθηκε η παρουσία Τούρκων στα Δυτικά Ίμια. Η Ελληνική κυβέρνηση βρέθηκε προ του διλήμματος να χρησιμοποιήσει βία[2] για την ανακατάληψη της βραχονησίδος, ενέργεια που πιθανόν να οδηγούσε σε πολεμική σύρραξη, ή να αποδεχθεί την πρόταση των ΗΠΑ για αμοιβαία αποχώρηση από τις βραχονησίδες, ανδρών σημαιών και πλοίων (No men, no flags, no ships). Τελικά αποφασίσθηκε η αποκλιμάκωση. Την 05:01 το ελικόπτερο κατέπεσε στη θάλασσα με αποτέλεσμα τον θάνατο του κυβερνήτου Υποπλοιάρχου Χριστοδούλου Καραθανάση, του συγκυβερνήτου Υποπλοιάρχου Παναγιώτη Βλαχάκου και του χειριστού ραντάρ Αρχικελευστού Έκτορος Γιαλοψού. Στις συνέχεια απομακρύνθηκαν από τα Ίμια, όλες οι ναυτικές δυνάμεις.

Οι Συνέπειες της Κρίσεως

Το ευχαριστώ του Έλληνος πρωθυπουργού προς την αμερικανική κυβέρνηση από του βήματος της βουλής, για την βοήθεια στην αποκλιμάκωση της κρίσεως, πυροδότησε σφοδρές αντιδράσεις τόσο από την αντιπολίτευση, όσο και στο εσωτερικό του ΠΑΣΟΚ. Η αντιπαράθεση κλιμακώθηκε στην αναζήτηση των αιτιών της πτώσεως του ελικοπτέρου, η οποία αποδόθηκε από το ΓΕΝ (Γενικό Επιτελείο Ναυτικού) στην απώλεια προσανατολισμού από τον χειριστή, λόγω των καιρικών συνθηκών. Η κρίση των Ιμίων συνιστά «ήττα» της Ελλάδος έναντι της Τουρκίας, η οποία από τότε αμφισβητεί το ιδιοκτησιακό καθεστώς αριθμού μικρονησίδων του Αιγαίου. Η ελληνικότητα των Ιμίων επιβεβαιώθηκε και από την ιταλική κυβέρνηση, η οποία τα μεταβίβασε μαζί με τα Δωδεκάνησα στην πατρίδα μας, με την Συνθήκη Παρισίων του 1947. Η κρίση των Ιμίων ανέδειξε πολλά λάθη μας στον χειρισμό τέτοιου είδους καταστάσεων, τα οποία εάν επαναλάβουμε θα είμαστε άξιοι της τύχης μας.

Βιβλιογραφία

Αθανάσιος Έλλις- Μιχάλης Ιγναντίου, "ΙΜΙΑ Τα Απόρρητα Έγγραφα των Αμερικανών", Εκδόσεις Λιβάνη, Αθήνα 2009.

---

[1] Η διαταγή του υπουργού Εθνικής Αμύνης Γεράσιμου Αρσένη αφορούσε μόνο την αφαίρεση της τουρκικής σημαίας και όχι την τοποθέτηση της ελληνικής. Ο υπουργός εξέφρασε την έντονη δυσφορία του για την μη ακριβή εκτέλεση της διαταγής του, γεγονός που οδήγησε τον Αρχηγό Ναυτικού αντιναύαρχο Ιωάννη Στάγκα να υποβάλλει την παραίτησή του, η οποία όμως δεν έγινε αποδεκτή.

[2] Ο Πρωθυπουργός ζήτησε την ανακατάληψη των Δυτικών Ιμίων εντός 1 ώρας. Ο Αρχηγός ΓΕΕΘΑ δήλωσε ότι αδυνατεί να εκτελεστεί η αποστολή στο τιθέμενο χρονικό όριο. Η Ελλάδα πιεζόταν από τις διορίες των ΗΠΑ για αποκλιμάκωση της κρίσεως.