Όπως στρώσεις, θα κοιμηθείς...

Υπνόσακκος με μανίκια κατάλληλος για στατικές αποστολές 

"Όπως στρώσεις θα κοιμηθείς" λέει η παροιμία και είναι αλήθεια! Φέρνοντας στο νου όλες τις φορές που έπρεπε να ετοιμάσω κατάλυμα έξω για ύπνο με χειμερινές συνθήκες, ξεχωρίζω μετά από πολλά χρόνια αυτές που πραγματικά με έκαναν να ζοριστώ, όντας αμάθητος και άπειρος. Το κρύο δεν με άφηνε να κοιμηθώ! Και τα πρωινά, όσοι από μας έκαναν το λάθος να αφήνουν τ' άρβυλα έξω από το σκηνάκι, έπρεπε πρώτα να τα ..κατουρήσουν για να μαλακώσουν και να βάλουν τα πόδια τους μέσα! Σκηνές απείρου ...κάλλους και οσμής!

Τελικά η εκπαίδευση και η τριβή, με έκανε πλέον να κάνω την προετοιμασία τυποποιημένα και να μπορώ να εξασφαλίζω λίγες ώρες ζεστού ύπνου πριν να συνεχίσω με τα .. δύσκολα! Το να παραμένεις ζεστός όταν κοιμάσαι είναι μεγάλη υπόθεση και πιστεύω ότι με καταλαβαίνουν αυτοί που έχουν ίδια εμπειρία.

Ας μιλήσουμε λίγο για το θέμα του ύπνου στο ύπαιθρο και την χρήση  τυποποιημένων υλικών ανάλογων με αυτά που χορηγούνται στο στρατό. Είναι γνωστό ότι ένα μεγάλο μέρος του όγκου του φόρτου ενός στρατιώτη, διατίθεται για τα υλικά του ύπνου. Και αυτό γιατί η ανάπαυση ενός μαχητή  παίζει μεγάλο ρόλο στην διατήρηση της μαχητικής του ικανότητας.

Ο σύγχρονος υπνόσακος (sleeping bag)  του ελληνικού στρατού,  έχει προδιαγραφές για θερμοκρασία μέχρι και -20 βαθμούς, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι θα κοιμηθείς άνετα σε τέτοια θερμοκρασία. Οριακά δεν θα κρυώσεις, αλλά μάλλον θα αισθάνεσαι άβολα. Υπολόγιζε γύρω στους -10, για κάπως άνετο ύπνο.  Καλός υπνόσακος, αλλά το βασικό του μειονέκτημα είναι ο όγκος του και εν μέρει και το βάρος του.

Σε τέτοιες  θερμοκρασίες κάτω από το μηδέν ή χαμηλότερες αν τύχει, χρειάζεται να έχεις επί πλέον κάλυμμα ή 2 τέτοιους υπνόσακους, τον ένα μέσα στον άλλο ή κουβέρτα(ες). Δηλαδή αρχίζεις και φορτώνεσαι περισσότερο βάρος, αν μιλάμε για χιόνια. Αλλιώς, θα πρέπει να έχεις έναν πιο κατάλληλο υπνόσακο, που να κάνει για πολύ χαμηλές, πολικές θα έλεγα, θερμοκρασίες .

Υπάρχουν στο εμπόριο διάφορες μάρκες υπνόσακων που και μεγάλης αντοχής είναι και σε χαμηλές θερμοκρασίες σε κρατούν ζεστό, και μικρό όγκο έχουν συσκευασμένοι. Στις ειδικές δυνάμεις ξέρω πολύ καλά ότι έχουν ειδικά υλικά μέσα στα οποία συμπεριλαμβάνεται και τέτοιος υπνόσακος.

Αλλά δεν αρκεί μόνο ο υπνόσακος. Θα πρέπει ν' ακολουθείς και κάποιους βασικούς κανόνες, αν θέλεις να κοιμάσαι ζεστά σε οποιεσδήποτε συνθήκες και να μην υποφέρεις, όπως αυτοί στην φωτογραφία.  Κανόνες που βγαίνουν από την εμπειρία.

