Μαθήματα ηγεσίας από τις ειδικές δυνάμεις

Πηγή φωτογραφίας

Ένας παλιός SEAL, Αμερικανός βατραχάνθρωπος δηλαδή, που υπηρέτησε για 13 χρόνια σε  Ομάδα τους, έχει πιάσει δουλειά σε ιδιωτική εταιρεία συμβούλων επιχειρηματικότητας, ή όπως έχουμε συνηθίσει να το ακούμε αγγλοελληνικά, μάνατζμεντ.(management). Εκεί, δίνει μαθήματα ηγεσίας, όπως τα βίωσε κατά τη διάρκεια της θητείας τους στις ειδικές δυνάμεις.

Θα αναρωτηθείτε τώρα, "τι δουλειά έχει η αλεπού στο παζάρι;" Και όμως αυτής της μορφής οι σύμβουλοι, είναι περιζήτητοι στην αγορά, διοχετεύοντας ή πουλώντας αν θέλετε,  συσσωρευμένες γνώσεις  μεθόδων και τεχνικών  διοίκησης και ελέγχου. 

Στο στρατιωτικό περιβάλλον, η διοίκηση και η ηγεσία έχουν ειδικό βάρος που επηρεάζει σοβαρά τη διεξαγωγή των επιχειρήσεων, γιατί έχουν να κάνουν με ένα πολύ σημαντικό παράγοντα: το προσωπικό. Αυτός που ασκεί χρηστή διοίκηση στους υφισταμένους του, έχει τις περισσότερες πιθανότητες να κερδίσει τον αντίπαλό του. Στο χώρο των ειδικών δυνάμεων, όπου δεν ασκείται "μαζική" διοίκηση αλλά ο διοικητής οποιουδήποτε κλιμακίου έρχεται σε άμεση επαφή με το προσωπικό του και συμμετέχει σε όλες τις δραστηριότητες, (πρέπει να συμμετέχει), που κατά τεκμήριο εμπεριέχεται το στοιχείο του άμεσου κινδύνου, η χρηστή διοίκηση είναι το άπαν. 

Η διοίκηση και η ηγεσία είναι δυο διαφορετικά πράγματα, που όμως πηγαίνουν μαζί. Η διοίκηση είναι όλες οι εξουσίες που δίνονται σ' ένα άτομο βάσει νόμου ή κανονισμών, για να διοικήσει ένα σύνολο ανθρώπων που τίθενται στις διαταγές του. Είναι η "καρέκλα" για να το πω πιο απλά.

Η ηγεσία από την άλλη πλευρά, αποτελεί ένα σωματικό αλλά και ψυχικό περισσότερο, χάρισμα ή προσόν. Είναι αυτό το κάτι που εμπνέει τους υφιστάμενους, τους κάνει να εμπιστεύονται τον ανώτερό τους, για τις σωματικές του ικανότητες,  την εξυπνάδα του, τις γνώσεις του, την εμπειρία του, την αμεροληψία του, τον ενθουσιασμό του, το ηθικό του, την πίστη του σ'αυτό που κάνει, την μέριμνά του  στα προβλήματα του προσωπικού του, την επιμονή του και την υπομονή του στο να τους εκπαιδεύει και να τους διατηρεί πάντα σε επίπεδο τέτοιο που να μπορούν ν' αντιμετωπίσουν δύσκολες καταστάσεις, για τη φροντίδα του στα υλικά του και άλλα πολλά. 

Ηγεσία σημαίνει να κατευθύνουμε την προοπτική και τα οράματα των ανθρώπων σε υψηλότερες σφαίρες, να βελτιώνουμε τις αποδόσεις και την αποτελεσματικότητα των συνεργατών μας ανεβάζοντάς την σε υψηλά επίπεδα και να χτίζουμε προσωπικότητες απαλλαγμένες από συνηθισμένες ανεπάρκειες και πέρα από μέτριες επιδόσεις.

Δεν σημαίνει ότι όταν κάποιος αναλαμβάνει διοίκηση, όλα γίνονται αυτόματα. Αν ο ίδιος δεν τρέχει δεν ελέγχει δεν βρίσκεται κοντά στο πρόβλημα, δεν είναι πρώτος παντού, η διοίκησή του είναι γραμμένη στα χαρτιά και ίσως στα παλαιότερα των υποδημάτων του προσωπικού του που τον βλέπουν μάλλον με ειρωνική διάθεση παρά με σεβασμό. Αλίμονο αν ένας τέτοιος διοικητής  βρεθεί σε επιχειρήσεις! (.-) Τελεία και παύλα!

