1944. Η καταδρομική επιχείρηση του Ιερού Λόχου στη Μύκονο.

Μια ιστορία για τη Μύκονο, λίγο διαφορετική όμως από τις άλλες! Δεν πρόκειται για τουριστική περιήγηση, ούτε για διακοπές, ούτε για κουτσομπολιά του καλλιτεχνικού  κόσμου.

Σχεδιάγραμμα επιχειρήσεως Ιερού Λόχου στη Μύκονο (Πηγή: ΓΕΣ/ΔΙΣ)

Είναι μια  ιστορία που σ' αυτήν πρωταγωνίστησαν άνδρες του Ιερού Λόχου μαζί με τους ντόπιους πατριώτες. Βρισκόμαστε στο Σεπτέμβριο του 1944. Γερμανικές φρουρές υπάρχουν ακόμα σε αρκετά νησιά του Αιγαίου. Με διαταγή του  Χίτλερ. οι γερμανικές δυνάμεις άρχισαν ν' αποχωρούν από το τέλος Αυγούστου από τα νησιά, αλλά οι συμμαχικές ενέργειες και οι προσβολές πλωτών και εναέριων μέσων τους, δεν επέτρεψαν την έγκαιρη εκκένωση. Οι Γερμανοί τον Σεπτέμβριο του '44 ακόμη κατέχουν το νησί της Μυκόνου.

Το Απόσπασμα Αιγαίου όρισε σαν ημέρα προσβολής (ημέρα D) και εξουδετέρωσης της γερμανικής φρουράς του νησιού την  25 Σεπτεμβρίου 1944, μετά από τις πληροφορίες που έλαβε από περίπολο αναγνώρισης για την εχθρική κατάσταση, σύμφωνα με τις οποίες υπήρχε γερμανική φρουρά δυνάμεως 37 ανδρών και διέμενε στην έπαυλη Χωρέμη.

 Η έπαυλη, που είχε μετατραπεί σε φυλάκιο, βρισκόταν στην βορειοανατολική παρυφή της Χώρας. Σύμφωνα με τις αρχικές πληροφορίες, προστατευόταν από συρματόπλεγμα και στην στέγη οι Γερμανοί, είχαν εγκαταστήσει ένα αντιαεροπορικό πολυβόλο.

Η  καταδρομική περίπολος που ανέλαβε την αποστολή, ήταν δυνάμεως 23 Ιερολοχιτών. Μετά την προετοιμασία της, επιβιβάσθηκε στο πλοιάριο μεταφοράς τη νύκτα της 25 Σεπτεμβρίου και προσγειαλώθηκε στις 4 τα ξημερώματα της 26 Σεπτεμβρίου στον όρμο της Αγ. Άννας, δυτικά του ακρωτηρίου Ταρσανά.

Μετά από μιάμιση ώρα πορείας, έφτασε κοντά στον οικισμό της Τουρλιανής όπου και εγκαταστάθηκε σε μια κοντινή σπηλιά, αναμένοντας την επαφή με την περίπολο αναγνώρισης, η οποία ήδη υπήρχε εκεί. Το πρωί της 26 Σεπτεμβρίου, ο διοικητής της περιπόλου, μην έχοντας έλθει σε επαφή με την περίπολο αναγνώρισης, αποφάσισε να στείλει έναν δικό του Ιερολοχίτη με πολιτικά στη Χώρα, για να δει και να καταγράψει πρόσφατες πληροφορίες.

Πράγματι οι νέες πληροφορίες ήταν πιο λεπτομερείς και παρουσίασαν την πραγματική εχθρική κατάσταση η οποία ήταν πιο δύσκολη για τους καταδρομείς. Η εχθρική δύναμη ανερχόταν σε 40 Γερμανούς, υπήρχαν 3 πολυβολεία και μέσα από το συρματόπλεγμα υπήρχε και ναρκοπέδιο κατά προσωπικού. Στην οροφή, πράγματι υπήρχε ένα βαρύ αντιαεροπορικό πολυβόλο των 20 χιλ.

Διάταξη καταδρομικού τμήματος κατά την προσβολή του γερμανικού φυλακίου στη Μύκονο. (Πηγή: ΓΕΣ/ΔΙΣ)

Το τελικό σχέδιο προσβολής που διαμορφώθηκε μετά από τα τελευταία στοιχεία, προέβλεπε τα εξής:

1. Εγκατάσταση τμήματος υποστήριξης, σαν βάση πυρός επί ενός υψώματος, νότια από την έπαυλη προς εξουδετέρωση των εχθρικών πολυβόλων με αυτόματα πυρά.

2. Τμήμα εφόδου δυνάμεως 10 ανδρών θα έκανε προσβολή του γερμανικού φυλακίου από την κυρία είσοδο, ενώ παράλληλα 2 καταδρομείς θα έκαναν αντιπερισπασμό, εκτοξεύοντας χειροβομβίδες από την νοτιοανατολική πλευρά του φυλακίου.

3. Το συνθηματικό έναρξης πυρών του τμήματος υποστήριξης θα το έδινε το στοιχείο του αντιαρματικού εκτοξευτή Πιάτ, που είχε στη διάθεσή του το τμήμα εφόδου, με την εκτέλεση δύο βολών προς την είσοδο του φυλακίου. Στη συνέχεια, μετά τα πυρά υποστήριξης, θα γινόταν η έφοδος.