Συλλογή υλικών ύπνου

Η συλλογή υλικών ύπνου περιλαμβάνει το υπόθεμα ή υπόστρωμα, τον υπνόσακο, την εσωτερική επένδυση  του υπνόσακου και το εξωτερικό κάλυμμα του υπνόσακου ή/και ένα bivy bag.

Υπόθεμα από αφρολέξ

Το υπόθεμα είναι ένα σημαντικό υλικό για έναν καλό ύπνο. Σε κρατάει ζεστό και λειτουργεί σαν μονωτικό του υπνόσακου  από το παγωμένο έδαφος ή το χιόνι και την υγρασία.

Αυτοφούσκωτο υπόθεμα

Εδώ χρειάζεται ένα παχύ υπόθεμα είτε από αφρολέξ ή ένα αυτοφούσκωτο υπόθεμα, που αποτελεί θα έλεγα την τελευταία τεχνολογία στα υποθέματα. Μπορούν να πακεταριστούν καταλαμβάνοντας πολύ μικρό όγκο σε σχέση με τα κλασσικά αφρολέξ, ενώ ανοιγόμενα οι εσωτερικές τους κυψέλες γεμίζουν αέρα ο οποίος εγκλωβίζεται και φουσκώνουν, επιτρέποντας έναν άνετο ύπνο. Με μια βαλβίδα μπορείς να ρυθμίσεις τον παραμένοντα αέρα μέσα σ' αυτά.

Ο υπνόσακος πρέπει να είναι εύκολος στο χειρισμό και βέβαια μεγάλης αντοχής, χωρίς πολλά φερμουάρ για να μη φεύγει η θερμότητα από μέσα εύκολα. Από την άλλη πλευρά θα πρέπει το φερμουάρ ν' ανοίγει και από μέσα πολύ γρήγορα, σε κατάσταση ανάγκης. Προτιμότερο είναι να έχει συνθετικό μονωτικό γέμισμα από πούπουλα, αν και τα τελευταία θεωρούνται καλύτερα για τη ζέστη. Το συνθετικό όμως, αν τυχόν βραχεί στεγνώνει πιο εύκολα και είναι μεγαλύτερης αντοχής.

Συσκευασμένος υπνόσακος 23 Χ 12 εκατοστά που όταν ανοίγει, έχει διαστάσεις 210 Χ 65 εκατοστά (Πηγή)

Οι σύγχρονοι υπνόσακοι είναι αδιάβροχοι και διαθέτουν γέμισμα που αντέχει στο νερό ώστε να  μπορούν να χρησιμοποιηθούν και σε πολύ υγρά περιβάλλοντα. Το μεγάλο τους πλεονέκτημα είναι ο πολύ μικρός όγκος που έχουν, όταν τυλιχθούν και συσκευαστούν. Είναι σαν ένα κουτί ξηράς τροφής 4β. Για όσους ξέρουν αντιλαμβάνονται αμέσως τι μεγάλη εξοικονόμηση χώρου έχεις στο μπέργκιν σου.

Σημείο προσοχής είναι το μέγεθός του ώστε να μπορείς να χωράς άνετα, χωρίς να ζορίζεσαι για να μπεις με αποτέλεσμα να τον σκίσεις κάποια στιγμή, ή να χαλάσεις το φερμουάρ, και να μην μπορείς πλέον να ζεσταθείς.

Εξ' ίσου σημαντική είναι η εσωτερική επένδυση του υπνόσακου που θα πρέπει να διαπνέει και να είναι υδροαπωθητική. Δηλαδή να αφήνει την υγρασία που προκαλείται από το σώμα μας να βγαίνει αφήνοντας στεγνό το χώρο και να εμποδίζει αντίστροφα υγρασία να μπαίνει μέσα. Το να κοιμηθείς και να σηκωθείς το πρωί βρεγμένος, είναι ό,τι το χειρότερο μπορεί να σου συμβεί στο πολύ κρύο ή μέσα στα χιόνια. Μια κατάλληλη επένδυση θα μαζέψει την υγρασία του ύπνου έξω και μόλις σηκωθείς και την τινάξεις, η υγρασία που θα έχει παγώσει, θα φύγει με τη μορφή νιφάδων χιονιού. αν είσαι σε περιβάλλον με αρνητική θερμοκρασία.

