Επιχείρηση "Anglo"

Ήταν Σεπτέμβριος του 1942 όταν εκτελέσθηκε  η επιχείρηση "Anglo" από 8 Βρετανούς SBS και 4 Έλληνες κομάντος. H αποστολή τους ήταν να διεισδύσουν αφανώς στο νησί της Ρόδου και να προκαλέσουν δολιοφθορές στα μαχητικά εχθρικά αεροσκάφη που στάθμευαν στα αεροδρόμιο των Μαριτσών και της  Καλάθου.

Ήταν η χρονιά που οι γενικές οδηγίες επιχειρήσεων του Συμμαχικού Στρατηγείου Μέσης Ανατολής προέβλεπαν μεταξύ των άλλων και την εκτέλεση δολιοφθορών (σαμποτάζ) στα πολεμικά αεροδρόμια του αντίπαλου σε νησιά του Αιγαίου, έτσι ώστε να παρεμποδίζεται η αεροπορική υποστήριξη και ενίσχυση του άξονα στις επιχειρήσεις της Βόρειας Αφρικής.

Βρετανός SBS προετοιμάζεται για την επόμενη επιχείρηση. Προσέξτε τα ελαφριά παπούτσια διείσδυσης που φορά. Εθεωρούντο ειδικό υλικό εκείνη την εποχή! (Φωτό)

Οι SBS που είχαν οργανωθεί και συγκροτηθεί σχετικά πρόσφατα το 1940, σε επίπεδο μόλις Λόχου, είχαν ήδη χρησιμοποιηθεί σε αναγνωρίσεις και  καταδρομές μικρής κλίμακας στο Αιγαίο και σε επιχειρήσεις διάσωσης προσωπικού. Το 1941 οργανώθηκε και 2ος Λόχος, ενώ ο αρχικός 1ος Λόχος προσκολλήθηκε στους SAS για την υποστήριξή τους στις επιχειρήσεις στα νησιά του Αιγαίου.

Τον Ιούνιο του 1942 χρησιμοποιήθηκαν μαζί με Έλληνες καταδρομείς και ντόπιους αντάρτες, για την προσβολή των αεροδρομίων της Κρήτης. Τώρα είχε έλθει η σειρά της Ρόδου. Σαν  διοικητής του καταδρομικού τμήματος ορίσθηκε ο Βρετανός Λοχαγός Άλλοτ.

Το σχέδιο  ενεργείας προέβλεπε την ταυτόχρονη προσβολή των 2 αεροδρομίων της Ρόδου, των Μαριτσών και του Καλάθου. Αλλά πώς θα γινόταν αυτό; Η Ρόδος είχε ισχυρή δύναμη Ιταλών και Γερμανών, επιπέδου Μεραρχίας, με διοικητή και κυβερνήτη τον Ναύαρχο Καμπιόνι. Η επιδίωξη των κομάντος ήταν η αφανής και μυστική διείσδυση από τη θάλασσα!

Το τμήμα, αφού προετοιμάσθηκε στη Βηρυτό, επιβιβάσθηκε στις 31 Αυγούστου  στο  θρυλικό ελληνικό υποβρύχιο"Παπανικολής". Έφθασαν στις ακτές της Ρόδου τη Ν4/5 Σεπτεμβρίου του 1942. Οι κομάντος χρησιμοποίησαν ένα αναδιπλούμενο κανό τύπου Folboat και 3 φουσκωτές λέμβους και προσγειαλώθηκαν στις ανατολικές ακτές, κοντά στο Χαράκι, στο ακρωτήρι που βρίσκεται το κάστρο του Φέρακλου. Οι Έλληνες που τους συνόδευαν σαν διερμηνείς, ήταν ο Λοχαγός Γιώργος Τσούκας και ο Ανθυπολοχαγός Γιώργος Καλαμποκίδης.