Το απόγευμα της ίδιας ημέρας, νέες πληροφορίες έφθασαν στο χώρο απόκρυψης, από την περίπολο αναγνώρισης αυτή τη φορά, σύμφωνα με τις οποίες, η γερμανική φρουρά ετοιμαζόταν να αποχωρήσει από το νησί με πλοιάριο που θα ερχόταν από τη Σύρο γι' αυτό το σκοπό. Ο διοικητής της δύναμης, άλλαξε το σχέδιό του και αποφάσισε να προσβάλει τους Γερμανούς κατά την επιβίβασή τους στο λιμάνι.

Την επόμενη ημέρα, στις 27 Σεπτεμβρίου, επανήλθε η περίπολος αναγνώρισης με νεότερη πληροφορία! Κάποιοι κάτοικοι, παράγοντες του νησιού, δεν επιθυμούσαν την προσβολή των Γερμανών, γιατί  φοβόντουσαν τ' αντίποινα! Ο Έλληνας διερμηνέας των Γερμανών ίσως είχε ήδη ενημερώσει τους Γερμανούς για το εγχείρημα του Ιερού Λόχου!

Πάλι ο διοικητής της καταδρομικής δύναμης, άλλαξε το σχέδιό του! Ζήτησε από την περίπολο αναγνώρισης να κάνει επαλήθευση αυτής της πληροφορίας μέχρι το βράδυ στις 7, προκειμένου να ξεκινήσει τη διαδικασία αποχώρησης του τμήματος με σκάφος από το νησί. Χωρίς αιφνιδιασμό, η όλη ενέργεια θα ήταν καταδικασμένη σε αποτυχία. Δυστυχώς η περίπολος αναγνώρισης δεν εμφανίσθηκε και η περίπολος κινήθηκε προς το σημείο επιβίβασης, που είχε ορισθεί βόρεια από το ακρωτήρι του Ταρσανά. Η επαφή με το πλοιάριο δεν ήταν δυνατή και τελικά η περίπολος κινήθηκε βόρεια, για να φτάσει στο ύψωμα Προφήτης Ηλίας, προκειμένου να αποκρυφτεί και να προσπαθήσει να έλθει σε επαφή με το πλοίο το επόμενο βράδυ.

Στις 28 Σεπτεμβρίου το πρωί, η περίπολος αναγνώρισης πάλι εμφανίσθηκε με πληροφορίες που άλλαζαν πάλι την κατάσταση: Δεν υπήρχε περίπτωση αποχώρησης της γερμανικής φρουράς, ούτε είχε προδοθεί η παρουσία των Ιερολοχιτών στους Γερμανούς. Άρα η προσβολή του φυλακίου θα μπορούσε να γίνει όπως είχε αρχικά σχεδιασθεί. Ο περιπολάρχης, ήλθε σε επαφή μέσω ασυρμάτου με το σκάφος και ενημέρωσε τον κυβερνήτη για την προσβολή που θα γινόταν το βράδυ.

Με το τελευταίο φως, η περίπολος άρχισε να κινείται επί του δρόμου από Άνω Μερά προς τη Χώρα. Κατά τη διάρκεια της κίνησης, έφθασε μια πληροφορία ότι οι Γερμανοί τους περίμεναν! Και πάλι ο περιπολάρχης προβληματίστηκε αν θα έπρεπε να συνεχίσει, μέχρι που διαπιστώθηκε ότι η πληροφορία ήταν ανακριβής. Μόλις οι καταδρομείς προσέγγισαν τον στόχο, άρχισαν να τάσσονται σύμφωνα με το σχέδιο, συνοδευόμενοι και από ενθουσιώδεις κατοίκους του νησιού που ήθελαν να συμβάλουν στην επιχείρηση.

Το τμήμα εφόδου που κατά τη κίνησή του έφτασε μέχρι το λιμάνι, βρήκε 6 Γερμανούς σε παρακείμενο οινοπωλείο, τους οποίους αιχμαλώτισε. Στη συνέχεια αφού άφησε φρουρό αιχμαλώτων προωθήθηκε στη θέση του. Ενώ οι καταδρομείς έπαιρναν τις τελικές τους θέσεις, οι Γερμανοί του φυλακίου έριξαν πράσινη φωτοβολίδα, που ερμηνεύτηκε σαν πρόσκληση των ..εξοδούχων στο φυλάκιο. Ίσως όμως να ήταν ειδοποίηση για την επικείμενη προσβολή.

Τελικά στις 9 το βράδυ, το Πιάτ, έριξε το βλήμα και ξεκίνησαν καταιγιστικά πυρά από το τμήμα υποστήριξης, ο θόρυβος των οποίων αναμείχθηκε με τις εκρήξεις χειροβομβίδων από τους 2 χειροβομβιστές. Η ομάδα εφόδου μπήκε στην αυλή, ρίχνοντας εμπρηστικές χειροβομβίδες και μπόρεσε γρήγορα να καταλάβει το γερμανικό φυλάκιο. Αμέσως μετά στράφηκε προς το κύριο οίκημα της έπαυλης. Οι Γερμανοί όμως συμπτύχθηκαν γρήγορα και κατέλαβαν θέσεις μέσα στα οργανωμένα πολυβολεία που βρίσκονταν στο πίσω μέρος της έπαυλης και προστατεύονταν από ναρκοπέδιο.

Μετά από μια ώρα ανταλλαγής πυρών, η καταδρομική περίπολος εξάντλησε τα πυρομαχικά της και ο περιπολάρχης έδωσε το σύνθημα της αποχώρησης, παραλαμβάνοντας τους αιχμαλώτους, προς το σημείο επιβίβασης στα ανατολικά του νησιού. Εδώ έγινε μια κακή συνεννόηση με τον κυβερνήτη του πλοίου, ο οποίος νομίζοντας ότι η γερμανική φρουρά είχε εξουδετερωθεί, μπήκε μέσα στο λιμάνι για να πάρει τους Ιερολοχίτες.