Mummy sleeping bag  για ισχυρό ψύχος

Κυκλοφορούν και κουβέρτες τύπου fleece, αλλά η εμπειρία  μου έχει δείξει ότι δεν κάνουν για μέσα στον υπνόσακο διότι στον ύπνο κουβαριάζονται και δεν σε καλύπτουν σωστά. Το καλύτερο είναι να έχεις ένα λεπτό υπνόσακο από τέτοιο υλικό και να τον προσαρμόζεις εσωτερικά του κανονικού sleeping bag. Με την σωστή εσωτερική επένδυση του υπνόσακου πάντως, είσαι καλυμμένος.

Bivy bag. Ένα από τα πολλά που κυκλοφορούν στην αγορά

Τέλος έχοντας μαζί σου ένα κάλυμμα του υπνόσακου ή ακόμη καλύτερα ένα bivy bag, αυξάνεις τα όρια προστασίας σου από το κρύο μέχρι και 10 βαθμούς! Ειδικότερα στην περίπτωση του bivy bag, που στην ουσία είναι μια ατομική σκηνή, το υπόθεμα δεν γλιστράει κάτω από το σώμα σου και ο υπνόσακος μένει πάντα στεγνός.

Η προετοιμασία για ύπνο

Μόλις φτάσεις στο καθορισμένο σημείο διανυκτέρευσης, θα πρέπει να ετοιμάσεις τα .. στρωσίδια σου για να μπορείς να κοιμηθείς όσο το δυνατόν πιο άνετα. Κατ' αρχήν τοποθετείς το bivy bag σου ή στήνεις τη σκηνή σου μαζί με το "ζευγάρι¨σου ή την ομάδα σου, σε έδαφος που δεν θα σε κάνει γλιστράς. Στη συνέχεια απλώνεις το υπόθεμά σου και πάνω απ' αυτό ανοίγεις τον υπνόσακό σου τινάζοντάς τον ώστε να φουσκώσει με αέρα και να γίνει όσο το δυνατόν πιο ..αφράτος, πριν να μπεις μέσα. Έτσι η θερμοκρασία θα διατηρηθεί καλύτερα. Στο κεφάλι συνήθως τοποθετούμε το μπέργκιν μας, αλλά αυτό εξαρτάται από το χώρο που έχεις.

Δεν κοιμόμαστε ποτέ με τα ρούχα τα οποία φοράμε κατά τη διάρκεια της όποιας δραστηριότητας εκτελούμε. Τα βγάζουμε και τα τοποθετούμε ανάμεσα στον υπνόσακο και στο υπόθεμα, στην πλάτη μας δηλαδή, με τρόπο που δεν θα μας ενοχλεί. Έτσι μόλις σηκωθούμε, θα τα φορέσουμε ζεστά ενώ παράλληλα βελτιώνουμε την μόνωση στην πλάτη μας. Άλλοι τα διπλώνουν και τα κάνουν μαξιλάρι. Άλλοι προτιμούν να τα χώνουν στον υπνόσακο, αλλά δεν το συνιστώ. Θυμηθείτε τι έλεγα προηγουμένως περί υγρασίας. Εκτός του ότι μπορεί να είναι λερωμένα και έτσι λερώνεις και το εσωτερικό του υπνόσακου,

Με τι ρούχα μένουμε για να κοιμηθούμε; Είναι μια καλή ερώτηση που θέλει και μια καλή απάντηση. Εμπειρικά θα έλεγα ότι:

• Σε θερμοκρασίες περιβάλλοντος από +15 έως και -5 βαθμούς μπορεί κάποιος άνετα να κοιμηθεί με τα εσώρουχα φανελάκι κοντομάνικο και σορτσάκι.
• Σε θερμοκρασία από -5 έως -20 βαθμούς φοράμε εσωτερική επένδυση ή  θερμοεσώρουχα και κάλτσες
• Σε θερμοκρασίες χαμηλότερες από -20 βαθμούς θα χρειαστεί ίσως και ένα fleece άνω και κάτω με παρόμοιες κάλτσες 

Επιπλέον δεν πρέπει να ξεχνάμε το κεφάλι μας και το λαιμό μας. Ένας σκούφος fleece τύπου μπαλακλάβα θα προστατέψει πολύ καλά στη διάρκεια του ύπνου, ή ακόμη και ένα κασκόλ.

Προσοχή! Δεν χρειάζεται υπερβολικό ντύσιμο για ύπνο, που μπορεί να μας προκαλέσει στο τέλος εφίδρωση.

Τα πόδια μας πρέπει να είναι στεγνά. Γι' αυτό, πριν φορέσουμε στεγνές κάλτσες, τα τρίβουμε με πούδρα ταλκ ώστε να απορροφηθεί οποιοδήποτε ίχνος υγρασίας. Το ταλκ τα προστατεύει από μύκητες και από την κακοσμία.

Τα άρβυλα δεν θα τα βγάλουμε βέβαια ...έξω εκτεθειμένα στο κρύο, αλλά  τα τοποθετούμε κάτω από τον υπνόσακο στο ύψος των γονάτων μας,  ώστε να διατηρούνται και αυτά ζεστά.

Για να βελτιώσουμε την κατάσταση μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε  και μέσα στον υπνόσακο κυρίως στα πόδια και χημικές ατομικές θερμοφόρες μιας χρήσεως ή επαναλειτουργούμενες χημικές ή  ηλεκτρικές επαναφορτιζόμενες ή με μπαταρίες, ανάλογα με την προτίμησή που έχουμε. Στο εμπόριο κυκλοφορούν πολλά είδη.

Για παράδειγμα επειδή είμαι λίγο ..παλιός, χρησιμοποιώ εδώ και πολλά χρόνια ατομική θερμάστρα τύπου ΖΙΡΡΟ. Την άναβα την κρατούσα στο σώμα μου όσο βρισκόμουν έξω και όταν ετοιμαζόμουν για ύπνο, την έβαζα μέσα στο sleeping bag για ζέστη και στη συνέχεια την ..έπεφτα και εγώ. 

Ατομική θερμάστρα

Μπορεί έξω να έκανε χαλασμό από κρύο και αέρα, αλλά τις λίγες ώρες  του ύπνου τις εκμεταλλευόμουν πολύ καλά. Κρατάει ζέστη άμα το φουλάρεις  με καύσιμο, 10 με 12 ώρες.

Αυτό που πρέπει να συγκρατήσουμε είναι ότι ο υπνόσακος δεν αναπτύσσει θερμοκρασία. Απλά διατηρεί τη θερμοκρασία του σώματός μας. Επομένως όσο καλύτερα είναι μονωμένος, τόσο περισσότερη ζέστη θα κρατήσει.

Μια άλλη εμπειρική μέθοδος για το ζέσταμα είναι με τη χρήση ζεστών πετρών ή ζεστού νερού , εφόσον μπορούμε ν' ανάψουμε φωτιά χωρίς να υπάρχει περιορισμός. κοντά στη φωτιά βάζουμε πέτρες στο μέγεθος της γροθιάς μας για να ζεσταθούν. Στη συνέχεια τις τοποθετούμε μέσα σε μια κάλτσα και την χώνουμε στον υπνόσακο να ζεστάνει. Ή μπορούμε να ζεστάνουμε νερό, να το βάλουμε σε πλαστικό μπουκάλι που να βιδώνει καλά για να μη χύνεται νερό και πάλι τυλιγμένο με κάλτσα ή κουκούλα, να το βάλουμε μέσα στον υπνόσακο για θέρμανση μέχρι να κοιμηθούμε.

