Ο Λόρενς του Αφγανιστάν

Πιστεύω ότι αν όχι όλοι, οι περισσότεροι θα έχετε ακούσει και δει την κλασσική  ταινία "Λόρενς της Αραβίας" με πρωταγωνιστή τον, μακαρίτη πλέον ηθοποιό, Πήτερ Ο Τουλ.

Η ταινία βασίστηκε σε μια πραγματική ιστορία, που συνέβη κατά τη διάρκεια του 1ου παγκοσμίου πολέμου. Ένας Βρετανός αξιωματικός, ο Τόμας Έντουαρντ Λόρενς (Thomas Edward Lawrence), ανέλαβε την αποστολή να συνεργασθεί με τις χασεμιτικές δυνάμεις των Αράβων ανταρτών εναντίον των Οθωμανών κατακτητών. Στην ουσία ήταν αποστολή δημιουργίας ενιαίου κινήματος αντίστασης κατά της οθωμανικής αυτοκρατορίας, προς όφελος  των Άγγλων, σε τελική ανάλυση.

Η επιτυχία του Λόρενς στην όλη δύσκολη αποστολή, οφειλόταν σε δύο κυρίως λόγους. Ο πρώτος ήταν η βαθιά γνώση του της ιστορίας, του πολιτισμού, των ηθών και των εθίμων και της γλώσσας του τοπικού πληθυσμού. Ο δεύτερος και κυριότερος λόγος ήταν ότι κατόρθωσε να κερδίσει τις καρδιές τους, δηλαδή να γίνει αποδεκτός, διότι με τις πράξεις του έπεισε τους Άραβες νομάδες ότι πραγματικά ενεργούσε υπερασπίζοντας τα δικαιώματά τους και σεβόταν τα ήθη και τα έθιμά τους. Μπόρεσε και ένωσε τις διαφορετικές φυλές για την επιδίωξη ενός κοινού σκοπού: Την αποτίναξη του οθωμανικού ζυγού.

Βέβαια, στις διασκέψεις που ακολούθησαν μετά τον πόλεμο, άλλες ήταν οι προτιμήσεις και οι επιθυμίες των Mεγάλων, σχετικά με την τύχη του αραβικού κόσμου.

Μετά από σχεδόν 90 χρόνια, κάτι ανάλογο σκέφτηκε να εφαρμόσει στο Αφγανιστάν, ένας Αμερικανός ταγματάρχης των ειδικών δυνάμεων, ο Τζιμ Γκαντ. Η κεντρική ιδέα ήταν ίδια με την αντίστοιχη του Βρετανού Λόρενς. Συνένωση των φυλών των Παστούν, για την εκδίωξη των Ταλιμπάν.

Η διαφορά ολοφάνερη. Στην πρώτη περίπτωση έχουμε δημιουργία κινήματος αντίστασης κατά ενός σκληρού κατακτητή, των Οθωμανών Τούρκων. Στο Αφγανιστάν έπρεπε να δημιουργηθεί "αντι-κίνημα" για την απώθηση του κινήματος αντίστασης των Ταλιμπάν. Έπρεπε δηλαδή, να πειστεί ο απλός λαός, να μην υποστηρίζει τους αντάρτες. Το εγχείρημα πιο δύσκολο. Έπρεπε να προσεγγίζεται κάθε φυλή ξεχωριστά.

"Μια φυλή κάθε φορά", ήταν ο τίτλος της μελέτης που εκπόνησε το 2009 με βάση τις εμπειρίες που αποκόμισε μετά από 8 χρόνια πολέμων στους οποίους συμμετείχε με το επιχειρησιακό απόσπασμά του (ODA 316) και με πολλά παράσημα και διακρίσεις.