Γρήγορα διορθώθηκε το σφάλμα και το σκάφος κατευθύνθηκε στο αρχικό σημείο επιβίβασης. Στο νησί παρέμεινε η περίπολος αναγνώρισης του Ιερού Λόχου, για συνέχιση συλλογής πληροφοριών και επιτήρησης.

Ο απολογισμός της επιχείρησης ήταν:

• 6 Γερμανοί νεκροί, 7 τραυματίες και 6 αιχμάλωτοι
• Καταστροφή του γερμανικού σταθμού ασυρμάτου
• Πυρπόληση αποθηκών πυρομαχικών και τροφίμων

Οι Γερμανοί στρατιώτες της φρουράς που διασώθηκαν, παραλήφθηκαν στις 30 Σεπτεμβρίου 1944 από πλοιάριο, που ήλθε από τη Σύρο. Από εκείνη την ημέρα η Μύκονος ήταν ελεύθερη.

Εξετάζοντας την  περίπτωση   αυτής της καταδρομής, διαπιστώνονται τα εξής:

• Η περίπολος αναγνώρισης που είχε προαποσταλεί, δεν ήταν ποτέ συγκεκριμένη στις πληροφορίες της και μάλλον μετέφερε φήμες που άκουγε από τρίτους, προφανώς ντόπιους, με αποτέλεσμα να αναγκάζεται ο περιπολάρχης να τροποποιεί επανειλημμένα τη σχεδίασή του και να καθυστερεί σε χρόνο.
• Η αποκάλυψη της παρουσίας της περιπόλου σε πολίτες, διακύβευσε την επιτυχία της αποστολής του καταδρομικού τμήματος.
• Η απόφαση βίαιας προσβολής του φυλακίου, οδήγησε στην ανταλλαγή πυρών σε διάρκεια χρόνου, που κατέληξε στην αποχώρηση της καταδρομικής δύναμης λόγω έλλειψης πυρομαχικών.

Αυτές οι στρατιωτικές διαπιστώσεις όμως, δεν μειώνουν την αξία του εγχειρήματος  και την θετική επίδραση που είχε, στο ηθικό του υπόδουλου πληθυσμού.

 
Δεν ξέρω αν οι Μυκονιάτες γνωρίζουν αυτή την ιστορία, αν γιορτάζουν ακόμη την απελευθέρωσή τους από τους Γερμανούς και αν θυμούνται τους Ιερολοχίτες. Πάντως στην ιστοσελίδα του Δήμου τους δεν περιλαμβάνουν τίποτα για τα χρόνια της Κατοχής. Αν δεν υπάρχει κάτι που να τους το θυμίζει, θα ήταν ηθικό και δίκαιο να χαράξουν μια σχετική πλάκα και να την τοποθετήσουν σε κάποιο σημείο που να μνημονεύει την απελευθέρωσή τους το 1944. Ίσως θα ήταν καλή ιδέα, αν καλούσαν  σε κάποια εκδήλωσή τους εφέτος,  τον  τελευταίο  επιζώντα  γέροντα Ιερολοχίτη Στρατηγό Κόρκα, για να τον τιμήσουν.

Ανιχνευτής

(Επικαιροποίηση παλαιού άρθρου του 2013)  

Πηγή:  "Ο Ελληνικός Στρατός στη Μέση Ανατολή 1941-1945" Εκδόσεις ΓΕΣ/ΔΙΣ

Η μάχη του Άρνεμ

Η οδική γέφυρα του Άρνεμ, όπως φωτογραφήθηκε απ' αέρος την δεύτερη ημέρα των επιχειρήσεων. Στο βόρειο άκρο της διακρίνονται κατεστραμμένα γερμανικά οχήματα και βρετανικά τμήματα σε αμυντική διάταξη. (Πηγή)

Η μάχη του Άρνεμ, ήταν μια από τις πιο μεγάλες  διακλαδικές επιχειρήσεις του 2ου ΠΠ που έλαβε χώρα στο διάστημα μεταξύ 17 και 26 Σεπτεμβρίου του 1944.  Περιλάμβανε μιας μεγάλης κλίμακας αεραποβατική επιχείρηση, μετά από την απόβαση στη Νορμανδία, με σκοπό την έγκαιρη κατάληψη των γεφυρών του Ρήνου που βρίσκονταν κοντά στην ομώνυμη ολλανδική πόλη, έτσι ώστε να  διατηρηθούν  ανέπαφες μέχρις συνένωσης με τις προελαύνουσες συμμαχικές δυνάμεις.

Οι σύμμαχοι επιδίωκαν με την κατάληψη τέτοιων γεφυρών ή περασμάτων, να παρακάμψουν την ισχυρή γερμανική αμυντική γραμμή Siegfried  και να εισχωρήσουν γρήγορα στην κοιλάδα του Ρουρ όπου βρισκόταν η βαριά βιομηχανική περιοχή των Γερμανών. Έτσι εκτιμούσαν ότι θα μπορούσαν να σταματήσουν την γερμανική "πολεμική μηχανή" και ότι θα επέσπευδαν την λήξη του πολέμου.

