Οι Έλληνες "Stratioti"

Έλληνας Stratioti του 15ου αιώνα.Πηγή

Οι Έλληνες όλα τα χρόνια της τουρκοκρατίας, προσπάθησαν επανειλημμένα να απαλλαγούν από τον τουρκικό ζυγό. Όλες οι προσπάθειες όμως ήταν τοπικά περιορισμένες και μεμονωμένες. 

Κατά καιρούς ανταρτικά σώματα ή ακόμη και χωριά σε απόμερες και απόκρημνες περιοχές που δεν είχαν εύκολη πρόσβαση για τους Τούρκους κατακτητές αντιστάθηκαν με μανία, προσπαθώντας ν’ αποκτήσουν την πολυπόθητη ελευθερία και αυτονομία. Άλλοτε παρακινούμενοι από ξένες δυνάμεις που είχαν κυρίως οικονομικά συμφέροντα, άλλοτε πάλι γιατί κάποια άδικη και βαριά πράξη των Τούρκων τους έκανε να ξεσηκώνονται από οργή και αγανάκτηση. 

Οι αποσπασματικές εξεγέρσεις δεν ευδοκίμησαν, έστω και αν ξεκινούσαν σαν μαζικό κίνημα αντίστασης αρχικά. Όταν άρχισε η αντίσταση να συντονίζεται μέσα από τη “Φιλική Εταιρεία” και να γίνεται η ενημέρωση των λαών της Δύσης με τη βοήθεια των Ελλήνων της διασποράς, που προκάλεσε ένα φιλελληνικό ρεύμα, τ’ αποτελέσματα δεν άργησαν να φανούν. Η συγκέντρωση ένοπλων ανταρτικών σωμάτων στην ξηρά, με την καθοδήγηση των οπλαρχηγών, είτε αυτοί προέρχονταν από τους αρματολούς, είτε από την κατηγορία των κλεφτών, αλλά και η συμμετοχή των νησιωτών με τη διάθεση των εμπορικών τους πλοίων που τα μετέτρεψαν εύκολα σε πολεμικά, έδωσε μια νέα δυναμική στο κίνημα αντίστασης που μετεξελίχθηκε σε συνολικό ένοπλο αγώνα.

Δεν θέλω όμως να επεκταθώ σε γενικά ιστορικά θέματα που άλλωστε λίγο- πολύ είναι γνωστά σε όλους μας. Θα σταθώ περισσότερο στο στρατιωτικό σκέλος εκείνης της εποχής, ίσως και λίγο πιο πριν. Τι στρατιωτική εκπαίδευση είχαν οι Έλληνες εκείνη την εποχή που οι Τούρκοι πασάδες και οι αγάδες αλώνιζαν από άκρη σε άκρη την υπόδουλη και ταπεινωμένη Ελλάδα; 

Πώς θα μπορούσαν να τα βάλουν με την κραταιά οθωμανική αυτοκρατορία που τον στρατό της τον έτρεμαν όλοι οι λαοί της Δύσης; Με τον τρόπο που ήξεραν! Με τη μέθοδο των κλεφτών “πλησιάζω μυστικά και αθόρυβα, χτυπάω και φεύγω”. Δηλαδή με την μέθοδο των ανταρτών. Ο ανταρτοπόλεμος των Ελλήνων και η φλογερή προσπάθεια για την ελευθερία τους, έκανε τόση εντύπωση στον δυτικό κόσμο εκείνης της εποχής, που ακόμη και σήμερα υπάρχουν συγγράμματα και εκδίδονται βιβλία που περιλαμβάνουν εκείνο τον ελληνικό ανταρτοπόλεμο σαν ένα πρώτο παράδειγμα διεξαγωγής ανορθόδοξου πολέμου. Αυτός ο ανταρτοπόλεμος δεν εξελίχθηκε τυχαία. Στηρίχθηκε στην εμπειρία Ελλήνων στρατιωτικών μισθοφόρων που υπηρετούσαν σε άλλους στρατούς εκείνης της εποχής. Ακόμη και ο οθωμανικός στρατός συμπεριλαμβάνεται μέσα σ΄αυτούς.

Οι Έλληνες στρατιώτες- μαχητές δεν εξέλειπαν ποτέ από τότε που έπεσε η Πόλη και μετά. Παντού τους συναντάμε από τον 15ο αιώνα μέχρι και την εποχή της Επανάστασης.

Είναι οι Έλληνες “στρατιώτες” ή όπως τους κατονόμασαν οι Λατίνοι “stratioti”. Η αντοχή τους, το θάρρος τους, το πείσμα τους και προπαντός η επιδεξιότητά τους στα όπλα και η τακτική τους, τους έκανε περιζήτητους μέσα στους στρατούς της Ευρώπης και όχι μόνο.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η περίπτωση του Θωμά του Αργείτη (Thomas of Argos) τον 15ο αιώνα που επικεφαλής ενός ελληνικού σώματος 550 ανδρών από την Πελοπόννησο, υπό τις διαταγές του βασιλιά Ερρίκου του Η’ της Αγγλίας, πολέμησε εναντίον των Σκώτων, αλλά συμμετείχε και στη μάχη της Βουλώνης,εναντίον των Γάλλων.