Ίσως δεν είμαστε όλοι πλασμένοι σαν χαρισματικοί ηγέτες, αλλά υπάρχουν αρχές και κανόνες που αν κάποιος τους ακολουθήσει και τους εξασκήσει, θα είναι σε θέση να επιτύχει στα καθήκοντά του και γενικά στην εργασία του. Αυτοί οι κανόνες διδάσκονται σε όλους τους στρατούς του κόσμου στις διάφορες σχολές αξιωματικών και υπαξιωματικών. Παράλληλα διδάσκεται και ο τρόπος αντιμετώπισης προβλημάτων, η μεθοδολογία της εκτίμησης καταστάσεων, η ανάλυση πληροφοριών, η διαμόρφωση τρόπων ενεργείας, η έκδοση διαταγών και συνεπώς και ο συντονισμός και ο έλεγχος των ενεργειών.

Να λοιπόν ένα ολοκληρωμένο πακέτο ηγεσίας και μάνατζμεντ, που "δανείστηκε" ο επιχειρηματικός κόσμος, για να διευθύνει τις επιχειρήσεις του καλύτερα, αποδοτικότερα και άρα κερδοφόρα!

Πηγή

Πρέπει όμως να διευκρινισθεί η διαφορά που υπάρχει μεταξύ ηγεσίας και μάνατζμεντ: Μάνατζμεντ σημαίνει να διαχειρίζεσαι τα πράγματα σωστά. Ηγεσία σημαίνει να κάνεις τις σωστές εκτιμήσεις και κινήσεις, να έχεις ένα όραμα.

Θυμάστε τον στρατηγό Μακ Κρύσταλ, που αποστρατεύθηκε πριν 4 χρόνια από τον Ομπάμα; Σήμερα έχει ιδρύσει μια τέτοια εταιρεία συμβούλων, και φαίνεται να πηγαίνει πολύ καλά. Ο παλιός βάτραχος που ανέφερα στην αρχή, είναι στέλεχος αυτής της εταιρείας και παράλληλα διοικητικό μέλος σε ένα Σύνδεσμο αποστράτων που ασχολείται με την επαγγελματική αποκατάσταση των αποστρατευόμενων  βατραχανθρώπων. Καλά οργανωμένα τα παιδιά!


Δείτε λοιπόν συνοπτικά, τα 12 μαθήματα ηγεσίας που προβάλλει  σαν πρόταση για τη σωστή διαχείριση επιχειρήσεων, μεταφέροντάς τα με βάση την εμπειρία του από τις ειδικές δυνάμεις.

1. Δημιουργία ομαδικού πνεύματος.

Επιλογή κατάλληλων συνεργατών και χρησιμοποίησή τους ανάλογα με τις ικανότητές τους. Δέσε τους και ανάπτυξε τις σχέσεις και την συνεργασία μεταξύ τους! Μάθε τους να δουλεύουν μαζί. Είναι αυτό που λέμε στο στρατό, "δημιουργία πνεύματος μονάδας".

2. Τήρησε τους κανόνες ηγεσίας

Δεν αναφέρεται βέβαια στις στρατιωτικές αρχές ηγεσίας, αν και βασίζεται σ' αυτές. Εννοεί τους κανόνες ηγεσίας μιας επιχείρησης. Όταν τους διαβάζει κάποιος σε βιβλίο, φαίνονται πολλοί απλοί και εύκολοι. Γίνονται πολύ δύσκολοι όμως,  όταν πας να τους εφαρμόσεις στην πράξη. Η καθημερινή εφαρμογή τους, βελτιώνει την σταδιακά τη θέση σου.

3. Να ηγείσαι  από μπροστά

Σαν ηγήτορας, είναι αυτονόητο ότι πρέπει να είσαι μπροστάρης και ν' αναλαμβάνεις το ρίσκο. Πρέπει όλοι να σε βλέπουν εσένα μπροστά για να μπορούν να σε παραδέχονται και να σε ακολουθούν. Όπως λέγεται στο στρατό διοικείς με το παράδειγμα.

4. Αντιμετώπιζε τη δυσκολία

Ηγήτορας σημαίνει να αντιμετωπίζεις την δυσκολία και να την προβλέπεις!  "Ο καπετάνιος στη φουρτούνα φαίνεται" λέει η σοφή λαϊκή παροιμία που έχει βγει από την πράξη.  Μπροστά, με σωστές κινήσεις και αποφάσεις προσπαθείς να λύσεις τα προβλήματα αντιμετωπίζοντάς τα και όχι αποφεύγοντάς τα.