Πολύ καλή σύλληψη της ιδέας ενεργείας, που ανήκε στον Στρατηγό Μοντγκόμερι, αλλά πολύ δύσκολη στην εκτέλεση, όπως αποδείχτηκε εκ των υστέρων. Το γενικό σχέδιο των αεραποβατικών επιχειρήσεων, πήρε την ονομασία "Market Garden". Η αμερικανική 101 αεραποβατική μεραρχία ανέλαβε την κατάληψη γεφυρών στην περιοχή του Έιντχοβεν, ενώ η επίσης αμερικανική 82 αεραποβατική μεραρχία ανέλαβε να εξασφαλίσει τα περάσματα στην περιοχή του Νέιμεγχεν

Η σχεδίαση για τις γέφυρες του Άρνεμ, προέβλεπε την ρίψη αλεξιπτωτιστών και την προσγείωση στρατευμάτων με ανεμοπλάνα όπως φαίνεται στο σχεδιάγραμμα παρακάτω.

Με την μπλε γραμμή απεικονίζεται η γραμμή του αεροπρογεφυρώματος που σχεδίαζαν να διατηρήσουν οι Βρετανοί αλεξιπτωτιστές μέχρι να συνενωθούν με τις προελαύνουσες χερσαίες δυνάμεις τους.  Νότια με την ένδειξη DZ "K"΄φαίνεται η τότε σχεδιασθείσα ζώνη ρίψεως των Πολωνών. Όλες οι ζώνες είχαν σχεδιαστεί να βρίσκονται μακριά από την γέφυρα γιατί οι πληροφορίες των Βρετανών ανέφεραν την ύπαρξη αντιαεροπορικών μέσων γύρω απ' αυτήν. Η ζώνη με την επισήμανση: SDZ "V" (ζώνη ρίψεως εφοδίων) καθώς και η ΖΡ της πολωνικής ταξιαρχίας που βρίσκονταν εγγύς, θα ενεργοποιούνταν σε μεταγενέστερο χρόνο, μετά την κατάληψη της γέφυρας από το 1ο κύμα της αεραποβατικής δύναμης.   (Πηγή)

Οι γέφυρες του Άρνεμ, (μια οδική, μια σιδηροδρομική και 1 πορθμείο), βρίσκονταν στο βορειότερο σημείο της ζώνης ενεργείας του βρετανικού ΧΧΧ Σώματος Στρατού το οποίο είχε σχεδιασθεί να προελάσει ανατολικά μέσα στη Γερμανία, σαν πρώτο κλιμάκιο της 2ης βρετανικής στρατιάς, εκμεταλλευόμενο την διατήρηση των ανέπαφων γεφυρών από τις αεραποβατικές δυνάμεις, με τις οποίες θα έκανε συνένωση εντός δύο έως τριών ημερών από την ημέρα έναρξης της αεραποβατικής επιχείρησης.

Την κατάληψη των γεφυρών του Άρνεμ, που βρισκόταν 97 χιλιόμετρα πίσω από τις εχθρικές γραμμές, την ανέλαβε η 1η βρετανική αεραποβατική μεραρχία, με διοικητή τον υποστράτηγο Ρόι Έρκχαρτ συνεπικουρούμενη από ένα σύνταγμα ανεμοπτέρων και από την ανεξάρτητη πολωνική 1η ταξιαρχία αλεξιπτωτιστών.

Η μεραρχία περιλάμβανε δύο ταξιαρχίες αλεξιπτωτιστών, μια αερομεταφερόμενη ταξιαρχία (με ανεμοπλάνα), μια μοίρα πυροβολικού, μονάδα μηχανικού, μονάδα εφοδιασμού-μεταφορών, μονάδα υγειονομικού. Όλες οι μονάδες είχαν πολεμική εμπειρία από επιχειρήσεις σε άλλα μέτωπα, αλλά η μεραρχία σαν σχηματισμός, για πρώτη φορά ανελάμβανε πολεμική αποστολή με πλήρη συγκρότηση. Ο δε διοικητής της ανελάμβανε επίσης για πρώτη φορά διοίκηση μεραρχίας και το οξύμωρο ήταν, ότι τον έπιανε ..ναυτία όταν ταξίδευε με αεροπλάνο!

Οι Βρετανοί θεώρησαν ότι θα ήταν μια εύκολη επιχείρηση, εκτιμώντας ότι ο αντίπαλος, είχε ήδη αποδιοργανωθεί υποχωρώντας μπροστά στην προέλαση των συμμάχων. Οι εκτιμήσεις τους όμως ήταν λανθασμένες, γιατί βασίστηκαν σε λάθος πληροφορίες, οι οποίες ανέφεραν για την περιοχή του Άρνεμ,  ύπαρξη τμημάτων επιστρατευμένων εφέδρων μεγάλης ηλικίας, αμελητέας επικινδυνότητας για τους αλεξιπτωτιστές!

 Για την ακρίβεια, οι πληροφορίες υπήρχαν για την ύπαρξη γερμανικών δυνάμεων και μάλιστα τεθωρακισμένων στην περιοχή, προερχόμενες και από την ολλανδική αντίσταση, αλλά δεν αξιοποιήθηκαν στο βαθμό που έπρεπε. Η "ζέση" για την αεραποβατική επιχείρηση, συνεπήρε τους επιτελείς αξιωματικούς-αλεξιπτωτιστές και δεν έδωσαν την βαρύτητα που έπρεπε στην ανάλυση των πληροφοριών. Ειδικότερα ήθελαν να αποδείξουν ότι μπορούν ν' αναλάβουν αυτοδύναμα τέτοιες αποστολές! Εδώ έγινε το μεγάλο σφάλμα!