Αφού έκρυψαν τις βάρκες με τρόφιμα και εφόδια 4 ημερών σε παρακείμενες σπηλιές, βρήκαν ένα κατάλληλο χώρο απόκρυψης και παρέμειναν για μια ημέρα, για εκτέλεση  αρχικής αναγνώρισης και λεπτομερή ανάλυση της αποστολής. Ο φόρτος τους που ζύγιζε γύρω στα 30 κιλά, περιλάμβανε εκρηκτικά γεμίσματα τύπου Lewes , αυτόματα τύπου Thomson, περίστροφα 0,38,  πυρομαχικά και τρόφιμα. Έφεραν στολή ερήμου με κοντά παντελόνια και δίχτυα καμουφλάζ στο λαιμό!

Χωρίστηκαν σε δυο ομάδες: Μία ομάδα με επικεφαλής τo Βρετανό υπολοχαγό Σάδερλαντ, υποδιοικητή του τμήματος, θα κατευθυνόταν προς Κάλαθο, 13 χιλιόμετρα νότια. Η άλλη ομάδα, με επικεφαλής τον Λοχαγό Άλλοτ πήρε τον δρόμο για Μαριτσά, που βρίσκονταν γύρω στα  50 χιλιόμετρα από την ακτή προσγειάλωσης. Έπρεπε να γίνει συντονισμός κινήσεων ώστε να επιτύχει η ταυτόχρονη προσβολή την ίδια νύκτα! Η ομάδα Καλάθου θα πήγαινε πιο αργά και θα περίμενε. Σαν ημέρα "D" καθορίσθηκε η 13η  Σεπτεμβρίου και ώρα "Κ" η 0200.

 Η κίνηση γινόταν μόνο νύκτα, ενώ την ημέρα κρύβονταν σε κατάλληλα σημεία. Το πρόβλημα που προέκυψε ήταν με τους Έλληνες οδηγούς, οι οποίοι ενώ στην αρχή έλεγαν ότι ήξεραν καλά την περιοχή, μετά ομολόγησαν ότι δεν ήταν και τόσο καλοί γνώστες! Έτσι η κίνηση επιβραδύνθηκε ακόμη περισσότερο!

Εδώ υπάρχει μια σημαντική λεπτομέρεια της όλης επιχείρησης που ίσως, επέδρασε αρνητικά στη διεξαγωγή της. Το τμήμα δεν φαίνεται να είχε ασύρματο για επαφή με το ναυτικό, ούτε με το αρχηγείο τους! Έτσι αρκέστηκαν σε χρονικό συντονισμό, με ημερομηνία επιστροφής την Ν17/18 Σεπτεμβρίου στο σημείο περισυλλογής, στην ίδια ακτή.

Αεροδρόμιο Μαριτσών σήμερα (Πηγή)

Η ομάδα του Λοχαγού, αφού καθόρισε ένα κύριο σημείο ανασυγκρότησης  όλου του καταδρομικού τμήματος και άφησε εκεί τον Λοχαγό Τσούκα, εκτέλεσε την αποστολή. Διείσδυσε στο αεροδρόμιο Μαριτσών χωρίς να γίνει αντιληπτή και τοποθέτησε εκρηκτικά σε 20 αεροπλάνα. Η καταστροφή διαπιστώθηκε την επόμενη ημέρα, όπως την έβλεπαν από ψηλά στο βουνό που βρίσκονταν. Στην επιστροφή προς το σημείο περισυλλογής όμως αιχμαλωτίσθηκαν, όπως περιγράφεται παρακάτω.

Η ομάδα Σάδερλαντ που είχε άνεση χρόνου αλλά έλλειψη νερού και φαγητού, έκανε αρκετά λεπτομερείς αναγνωρίσεις γύρω από το αεροδρόμιο και εντόπισε με ακρίβεια πολυβολεία, σκοπιές και σημεία πρόσβασης. Η ανάγκη για νερό τους έκανε καθημερινά να στέλνουν ένα ζευγάρι τη νύκτα πριν τις 10 το βράδυ στο χωριό Μαλώνα για να γεμίζουν νερό από τη βρύση! Μετά τις 10 απαγορευόταν η κυκλοφορία από τους Ιταλούς και δεν ήθελαν να πέσουν σε μπλόκο! Η ανάγκη για φαγητό τους έκανε να στείλουν τον Έλληνα οδηγό τους, να βρει 2 ντόπιους βοσκούς και να τους φέρουν φρέσκα φρούτα και τυρί!