Ο ταγματάρχης Τζιμ Γκαντ με μέλος του αποσπάσματός του στο Αφγανιστάν. Προφανώς είναι φωτογραφία τραβηγμένη τον πρώτο καιρό παραμονής του στην περιοχή, αφού φοράει ακόμη τη στολή του. Προσέξτε το ελληνικό γράμμα λάμδα στο μανίκι τους. Ήταν το σήμα των "Σπαρτιατών" Έτσι αυτοαποκαλούνταν στο Αφγανιστάν και έγιναν γνωστοί στον πληθυσμό. (Πηγή φωτογραφίας)

Μικρές ομάδες ειδικών δυνάμεων διείσδυσαν μέσα στον πληθυσμό των Παστούν, κατά μήκος των συνόρων του Αφγανιστάν με το Πακιστάν, προσπαθώντας να προσεταιριστούν τους κατοίκους, να γίνουν φίλοι, συνεργάτες και συμμαχητές κατά των Ταλιμπάν. Δεν πέτυχαν όλοι. Ο Γκαντ όμως, τα κατάφερε καλά.

Δεν ακολούθησε την στερεότυπη διαδικασία των ειδικών οδηγιών και των κανονισμών. Σκέφτηκε ότι για να μπορείς να δεθείς με τους ντόπιους, πρέπει να γίνεις σαν κι αυτούς. Σταμάτησε να φοράει την καθιερωμένη στολή και εξάρτυση και ξεκίνησε να ντύνεται σαν τους ντόπιους, με τους οποίους άρχισε ν' αποκτά στενούς δεσμούς φιλίας. Το ίδιο διέταξε να κάνουν και οι άντρες του.

Ο Γκαντ σε μεταγενέστερη φωτογραφία με τοπική ενδυμασία και οπλισμό. (Πηγή φωτογραφίας)

Άλλωστε όπως υποστήριξε, με τα τοπικά ρούχα μπορείς να κινείσαι πιο γρήγορα και πιο εύκολα, αποκτώντας ίδια ταχυκινησία με τους αντάρτες. Φορώντας στολή κράνος αλεξίσφαιρο, γίνεσαι δυσκίνητος και πιο εύκολος στόχος.

Εκμεταλλεύτηκε μια παράδοση που έχουν οι τοπικές φυλές. Αν βρεθείς στο χωριό τους με την ιδιότητα του φιλοξενούμενου, κάνουν τ΄αδύνατα δυνατά, να σε προστατέψουν, ακόμη και αν κινδυνεύει η ζωή τους. Είναι θέμα τιμής και αξιοπρέπειας. Όντας με την ομάδα του φιλοξενούμενοι στο χωριό που εγκατέστησαν τη βάση τους, ήταν περισσότερο προστατευμένοι απ' ό,τι αν διέμεναν μόνοι τους. Είχε επιτυχία.

Σε συνεργασία με τον αρχηγό του χωριού που βρίσκονταν, οργάνωσαν και εξόπλισαν τμήμα πολιτοφυλακής, ειδικό τμήμα θα έλεγα, με αποστολή την απώθηση των Ταλιμπάν εκτός περιοχής τους. Στον τομέα του δεν μπορούσαν να ενεργήσουν οι αντάρτες. Αν έκαναν επίθεση οι Ταλιμπάν, σε οποιοδήποτε σημείο και για οποιοδήποτε λόγο,τότε η ανταπόδοση ήταν σκληρή και βίαιη. Έπρεπε να είναι βιαιότερη απ' αυτή των Ταλιμπάν, κατά τον νόμο των φυλών! Κυνηγούσαν τους Ταλιμπάν μέχρις εξοντώσεως. Αν δεν το έκαναν, θα έδειχναν αδύναμοι και δειλοί και οι επιθέσεις θα επαναλαμβάνονταν. Πράγματι οι Ταλιμπάν άρχισαν να το σκέφτονται πολύ αν θα έπρεπε να μπαίνουν στο χώρο του. Προτιμούσαν να τον αποφεύγουν. Ο τοπικός πληθυσμός ανέκτησε ασφάλεια και εμπιστευόταν τους Αμερικάνους, οι οποίοι βοηθούσαν σε όλες τις δραστηριότητες της καθημερινής ζωής.