 Στην πραγματικότητα η περιοχή του Άρνεμ είχε καθοριστεί από τους Γερμανούς σαν χώρος ανασυγκροτήσεως των εφεδρικών μονάδων τους που είχαν αποχωρήσει από την περιοχή του Ατλαντικού, ειδικά μετά την κατάληψη της Αμβέρσας από τους συμμάχους, αρχές Σεπτεμβρίου 1944. Στην περιοχή, δυτικά της πόλης,  βρίσκονταν σταθμευμένες γερμανικές μονάδες όλων των κλάδων, που αποτελούσαν μια μικτή δύναμη επιχειρήσεων,  δυνάμεως 7 ταγμάτων, με ένα στρατηγείο μετόπισθεν.

Κοντά στο Άρνεμ, ήταν εγκατεστημένο το στρατηγείο του διοικητή της γερμανικής Ομάδος Στρατιών Β το οποίο είχε σαν αποστολή την αναδιοργάνωση των σκορπισμένων μονάδων και την οργάνωση της άμυνας της περιοχής.

Επιπλέον βόρεια του Άρνεμ, είχαν συγκεντρωθεί για αναδιοργάνωση, μονάδες του ΙΙου τεθωρακισμένου σώματος στρατού των SS, προερχόμενες από την 9η και 10η τεθωρακισμένες μεραρχίες SS αντίστοιχα, μετά την διαφυγή τους από τον θύλακα του Φαλέζε. Ειδικά αυτές οι μεραρχίες ήταν καλά εκπαιδευμένες στην αντιμετώπιση αεραποβατικών στρατευμάτων.

Για να γίνει πιο αντιληπτή η δυνατότητα αυτών των σχηματισμών, αρκεί να ειπωθεί ότι η 9η μεραρχία για παράδειγμα, διέθετε εκεί μια μηχανοκίνητη ταξιαρχία πεζικού, μια μοίρα πυροβολικού, δύο αυτοκινούμενες πυροβολαρχίες και μια ίλη αρμάτων. Εκτιμάται ότι η συνολική δύναμη των σχηματισμών SS έφτανε τους 7.000 άνδρες, με βαρύ εξοπλισμό!

Υπήρχαν και οι Ολλανδοί Ναζί όμως, που είχαν οργανωθεί, σε ένα τάγμα επιτήρησης των γερμανικών στρατοπέδων συγκέντρωσης της περιοχής μαζί με Ουκρανούς Ναζί,(για να μην ξεχνάμε την ιστορία). Υπήρχε ακόμη  ένα ολλανδικό τάγμα πεζικού SS που εκπαιδευόταν σε μια κοντινή πόλη.

Επομένως τα πράγματα δεν ήταν τόσο εύκολα όπως πίστευαν οι Βρετανοί αλεξιπτωτιστές πολλοί από τους οποίους είχαν πάρει στο φόρτο τους και προσωπικά αντικείμενα για "ώρες ανάπαυσης" που πίστευαν ότι θα ήταν αρκετές!

Η σχεδίαση της αεραποβατικής επιχείρησης στο Άρνεμ, παρουσιάζει ενδιαφέρον για ένα στρατιωτικό μελετητή. Λόγω της μεγάλης κλίμακας αεραπόβασης σε τρεις διαφορετικές περιοχές, εκτελούμενης από τρεις αντίστοιχα μεραρχίες,  τα αεροπορικά μεταφορικά μέσα δεν ήταν διαθέσιμα για την εκτέλεση μιας και μοναδικής διαδρομής προς τον αντικειμενικό σκοπό της βρετανικής 1ης μεραρχίας. Αποφασίστηκε λοιπόν η μεταφορά της σε τρεις διαδρομές, με εκτέλεση μιας διαδρομής ανά ημέρα.

Έτσι το σχέδιο επιχειρήσεων προέβλεπε:

 Σε 1η φάση, (1η ημέρα):

Την ρίψη της 1ης ταξιαρχίας αλεξιπτωτιστών και την προσγείωση με ανεμοπλάνα της 1ης αερομεταφερόμενης ταξιαρχίας, μαζί με μια μοίρα πυροβολικού, λόχο μηχανικού και λόχο υγειονομικού. Μαζί τους, θα προσγειωνόταν και το τακτικό στρατηγείο της μεραρχίας. Η προσγείωση των αερομεταφερομένων στρατευμάτων θα γινόταν στις ΖΠ "S" και "Z" αντίστοιχα (δείτε τον χάρτη παραπάνω), με σκοπό να εξασφαλίσουν τις υπόλοιπες σχεδιασθείσες ΖΡ και ΖΠ για τις επόμενες ημέρες.

Η ταξιαρχία αλεξιπτωτιστών με τα τρία τάγματά της  θα έπεφτε στην ΖΡ "Χ" και από εκεί, το κάθε τάγμα θα ακολουθούσε δικό του δρομολόγιο για να καταλάβει τις γέφυρες του Άρνεμ. Το 2ο τάγμα κινούμενο παράλληλα με τις όχθες, θα έμπαινε στην πόλη θα απέκοπτε τον κεντρικό δρόμο προς την οδική γέφυρα και θα εξασφάλιζε την σιδηροδρομική γραμμή και το πορθμείο που βρισκόταν ανάμεσά τους. (Αυτό το τάγμα, με διοικητή τον αντισυνταγματάρχη Φροστ τράβηξε το μεγαλύτερο βάρος της μάχης τελικά).