Αεροδιάδρομος Καλάθου όπως είναι σήμερα (Πηγή)

 Τελικά η ομάδα Σάδερλαντ μπήκε  στο αεροδρόμιο της Καλάθου τη Ν12/13 Σεπτεμβρίου. Χωρίστηκε σε δύο υποομάδες: Ο Υπολοχαγός και ένας Βρετανός ήταν η ημιομάδα Β και ο Έλληνας Ανθυπολοχαγός Καλαμποκίδης και  2 Βρετανοί κομάντος, η ημιομάδα Α. Η κάθε υποομάδα είχε το δικό της τομέα. Ο Σάδερλαντ ανέλαβε το βορειοανατολικό μέρος ενώ ο Καλαμποκίδης το άλλο κομμάτι, κοντά στην ακτή.  Άρχισαν από τις 11 να τοποθετούν γεμίσματα και αφού μπόρεσαν να περάσουν σχεδόν όλα τ' αεροπλάνα και έφτασαν στη δεξαμενή καυσίμων, έγιναν αντιληπτοί από ένα σκοπό! Ο Ιταλός σκοπός στη θέα τους φώναξε και .. λιποθύμησε, όταν άκουσε σε άπταιστα ιταλικά μια φωνή να του λέει να μη κινηθεί γιατί θα σκοτωθεί! Ήταν ήδη μια και μισή και έπρεπε να αποχωρήσουν.

Ξεκίνησε η διαφυγή! Ο Σάδερλαντ με το ζευγάρι του έφτασαν στο προκαθορισμένο σημείο Ανασυγκρότησης, ενώ άρχισαν να ακούγονται οι εκρήξεις! Ο Καλαμποκίδης και οι δικοί το δεν τα κατάφεραν. Ήρθαν σε συμπλοκή με τους Γερμανούς και πιάστηκαν αιχμάλωτοι. Η ζημιά όμως είχε γίνει και τα αεροπλάνα άρχισαν να καίγονται το ένα μετά το άλλο! Επικρατούσε πανικός στο αεροδρόμιο!

Ο Σάδερλαντ, αφού πήγε στο σημείο ανασυγκρότησης και βρήκε τον Τσούκα μόνο, πάσχιζε κινούμενος νύκτα, να προλάβει το ραντεβού στην ακτή, στο σημείο που έκρυψαν τις βάρκες, ελπίζοντας να βρει και την υπόλοιπη ομάδα του  και τον Λοχαγό. Δεν βρήκε κανένα! Μάλιστα κατά την προσέγγιση του στην ακτή, βόρεια του κάστρου του Φέρακλου, κατάλαβε τελείως τυχαία ότι έπεσε σε ναρκοπέδιο και με μεγάλη προσπάθεια μπόρεσαν να ξαναβγούν ζωντανοί, ακολουθώντας τα βήματά τους προς τα πίσω!

Η έρευνα περιοχής από τους Ιταλούς είχε αρχίσει. Ο κλοιός γύρω τους στένευε.   Διαπίστωσαν ότι μια ιταλική περίπολος  είχε ανακαλύψει τις βάρκες και τις είχε μαζέψει. Περιπλανώμενοι στα γύρω υψώματα προσπαθώντας να αποφύγουν τα εχθρικά τμήματα που ερευνούσαν την περιοχή, έχασαν τον Τσούκα που συνελήφθη από τους Ιταλούς. Στις 16 Σεπτεμβρίου το βράδυ ενώ ήταν κρυμμένοι κάτω από μια κουφάλα ενός βράχου κοντά στη ακτή άκουσαν έντονα πυρά και κατάλαβαν ότι ήταν η ομάδα του Λοχαγού που έπεσε σε ενέδρα.