5. Μη φοβάσαι την αποτυχία

"Ο καβαλάρης πέφτει από τ' άλογο". Όποιος προσπαθεί να πετύχει το καλύτερο, είναι πολύ πιθανό να αποτύχει κάποιες φορές. Αυτό που κάνει την διαφορά είναι ότι όποιος αναζητά την επιτυχία, θεωρεί την αποτυχία του σαν ένα σκαλοπάτι που σκόνταψε και ανασηκώνεται για να συνεχίσει προσεκτικά. Όποιος όμως είναι ηττοπαθής, θα προσπαθήσει να μην ανέβει άλλα σκαλοπάτια για να μην ξαναπέσει. Ο αποτυχημένος θα φέρει χίλιες δυο δικαιολογίες για μην κάνει άλλη προσπάθεια!

6. Κουνήσου!

Όταν οι σφαίρες σφυρίζουν ολόγυρά σου, η πιο σωστή απόφαση είναι να κινηθείς οπουδήποτε αλλού για να φυλαχτείς! Δεν περιμένεις εκεί σκεπτόμενος ποιά είναι η καλύτερη θέση να διαλέξεις! Κινείσαι, έστω και λανθασμένα αρχικά, μέχρι να έχεις καλύτερη ευκαιρία! Δεν παραλύεις στον κίνδυνο ή στη δυσκολία. Δεν περιμένεις. Κάνεις κάτι! Αυτό το κάτι είναι καλύτερο από το τίποτα!

7. Μην επιτρέπεις ποτέ σε κάποιον να δείξει έλλειψη σεβασμού στο πρόσωπό σου

Είτε ανώτερος είτε κατώτερος στην ιεραρχία, δεν έχει το δικαίωμα να σε υποτιμά λεκτικά ή με πράξεις. Μόλις αντιληφθείς κάτι τέτοιο, πρέπει αμέσως να αντιδράσεις παίρνοντας την ανάλογη θέση με τον σωστό τρόπο, χωρίς βέβαια ακρότητες. Αν δεν αντιδράσεις σε τέτοιες προκλήσεις, με το επιχείρημα να μην κλιμακώσεις την ένταση, θα δώσεις το δικαίωμα να σε υποτιμούν συνεχώς.

8. Να διοικείς με σεμνότητα

Ο σωστός ηγήτορας δεν αυτοπροβάλλεται ούτε κομπάζει για τα επιτεύγματά του. Αφήνει τους άλλους να κρίνουν τα έργα του. Τουναντίον ενθαρρύνει τους υφισταμένους του και τους επιβραβεύει για τις καλές τους προσπάθειες. Αν αντιληφθεί να τον τριγυρίζουν κόλακες οι οποίοι προσπαθούν να του κεντρίσουν την αυταρέσκεια, εκθειάζοντας τις ικανότητές του, οφείλει να τους βάζει έγκαιρα στη θέση τους, αποτρέποντάς τους να συνεχίσουν. Έτσι θα χαίρει εκτιμήσεως ανάμεσα στο προσωπικό του.

9. Ποτέ μην εφησυχάζεις

Ο εφησυχασμός οδηγεί μοιραία σε αποτυχία, αφού δημιουργεί απραξία με το πρόσχημα της ήρεμης λειτουργίας. Σε κρίσιμες και έντονες καταστάσεις φαίνεται η ποιότητα και οι ικανότητα των ατόμων που τις αντιμετωπίζουν. Χρειάζεται συνεχής αξιολόγηση των ενεργειών, τοποθέτηση νέων στόχων και προσπάθεια βελτίωσης της κατάστασης.

10. Γνώριζε το προσωπικό σου

Κατά κανόνα οι άνθρωποι, έχουν την τάση να προσπαθούν να κάνουν το καλύτερο που μπορούν στη δουλειά τους. Ο σωστός ηγήτορας εκμεταλλεύεται τα καλά προσόντα του προσωπικού του προσπαθώντας να τους βελτιώσει και δεν τονίζει τις αδυναμίες τους με συνεχείς παρατηρήσεις φέρνοντάς τους έτσι σε δύσκολη θέση και κατά συνέπεια σε αρνητική στάση. Αυτό προϋποθέτει επικοινωνία και γνώση του προσωπικού του οποίου ηγείται.

11. Άκου και μάθαινε

Η βελτίωση σε θέματα διοίκησης και ηγεσίας απαιτεί πολλές και καλές γνώσεις. Γνώσεις που προέρχονται από όλα τα επίπεδα κατώτερα και ανώτερα. Είναι φυσιολογικό για έναν άνθρωπο να μην κατέχει τα πάντα. Ο καλός ηγήτορας πρέπει ν' ακούει προσεκτικά, να ενθαρρύνει την κατάθεση απόψεων του προσωπικού του για την αντιμετώπιση των καταστάσεων που αντιμετωπίζει, να μαθαίνει όσα δεν ξέρει, να αναλύει τα δεδομένα και τελικά ν' αποφασίζει περί του πρακτέου. Δεν πρέπει ποτέ να ξεχνά ότι οι καλύτερες λύσεις βρίσκονται με αντιπαράθεση απόψεων. Από τη στιγμή όμως που αποφασίζει, θα πρέπει να απαιτεί την εφαρμογή της απόφασής του απ' όλους.