Μέσα στον υπνόσακο, θα πρέπει να μπαίνουμε χορτάτοι, στεγνοί και ζεστοί, αν θέλουμε να κοιμηθούμε καλά. Σε περίπτωση που αισθανόμαστε λίγο κρύο, δεν φοράμε περισσότερα ρούχα, όπως αναφέρθηκε προηγουμένως, αλλά είναι προτιμότερο να ρίχνουμε το τζάκετ μας πάνω από τον υπνόσακο.

Η ατομική  προετοιμασία

Βασική αρχή είναι να είμαστε πάντα ενυδατωμένοι. Δηλαδή να πίνουμε νερό. Σε κρύες καιρικές συνθήκες το σώμα μας χρειάζεται πολύ νερό, καθώς οι πνεύμονές μας χάνουν πολύ υγρασία προσπαθώντας να ζεστάνουν τον κρύο και ξηρό αέρα του περιβάλλοντος.  Κατά μέσο όρο χρειαζόμαστε 2 με 4 λίτρα νερό την ημέρα, εφόσον καταβάλουμε και μεγάλη σωματική προσπάθεια.

Πριν από τον ύπνο,  αποφεύγουμε καφέδες, αλκοόλ και τσιγάρα. Η καφεΐνη είναι διουρητική και θα προκαλέσει απώλεια υγρών κατά τη διάρκεια του ύπνου μέσω της ούρησης. Το αλκοόλ, αν και φαινομενικά δημιουργεί το αίσθημα της ζέστης, στην πραγματικότητα προκαλεί διαστολή των αγγείων που έχει σαν αποτέλεσμα την γρήγορη απώλεια θερμότητας του σώματος. Η νικοτίνη είναι πολύ ισχυρή αγγειοσυσταλτική ουσία, που προκαλεί μείωση της ροής του αίματος στ' άκρα του σώματος και επιταχύνει περιπτώσεις κρυοπαγημάτων.

Θα πρέπει να τρώμε ένα ζεστό φαγητό που θα χρησιμοποιηθεί από τον οργανισμό μας σαν "καύσιμο" διατήρησης της θερμοκρασίας μας στο κρύο. Επιπλέον μπορούμε να έχουμε ξηρά τροφή με υψηλή θερμιδική αξία, όπως είναι οι σοκολάτες, οι σταφίδες κλπ. Αυτά μας δίνουν ακόμη περισσότερες θερμίδες για το κρύο.

Επίσης πριν πέσουμε για ύπνο, καλό είναι, αν οι συνθήκες το επιτρέπουν, να κάνουμε μερικές σωματικές ασκήσεις για να ζεσταθεί το σώμα μας και να διατηρηθεί αυτή η θερμοκρασία και μέσα στον υπνόσακο.  Και κάτι ακόμη! Θα πρέπει να έχουμε τελειώσει με τις σωματικές μας ανάγκες, γιατί είναι πολύ  ..άβολο να σηκώνεσαι μέσα στο κρύο ή και στο σκοτάδι, για να πας για ..ψηλό ή το χειρότερο, για ...χοντρό! Πάει ο ύπνος ...περίπατο!

Που θα κάνουμε τις σωματικές μας ανάγκες; Εξαρτάται από την κατάσταση. Αν είναι τακτική κατάσταση υπάρχουν συγκεκριμένες διαδικασίες για την αποφυγή  εγκατάλειψης ιχνών. Αν είναι απλή διαβίωση στο βουνό και πάλι καθορίζεται ένα συγκεκριμένο σημείο του χώρου διανυκτέρευσης γι' αυτό.

 Κατά την διάρκεια του ύπνου

Όταν κοιμόμαστε, θα πρέπει το κεφάλι μας να βρίσκεται έξω από τον υπνόσακο, ώστε η εκπνοή μας να γίνεται ελεύθερα στον αέρα. Αν χώσουμε το κεφάλι μας μέσα, τότε με την εκπνοή, θα μουσκέψει από την υγρασία όλος ο υπνόσακος και αυτό δεν το θέλουμε!