Ο Σάδερλαντ αποφάσισε να το ρισκάρει και μαζί με το ζευγάρι του  μέσα στο σκοτάδι, με ένα φακό το βράδυ της 17 Σεπτεμβρίου, άρχισε να εκπέμπει το συνθηματικό γράμμα προς τη θάλασσα. Στάθηκαν τυχεροί! Το υποβρύχιο που είχε φθάσει και περίμενε τους είδε και ..απάντησε!

Άρχισαν να κολυμπούν επί μία ώρα προς το υποβρύχιο, μέσα στην απελπισία τους, νηστικοί τις τελευταίες τρεις ημέρες και διψασμένοι. Ήταν το βρετανικό HMS "Traveler". Ο κυβερνήτης περίμενε να δει βάρκα, αλλά κατάλαβε γρήγορα ότι είχε να κάνει με κολυμβητές και τους περιμάζεψε. Μόλις που πρόλαβε να καταδυθεί ενώ από μακριά ερχόταν ένα εχθρικό ταχύπλοο προς το μέρος τους.

Αργότερα έγινε γνωστό, ότι όλοι οι άλλοι πιάστηκαν αιχμάλωτοι!  Οι δύο Έλληνες που χρησιμοποιήθηκαν σαν οδηγοί και ήταν Ροδίτες που είχαν διαφύγει στη Μέση Ανατολή, δικάστηκαν από το στρατοδικείο σαν προδότες, (προφανώς σαν Ιταλοί υπήκοοι) και ο ένας εκτελέστηκε ενώ ο άλλος φυλακίστηκε. Ήταν ο Νίκος Σάββας που εκτελέσθηκε, ενώ  ο Γιώργος Κουρομιχάλης. (ή Κυρμιχάλης,) καταδικάστηκε σε ..21 χρόνια φυλακή επειδή ήταν πολύ νέος!  Ο Σάββας ακολούθησε τον Σάδερλαντ, ενώ ο άλλος τον Άλλοτ. Από τους Έλληνες αξιωματικούς, ο ένας λέγεται ότι βασανίστηκε για να αποκαλύψει όλες τις πληροφορίες.

Πολύ παλιά είχα διαβάσει ένα βιβλίο σχετικά με τον Καλαμποκίδη! Αν θυμάμαι καλά, πρέπει να σκοτώθηκε στο αεροδρόμιο. Αν κάποιος που διαβάζει αυτές τις γραμμές ξέρει κάτι περισσότερο γι' αυτή την ιστορία, θα ήθελα πολύ να μου στείλει πληροφορίες!

Αυτό που διαπιστώνεται είναι η "φτωχή" σχεδίαση και η ανεπάρκεια σε συντονισμό και επικοινωνία! Ας μη ξεχνάμε όμως ότι ήταν η αρχή της εκτέλεσης καταδρομικών επιχειρήσεων και μάθαιναν από τα παθήματα! Η παραβίαση κανόνων ασφαλείας και η επαφή με πολίτες είναι κάτι που πρέπει ν' αποφεύγεται σε κάθε περίπτωση, όπως ξέρουμε όλοι αυτό το βασικό κανόνα σήμερα. Η λεπτομερής αναγνώριση του στόχου πρέπει οπωσδήποτε να προηγείται της σχεδίασης. Εδώ παρατηρούμε το "πάμε και βλέπουμε" με ανεπαρκείς πληροφορίες και αναγνωρίσεις. Οι απώλειες  προσωπικού ήταν μεγάλες! Από αυτή την επιχείρηση και μετά, άρχισε η ευρεία χρήση περιπόλων αναγνώρισης και η οργάνωση της "Δύναμης 133" στο Αιγαίο, όπως θα αναφέρουμε σε άλλο άρθρο.

Πέρα όμως από αυτά δεν μπορεί κανείς να αμφισβητήσει την ανδρεία αυτών των ανθρώπων. Οι στόχοι κτυπήθηκαν και το αποτέλεσμα μέτρησε!

Για όλη αυτή την περιπέτεια, γυρίστηκε ταινία το 1954, με τον τίτλο "Αυτοί που τολμούν" (They who dare).που μπορείτε να τη δείτε ΕΔΩ.

Ανιχνευτής

Πηγή