12. Εφάρμοζε καθημερινά τους κανόνες ηγεσίας

Η πρακτική εξάσκηση με την εφαρμογή των κανόνων ηγεσίας, βελτιώνει τον ηγήτορα και τον κάνει άξιο της εμπιστοσύνης των συναδέλφων του, υφισταμένων και προϊσταμένων.

Όλα τα παραπάνω ωραία λόγια που μεταδίδει ο παλιός "βάτραχος" στους πελάτες του, είναι γνωστά και μάλιστα θα μπορούσαμε να πούμε ότι περιέχουν σε συμπυκνωμένη μορφή την εμπειρία πολλών ηγετικών μορφών της ανθρώπινης ιστορίας, των οποίων τα αποφθέγματα παραμένουν επίκαιρα μέχρι σήμερα.

Το σημαντικότερο απ' όλα είναι  η εφαρμογή! Εκεί είναι το κρίσιμο σημείο. Για να εφαρμόσεις όμως πρέπει να εκπαιδευτείς κατάλληλα. Πρέπει να μάθεις να υπακούς, για να μπορείς να δίνεις τις εντολές σου. Πρέπει να ξέρεις! Να ξέρεις τον εαυτό σου, να ξέρεις τη δουλειά σου, να ξέρεις το προσωπικό σου.

Διακρίνουμε όμως και κάτι άλλο! Τη μεθοδολογία της εκπαίδευσης του προσωπικού των ειδικών δυνάμεων και στη συγκεκριμένη περίπτωση,  των SEALs που δεν είναι μόνο στεγνή εξάσκηση σε όπλα και τακτικές αλλά περιλαμβάνει και αντικείμενα διοικητικής τέχνης.

Ένας άλλος υψηλόβαθμος "βάτραχος", ο ναύαρχος, Μακ Ρέιβεν, πρώην διοικητής της αμερικανικής διακλαδικής διοίκησης ειδικών επιχειρήσεων της USSOCOM,  μιλώντας προς τους τελειόφοιτους Αμερικανούς ευέλπιδες της στρατιωτικής σχολής του Ουέστ Πόιντ, περιέγραψε με γλαφυρότητα τα προσόντα του ηγήτορα.

Έδωσε έμφαση στη συνοχή της μονάδας, λέγοντας χαρακτηριστικά, ότι μια μονάδα είναι τόσο καλή όσο καλοί είναι οι αξιωματικοί και οι στρατιώτες της. Αλλά, όσο καλοί και αν είναι οι αξιωματικοί της, έστω και ένας να βρεθεί να "υποσκάπτει" τη διοίκηση και να αμφισβητεί τις εντολές του διοικητή του, τότε αυτή η μονάδα δεν θα αποδώσει σε τίποτα γιατί αυτόματα το ηθικό του προσωπικού πέφτει ραγδαία, χαμηλά!

Όμως είπε και κάτι άλλο εξ ίσου σωστό. Το μεγαλύτερο ρίσκο που παίρνει ένα στέλεχος στην στρατιωτική του ζωή, δεν είναι ο κίνδυνος στο πεδίο της μάχης, αλλά το να σταθεί όρθιος και να υπεραμυνθεί γι' αυτό που είναι σωστό και ηθικό, αντιμετωπίζοντας όποιον δεν εφαρμόζει τους κανονισμούς και τους νόμους, ανεξάρτητα με το βαθμό και τη θέση που έχει.

Οι σωστοί ηγήτορες, είναι αυτοί που αντιμετωπίζουν κατάλληλα τον δειλό, τον αναποφάσιστο, τον άσχετο, τον αδιάφορο,   ή τον νταή.

Η εμπιστοσύνη στις ικανότητες του άλλου, είτε είναι ανώτερος είτε είναι κατώτερος, οδηγεί στην αλληλοεκτίμηση και στον αλληλοσεβασμό. Έτσι δημιουργείται το αίσθημα της φιλίας και της συναδελφικής αλληλεγγύης, που οδηγεί σαφώς στην ενσυνείδητη πειθαρχία. Αυτό είναι και το πνεύμα των ειδικών δυνάμεων!


Ανιχνευτής