Το 3ο τάγμα θα έμπαινε στο Άρνεμ, θα βοηθούσε στην κατάληψη της οδικής γέφυρας σε συνεργασία με το 2ο τάγμα και θα καταλάμβανε αμυντική διάταξη ανατολικά της πόλης. Το 1ο τάγμα θα προχωρούσε βόρεια της σιδηροδρομικής γραμμής και θα καταλάμβανε τα υψώματα βόρεια και βορειοδυτικά της πόλης. Μπροστά από αυτό το τάγμα θα προπορευόταν εποχούμενη διμοιρία αναγνώρισης.

Σε 2η φάση (2η ημέρα)

Η 4η ταξιαρχία αλεξιπτωτιστών θα έκανε ρίψη στην ΖΡ "Υ". Τα τάγματα αυτής της ταξιαρχίας, θα ενίσχυαν και θα εξασφάλιζαν το αεροπρογεφύρωμα βόρεια και βορειοδυτικά της πόλης. Μαζί με αυτήν την ταξιαρχία, θα προσγειώνονταν με ανεμοπλάνα στην ΖΠ "Χ" μονάδα πυροβολικού και τα β' κλιμάκια της 1ης αερομεταφερόμενης ταξιαρχίας, που θα προσγειωνόταν την 1η ημέρα.

Σε 3η φάση (3η ημέρα)

Η πολωνική ταξιαρχία αλεξιπτωτιστών θα έκανε ρίψη στην ΖΡ "Κ" νότια του ποταμού και καλύπτοντας την οδική γέφυρα, θα εξασφάλιζε το αεροπρογεφύρωμα ανατολικά της πόλης, αφού θα συνενωνόταν πρώτα με την πυροβολαρχία της που θα προσγειωνόταν στην ΖΠ "L".

Μετά την ολοκλήρωση των ρίψεων και των προσγειώσεων, η 1η αερομεταφερόμενη ταξιαρχία που μέχρι τότε ασφάλιζε τις ΖΡ και τις ΖΠ, θα αναδιπλωνόταν και θα εξασφάλιζε το δυτικό πλευρό του αεροπρογεφυρώματος, ενώ η 1η ταξιαρχία αλεξιπτωτιστών θα αναδιατασσόταν για να καλύψει τη νότια πλευρά του αεροπρογεφυρώματος.

Σε 4η φάση (4η-5η ημέρα)

Εκτέλεση συνένωσης με τα προελαύνοντα τμήματα του βρετανικού ΧΧΧ σώματος στρατού. Στη συνέχεια η μεραρχία θα αποτελούσε ακολουθούσα δύναμη  του παραπάνω σώματος.

Καθημερινά η μεραρχία θα ανεφοδιαζόταν απ' αέρος με ρίψη εφοδίων και υλικών σε προσχεδιασμένες ΖΡ εφοδίων  "L" και  "V".

Λόγω της ανησυχίας των αεροπόρων για ύπαρξη αντιαεροπορικών όπλων στην περιοχή, όλες οι ΖΡ και ΖΠ σχεδιάστηκαν μακριά από τις γέφυρες (ειδικά οι ΖΡ και ΖΠ της 1ης ημέρας), σε αποστάσεις πάνω από 13 χιλιόμετρα. Επίσης η ανάγκη εξασφάλισης ΖΡ εφοδίων για την δύναμη, οδήγησε τους επιτελείς στην σχεδίαση αεροπρογεφυρώματος του οποίου η περίμετρος έφτανε τα ..29 χιλιόμετρα και περίκλειε όλη την πόλη του Άρνεμ!

Εύκολο στα χαρτιά, αλλά.. διαφορετικά κύλησαν τα πράγματα στην πράξη! Η κακή πληροφόρηση και οι κακές επικοινωνίες, (μάλλον καθόλου επικοινωνίες στο τέλος) τόσο στο εσωτερικό της μεραρχίας, όσο και με τα προϊστάμενα κλιμάκια, οδήγησαν σε παταγώδη αποτυχία της επιχείρησης, με μεγάλες απώλειες σε προσωπικό και υλικό!

Οι δυνάμεις συνένωσης δεν ήλθαν ποτέ! Το ΧΧΧ σώμα στρατού "κόλλησε" σε αγώνα τριβής και καθυστέρησε, μέσα από λάθος εκτιμήσεις και αποφάσεις! Μετά από 9 ημέρες αγώνα, (πολύ περισσότερες απ' αυτές που είχαν υπολογιστεί) περικυκλωμένη από ισχυρές γερμανικές δυνάμεις και με ενισχύσεις τους  που συνεχώς κατέφθαναν, η μεραρχία αναγκάσθηκε να ..διαφύγει ακολουθώντας σχέδιο εκκένωσης, αφήνοντας πίσω 1.485 νεκρούς, 6.525 συλληφθέντες και αγνοούμενους. Κατόρθωσαν να διαφύγουν 3.910 άνδρες συνολικά. Η 1η βρετανική αεραποβατική μεραρχία ποτέ δεν "συνήλθε", μετά την απώλεια των 3/4 της δύναμής της (περίπου 11.500 άνδρες μαζί με τους Πολωνούς και τα πληρώματα των ανεμοπλάνων)

Στο πεδίο της μάχης υπήρξαν δείγματα ανδρείας και από τις δύο αντίπαλες πλευρές. Δύο διοικητές ταξιαρχίας , οκτώ διοικητές ταγμάτων, και 26 διοικητές λόχων, έμειναν για πάντα εκεί.

Η περιγραφή της μάχης, όπως εξελίχτηκε, σε σχέση και με τις αντίστοιχες αεραποβατικές επιχειρήσεις των Αμερικανών, αποτυπώνεται σε ένα εξαιρετικό άρθρο της Στρατιωτικής Επιθεώρησης Σεπτ-Δεκ. 2013 (σελ. 150).