Αν  αρχίσουμε να ζεσταινόμαστε, ανοίγουμε λίγο το φερμουάρ για να πάρουμε αέρα, ή βγάζουμε το σκούφο. Αντίθετα αν αισθανθούμε κρύο ρίχνουμε το τζάκετ πάνω  από τον  υπνόσακο και μαζεύουμε πιο σφικτά την κουκούλα  του υπνόσακου γύρω από το κεφάλι μας για να περιορίσουμε τον κρύο αέρα να μπαίνει μέσα. Καλό είναι να έχουμε δίπλα μας κάτι φαγώσιμο με πολλές θερμίδες, ώστε να αναπληρώσουμε τις χαμένες από το κρύο. Σταφίδες είναι μια πολύ καλή λύση, χωρίς να αποκλείω και δημητριακά. Μετά από αυτό το γρήγορο μικρογεύμα, θα δείτε αμέσως να αισθάνεστε καλύτερα και θα συνεχίσετε πιο ήρεμα τον ύπνο.

Αν τελικά σας έλθει να ουρήσετε, παρά την ..απεγνωσμένη προσπάθεια να συγκρατήσετε την ανάγκη σας μέχρι την ώρα της έγερσης, υπάρχει μια κάποια λύση, εκτός από το να σηκωθείτε μέσα στο κρύο για να πάτε προς ..νερού σας. Αρκεί να είστε προετοιμασμένοι γι' αυτό! Η λύση ονομάζεται ουροσυλλέκτης, ή πιο εκλαϊκευμένα .."κατουρομπούκαλο" !

Ένα πλαστικό μπουκάλι με ευρύ στόμιο και με καπάκι που βιδώνει καλά. Κυκλοφορούν τέτοια μπουκάλια στο εμπόριο  με χυμούς ή άλλα αναψυκτικά. Μαρκάρετε το μπουκάλι με φωσφορίζουσα ταινία ώστε να το διακρίνετε εύκολα στο σκοτάδι και βάλτε το στο σακίδιο. Όταν κοιμάστε, έχετέ το κάπου δίπλα σας εύχερο,  ώστε όταν σας έλθει πιεστικά η ανάγκη το παίρνετε και το γεμίζετε.

 Είναι αυτονόητο ότι αμέσως μετά θα πρέπει να το βιδώνετε καλά και να το τοποθετείτε σε σημείο όπου δεν θα το βρείτε παγωμένο όταν σηκωθείτε μετά από κάποιες ώρες! Έτσι θα μπορείτε να το αδειάσετε, αν η .."τακτική κατάσταση" το επιτρέπει. Εξ' άλλου, αν αποβάλουμε τα ούρα, διευκολύνουμε και τον οργανισμό μας να εξοικονομήσει ενέργεια για θερμότητα, αφού δεν θα έχει και την υποχρέωση να θερμαίνει τα ούρα μέσα στην ουροδόχο κύστη μας, γιατί αυτό κάνει!

Δεν θέλω να παρακάμψω και την αντιμετώπιση της ίδιας περίπτωσης για γυναίκες! Υπάρχουν ειδικά υλικά ούρησης για τις γυναίκες για τέτοιες περιπτώσεις.

Ένας μικρός φακός τύπου LED είναι απαραίτητος σε πρώτη ζήτηση ειδικά μέσα στη νύκτα, ή ένα χημικό κερί που διαρκεί κάποιες ώρες έτοιμο για χρήση κάτω από το τζάκετ για να μη φαίνεται άσκοπα, αν δεν θέλουμε να φαίνεται φως.

Πιστεύω να κάλυψα αρκετά σημεία, για όσους δεν έχουν ζήσει αρκετά τέτοιες εμπειρίες. Για επιχειρησιακά θέματα, έχουμε γράψει σε προηγούμενο άρθρο που μπορείτε να διαβάσετε!

Ανιχνευτής