Προσωπικό της ομάδας του Γκαντ με τοπική ενδυμασία, μαζί ντόπιους οδηγούς του, μέσα στο χώρο της βάσης του. Ο Γκαντ βρίσκεται όρθιος στη μέση.  (Πηγή)

Η   επιτυχία του, παρά τις ανορθόδοξες μεθόδους που χρησιμοποιούσε έγινε γνωστή στην ιεραρχία, που επικρότησε (αν και επιφυλακτικά) τις ενέργειές του, ή τουλάχιστον αυτές που φαίνονταν. Ακόμη και γερουσιαστές τον επισκέφθηκαν για να τον συναντήσουν, παρουσιάζοντας τον σαν έναν Αμερικανό ήρωα. Και ήταν! Για τις πράξεις ανδρείας του έλαβε τόσο αυτός όσο και άλλα μέλη της ομάδας του παράσημα και τον Aργυρό Aστέρα.

Υιοθέτησαν ένα κωδικό όνομα για το απόσπασμά τους. Ονομάσθηκαν "Σπαρτιάτες" και με αυτό έγιναν γνωστοί στον περισσότερο πληθυσμό. (Έλληνες δεν υπήρχαν, αλλά τ' όνομα κυκλοφόρησε).

Το 2012, σκοτώθηκαν 4 Αμερικανοί σε διαδηλώσεις για το κάψιμο αντιγράφων του Κορανίου. Τότε, για λόγους ασφαλείας, αποφασίστηκε η αποχώρηση των μεμονωμένων αμερικανικών τμημάτων και η συγκέντρωσή τους σε μεγαλύτερες βάσεις του Αφγανιστάν. Ο Γκαντ αντέδρασε, και παράκουσε τις διαταγές, θεωρώντας μεγάλο λάθος αλλά και ατιμία να εγκαταλείψει τους κατοίκους που τον είχαν εμπιστευτεί.

Άρχισε το ξέφτισμα. Ένας νεαρός ανθυπολοχαγός της στρατιωτικής σχολής Γουέστ Πόιντ, που είχε στο μεταξύ τοποθετηθεί στην ομάδα του, τυπικός αξιωματικός, δεν είδε με καλό μάτι όσα συνέβαιναν γύρω του και περισσότερο, όταν ο ταγματάρχης του έδινε εντολή να μην αναφέρει στην ημερήσια αναφορά κατάστασης την ύπαρξη γυναίκας στο χώρο διαμονής τους. Υπέβαλε προσωπική αναφορά στα προϊστάμενα κλιμάκια, ότι ο Γκαντ, προβαίνει σε πράξεις που παραβιάζουν παράφορα τον στρατιωτικό κανονισμό. Συγκεκριμένα, πίνει αλκοόλ, παίρνει ναρκωτικές ουσίες και συζεί με μια γυναίκα που την έχει φιλενάδα και μένει μαζί της μέσα στη βάση.

Ο Γκαντ με την δημοσιογράφο  Ann Scot Tyson με την οποία έκανε δεσμό στο Αφγανιστάν και τώρα είναι παντρεμένοι.. (Πηγή)

Αυτά αρκούσαν για να τον ανακαλέσουν και να τον τιμωρήσουν πειθαρχικά και καταστατικά με υποβιβασμό στο βαθμό του λοχαγού και αποστρατεία. Είχε ξεπεράσει τα εσκαμμένα! Σε καμιά από αυτές τις κατηγορίες δεν αρνήθηκε την ενοχή του. Έπινε αλκοόλ με τους ντόπιους και έπαιρνε ισχυρά χάπια για τους πόνους των πολλών τραυμάτων του. Υπέφερε και από διαταραχή  μετατραυματικού στρες, από παλιότερες μάχες. Σε ό,τι αφορά την γυναίκα, πράγματι ήταν μια στρατιωτική ρεπόρτερ, με την οποία τώρα είναι παντρεμένος (αφού χώρισε την πρώτη του γυναίκα).

Μετά τη γνωριμία τους, συνδέθηκαν και κυκλοφορούσαν σχεδόν παντού μαζί. Οι Αφγανοί την αποκαλούσαν "γυναίκα του Γκαντ". Αλλά η ιεραρχία, δεν ήξερε ποτέ τίποτε.;; (Μάλλον δεν είχαν πάει ποτέ να τον επισκεφθούν, όπως φαίνεται.)