Διαβάστε όμως παρακάτω, ένα απόσπασμα από την "Iστορία του 2ου Παγκοσμίου Πολέμου", του Ρεϊμόν Καρτιέ, βιβλίο των εκδοτικών οίκων Larousse και Paris Match, που με γλαφυρό τρόπο περιγράφει σε συντομία την μάχη:

"Η προσγείωσή της 1ης βρετανικής αερομεταφερόμενης μεραρχίας, υπήρξε ακόμα πιο τέλεια από ότι των δύο αμερικανικών μεραρχιών. Δεν έχασε ούτε ένα από τα 335 αεροπλάνα της και τα 319 ανεμοπλάνα της. Αντικειμενικοί της στόχοι, συγκεντρωμένοι, είναι οι δυο γέφυρες, σιδηροδρομική και οδική που περνούν, μέσα στο ίδιο το Άρνχεμ, πάνω από τον Νέντερ Ριν ή Κάτω Rhein. Δυστυχώς, μια υπερεκτίμηση της αντιαεροπορικής άμυνας οδήγησε να ορισθούν οι ζώνες ρίψης των αλεξιπτωτιστών πάρα πολύ μακριά από την πόλη. Οι άνδρες της  μεραρχίας, πρέπει να διασχίσουν 10km περίπου για ν’ αρχίσουν τη μάχη.

Έπειτα από την έξοχη προσγείωση, η συγκέντρωση των δυνάμεων είναι πολύ βραδεία. Εξ αιτίας μιας υπερβολικά προσεκτικής μεθόδου που εφαρμόζουν, οι Άγγλοι αλεξιπτωτιστές δεν αντιλαμβάνονται πως η αποκοτιά είναι η καλύτερη φρόνηση σε μια επαναστατική επιχείρηση. Ο άμαχος πληθυσμός δεν διευκολύνει τα πράγματα. Οι κάτοικοι βγαίνουν κατά μάζες από τα κομψά σπίτια του Βολφχέζε, του Ρένκεν, του Χέβηντορφ, παραληρώντας από χαρά, ανεμίζοντας τρίχρωμες σημαίες ή κρεμώντας πορτοκαλιές κορδέλες, τραβώντας τους Άγγλους στρατιώτες για να τους προσφέρουν τσάι στα σπίτια. 

Οι Άγγλοι βαδίζουν προς τη μάχη μέσα σ’ ένα πανηγύρι. Άλλωστε μια μόνη ταξιαρχία κατευθύνεται προς τους αντικειμενικούς στόχους, ενώ η άλλη αναπτύσσεται αμυντικά γύρω από τον χώρο της απόβασης. Τελικά, επειδή δυο τάγματα άφησαν τον εχθρό να ανακόψει την προώθησή τους στις παρυφές του Οοστερμπέκ, μόνο ένα τάγμα κάτω από τις διαταγές του αντισυνταγματάρχη Φροστ οφείλει να εκπληρώσει το έργο που είχε ανατεθεί σ’ ολόκληρη τη μεραρχία.

Μπροστά στο τζιπ του Φροστ, η σιδηροδρομική γέφυρα ανατινάσσεται, κουλουριάζεται σαν σκουλήκι. Συνεχίζοντας την πορεία του μέσα από τα δρομάκια του Άρνχεμ, το τάγμα φθάνει στις 20:30 στην άκρη της μεγάλης γέφυρας. Διόλου πολεμοχαρείς, οι 25 γέροι Γερμανοί στρατιώτες που την φρουρούν το βάζουν στα πόδια σαν ένας άνθρωπος. Αντί να καταλάβει αμέσως τις δυο εξόδους, ο Φροστ στέλνει συνετά μια περίπολο και όταν δέχεται τα πυρά ενός αντιαεροπορικού πυροβόλου αποφασίζει να περιμένει ως την αυγή στη δεξιά όχθη. Οι γερμανικές αναφορές για τη μάχη θα υπογραμμίσουν όλες ότι οι Άγγλοι έχασαν τις ευκαιρίες που τους παρουσιάσθηκαν με την αυστηρά ρυθμισμένη βραδύτητα των κινήσεών τους. Πείσμωνες, συχνά ηρωικοί στην επίθεση, οι Άγγλοι δεν διαθέτουν τη σπίθα από όπου ξεπηδά η επιθετική επιτυχία.

Έχει νυκτώσει. Ο Φροστ ταμπουρώνεται στα πρώτα σπίτια του Νούμεγκσβεγκ, παρ’ όλες τις διαμαρτυρίες των κατοίκων και μάλιστα τη χειροδικία μιας γριάς Ολλανδής που κτυπούσε με τον πλάστη ζαχαροπλαστικής τους ελευθερωτές της χώρας της και καταστροφείς του σπιτιού της. Οι Γερμανοί, που είχαν σπεύσει στο μεταξύ, οχυρώνονται στα σπίτια της αριστερής όχθης. Όλοι κοιμούνται μέσα σε μια υπερφυσική σιγή, αλλά η μάχη αρχίζει με σφοδρότητα με την ανατολή του ήλιου. Το τάγμα Φροστ, μόλις 500 άνδρες, επιδιώκει μάταια να διαβεί τη γέφυρα που ήταν ελεύθερη την προηγουμένη. Όλες οι απόπειρες για να του σταλούν ενισχύσεις αποτυγχάνουν. Οι Άγγλοι δεν τα καταφέρνουν. 