Έτσι σήμερα, ο  Λόρενς του Αφγανιστάν, ο 46άχρονος, απόστρατος Γκαντ, άνεργος και φτωχός κυκλοφορεί με το μούσι του και τα μαλλιά του στους δρόμους του Σιάτλ όπου διαμένει.

Ο πολλά υποσχόμενος και παρασημοφορεμένος αξιωματικός των ειδικών δυνάμεων, έχει χαρακτηρισθεί σαν ένας αξιωματικός που "ατίμωσε" τις ειδικές δυνάμεις των ΗΠΑ. Πιο πολύ όμως τον πόνεσε το γεγονός ότι πείραξαν τους άνδρες του, οι οποίοι προτίμησαν να υπακούσουν στις ανορθόδοξες μεθόδους του. Αν και ανέλαβε πλήρως την ευθύνη των πράξεών του, δεν μπόρεσε να τους σώσει, Κάποιοι πλήρωσαν το τίμημα.

Ο Γκαντ ποτέ δεν εγκατέλειψε μάχη, και δεν έχασε μάχη και το κυριότερο πάντα επέστρεφε πίσω με όλους τους άνδρες του σώους. Ακόμη και σήμερα σχεδόν όλοι πίνουν νερό στ' όνομά του.

Η ιστορία του Γκαντ, γράφτηκε και βιβλίο, με την πρωτοβουλία της γυναίκας του, της έμπειρης δημοσιογράφου Άννας Σκοτ Τάισον. Η ιστορία του, αναδεικνύει το τεράστιο πρόβλημα που υπάρχει στο Αφγανιστάν, τη διαφθορά της τότε ηγετικής τάξης εκεί, (δεν ξέρω για σήμερα), την τεράστια άγνοια της τότε αμερικανικής στρατιωτικής ιεραρχίας για τη δομή της κοινωνίας του Αφγανιστάν και τις επιρροές που δέχονταν από τους Ταλιμπάν.

Ο ιδιόμορφος αυτός ανταρτοπόλεμος, που δεν έχει τέλος, δεν οφείλεται μόνο στους Ταλιμπάν. Είναι πόλεμος επικράτησης μεταξύ φυλών, φατριών, συμμοριών και πολεμάρχων. Είναι πρόβλημα σωστής διακυβέρνησης.

Η εμπειρία του Γκαντ, αποτελεί, πραγματική πηγή γνώσεων για τους μελετητές του ανταρτοπολέμου και αξίζει να προσεχθεί, όπως την πρόσεξε ο διάσημος συγγραφέας Στίβεν Πρέσφιλντ, ο οποίος έχει αναρτήσει αρκετά σχετικά άρθρα στο ιστολόγιό του. Ένα από τα βασικά του συμπεράσματα είναι το γεγονός ότι μόνο με βία δεν καταφέρνεις πολλά πράγματα. Ο φόβος μετεξελίσσεται σε μίσος και αυτό σε αγανάκτηση και οργή που ξεσπά σε βία και ο ..φαύλος κύκλος επαναλαμβάνεται. Απαιτείται να κερδίσεις την εμπιστοσύνη των ανθρώπων, να κερδίσεις το μυαλό και την καρδιά τους.

Κάπως έτσι κατέληξαν σε ένα πρόσφατο συνέδριο-σεμινάριο του στρατού των ΗΠΑ, σχετικά με τις ασύμμετρες απειλές και τον ανταρτοπόλεμο που βρίσκεται σ' εξέλιξη, σε διάφορα σημεία του πλανήτη. Δεν αρκούν μόνο οι σκοτωμοί...

Πάλι ανακαλύπτουμε την πυρίτιδα! Ίσως η εμπειρία του Γκαντ δεν θα πρέπει να πάει χαμένη, ανεξάρτητα με τα λάθη που έκανε στην ζωή του.

Δείτε μια συνέντευξη που έδωσε πριν από μερικούς μήνες, πιέζοντας ΕΔΩ.




Ανιχνευτής