Ο διοικητής τους, αντιστράτηγος Άρκαρτ, εξαφανίζεται και δεν θα εμφανισθεί παρά έπειτα από τριάντα έξι ώρες, επειδή είχε αποκλεισθεί στη σοφίτα ενός σπιτιού γεμάτου Γερμανούς. Η πυκνή ομίχλη που είχε απλωθεί πάνω από την Αγγλία εμποδίζει την αποστολή του δεύτερου κλιμακίου της μεραρχίας. Η μεραρχία στο μεταξύ έχει προοδευτικά συγκεντρωθεί κοντά στο Οόστερμπεκ, γύρω στο ξενοδοχείο από όπου ο αρχιστράτηγος της γερμανικής ομάδας στρατιών στρατάρχης Model είχε φύγει εσπευσμένα τη στιγμή της απόβασης. 

Οι Άγγλοι θα τον είχαν αιχμαλωτίσει με λίγη γρηγοράδα ή όσφρηση. Οι Γερμανοί καταβάλλουν άλλωστε μια υπεράνθρωπη προσπάθεια. Καταλαβαίνουν πως η εισβολή στην πατρίδα διακυβεύεται σε μια μάχη που διεξάγεται λίγα χιλιόμετρα από τα σύνορα. Από το Rastenburg, οι ασθμαίνουσες διαταγές του Hitler κατευθύνουν προς το Άρνχεμ κάθε άτομο που μπορεί να φέρει όπλο. Κάνει την εμφάνισή του ένα τάγμα που αποτελείται αποκλειστικά από αναπήρους και διοικείται από ένα ταγματάρχη μ’ ένα πόδι που πάει στη φωτιά με δεκανίκια.

Η μόνη ελπίδα σωτηρίας της 1ης αερομεταφερόμενης βρετανικής μεραρχίας είναι η γρήγορη άφιξη χερσαίων δυνάμεων. Από τη Νιμέγκ στο Άρνχεμ η απόσταση είναι μόνο 17km, αλλά ο δρόμος διασχίζει υγρά λιβάδια όπου είναι αδύνατο να μπει έστω και ένα θωρακισμένο όχημα. Στο Ρέσσεν, ένα τάγμα SS και δυο πυροβολαρχίες των 88 αναχαιτίζουν τη μεραρχία της φρουράς. Μια άλλη μεραρχία του 30ου σώματος, η 43η, κατευθύνεται προς το μέτωπο στα δεξιά της, αλλά προχωρεί με δυσκολία ακολουθώντας δευτερεύοντες δρόμους. 

Παίζουν τότε το τελευταίο χαρτί αποφασίζοντας να ρίξουν στα νότια του Οόστερμπεκ την ταξιαρχία Πολωνών αλεξιπτωτιστών του στρατηγού Σοσαμπόβσκι. Μόνο μερικές δεκάδες κατορθώνουν να διασχίσουν τον Rhein και να συνενωθούν με τους στρατιώτες του Άρκαρτ που πιέζονται όλο και πιο σκληρά. Εκείνη τη στιγμή, ο Φροστ, τραυματισμένος είχε παραδοθεί με 200 στρατιώτες που του απέμεναν. Η επιχείρηση του Άρνχεμ απέτυχε. Διασώζουν τα υπολείμματα. Κατά την διάρκεια δυο βροχερών νυκτών 2.398 άνδρες από τις 10.095 που είχαν προσγειωθεί στα βόρεια του Rhein ξαναπερνούν με πρόχειρα πλωτά μέσα τον μεγάλο ποταμό που είχαν διαβεί πετώντας. Η 43η μεραρχία τους περισυλλέγει. Οι υπόλοιποι είναι αιχμάλωτοι ή νεκροί."

Το 1946, γυρίστηκε η πρώτη ταινία για την μάχη, με τον τίτλο "There is the Glory". Το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό της ταινίας είναι ότι συμμετέχουν βετεράνοι της μάχης, δίνοντας μεγάλη πιστότητα των γεγονότων. Μπορείτε να την δείτε ΕΔΩ.

Αργότερα, το 1978, γυρίστηκε και η ταινία "The Bridge too far" (Η Γέφυρα που ήταν πολύ μακριά) τίτλος που αντανακλά στην απόσταση των ζωνών ρίψεως και προσγειώσεως από τις γέφυρες του Άρνεμ. Με την ταινία αυτή, στην οποία συμμετέχουν αρκετοί μεγάλοι ηθοποιοί εκείνης της περιόδου, έγινε γνωστή η μάχη στο ευρύ κοινό. Αν θέλετε, μπορείτε να την δείτε ΕΔΩ.

Το 2013, έγινε δημοπρασία ενός τηλεγραφήματος, που κατόρθωσε να στείλει ο Βρετανός διοικητής της 1ης αεραποβατικής μεραρχίας υποστράτηγος Έρκαρτ προς τον προϊστάμενό του, αναφέροντάς του τον κίνδυνο αφανισμού που αντιμετωπίζει ο σχηματισμός του, μετά από άσκοπο αγώνα 9 ημερών. Με βάση αυτή την αναφορά αποφασίστηκε η εκκένωση της μεραρχίας. Η ημερομηνία του τηλεγραφήματος, έγραφε 24 Σεπτεμβρίου 1944.

Κάθε χρόνο, τον Σεπτέμβριο, όσοι ακόμα είναι ζωντανοί από τους βετεράνους της μάχης, συγκεντρώνονται για να τιμήσουν τους νεκρούς τους εκεί στον χώρο που άφησαν την τελευταία τους πνοή.

Ανιχνευτής