Μάλιστα στην δεύτερη περίπτωση, με την τεχνική της ενέδρας, κατόρθωσε να εξουδετερώσει 1000 και πλέον Γάλλους, αφήνοντας στο πεδίο της μάχης που διεξήχθη με ακόντια και σπάθες, 360 νεκρούς. Οι Έλληνες είχαν 35 νεκρούς. 

Δυστυχώς ελάχιστα ιστορικά ντοκουμέντα βρέθηκαν ως τώρα για την απόλυτη κάλυψη των αιώνων που ακολούθησαν. Η προέλευση όμως των κλεφτών και των αρματολών της περιόδου της ελληνικής επανάστασης, κρατάει από αυτούς τους παλιούς Έλληνες στρατιώτες, που για να ζήσουν οι ίδιοι και οι οικογένειές τους, αναγκάστηκαν να γίνουν μισθοφόροι σε ξένους στρατούς. 

Εγώ θα προσθέσω μόνο μια μικρή πληροφορία στην πληθώρα όλων αυτών που μπορεί κάποιος να διαβάσει στους συνδέσμους αυτού του άρθρου. Πριν από πολλά χρόνια βρέθηκα στην Αμερική εκπαιδευόμενος στους Αμερικανούς Πεζοναύτες στο Quantico της Virginia. Εκεί μου έτυχαν 2 περιστατικά, που με έκαναν να καταλάβω το συναίσθημα και τις εντυπώσεις των Αμερικανών για την περίοδο της ελληνικής επανάστασης.

Η πρώτη μου έκπληξη ήταν όταν σε προγραμματισμένη επίσκεψη στο Καπιτώλειο, μέσα σε μια σειρά τοιχογραφιών, είδα και μια σκηνή με φουστανελοφόρους Έλληνες, που πολεμούσαν τους Τούρκους. Όταν ρώτησα μου απάντησε ο ξεναγός, ότι ανήκε σε σειρά τοιχογραφιών κάποιου φημιστού ζωγράφου τους που απεικόνιζε τους αγώνες των λαών για ελευθερία και ανεξαρτησία, όπως έκαναν και οι ίδιοι to 1775. 

Η δεύτερη έκπληξη ήταν όταν έμαθα από τους Πεζοναύτες για το “Ζήτημα της Τρίπολης” (The Tripoli Affair) δηλαδή για τον Βερβερικό πόλεμο, το 1805. Σε αυτή την επιχείρηση οι Αμερικανοί χρησιμοποίησαν μισθοφόρους στρατιώτες, μεταξύ των οποίων και γύρω στους 40 Έλληνες με τον οπλαρχηγό τους. Πώς βρέθηκαν Έλληνες πολεμιστές μισθοφόροι εκεί, μπορείτε να το διαβάσετε πιέζοντας τον προηγούμενο σύνδεσμο. Μια μάλλον άγνωστη ιστορία για πολλούς!

Την ημέρα της επετείου της μάχης θυμάμαι, είδα στην τηλεόραση και μια ταινία με τον τίτλο "ΤRIPOLI" που ο σκηνοθέτης έδειχνε τους Έλληνες φουστανελοφόρους, να συναγωνίζονται τους Αμερικανούς πεζοναύτες στη σκοποβολή.  (Δείτε την ΕΔΩ)

Τη φράση “The Tripoli Affair” την είδα για πρώτη φορά σαν ταμπέλα ενός εστιατορίου που το είχε ένας Ελληνοαμερικανός, παλιός πολεμιστής στην Ιταλία κατά το 2ο παγκόσμιο πόλεμο. Δυστυχώς δεν μπόρεσε ποτέ να επιστρέψει στην πατρίδα που τόσο αγαπούσε. Έμεινε για πάντα εκεί. 

Η μάχη που έδωσαν τότε οι Αμερικανοί πεζοναύτες, έμεινε ανεξήτηλη στη μνήμη τους, πέρασε στις παραδόσεις τους με το πεζοναυτικό ύμνο “To the shores of Tripoli” και συνδέθηκε με το ξίφος που φέρουν οι αξιωματικοί τους, γυρτό σαν γιαταγάνι, όπως ήταν το ξίφος που έκανε δώρο ένας Μαμελούκος Τούρκος εκπρόσωπος της οθωμανικής αυτοκρατορίας στον επικεφαλής Αμερικανό αξιωματικό.

Οι Έλληνες πολεμιστές, ακόμη και σαν μισθοφόροι, υπήρχαν και ήταν έτοιμοι όταν ωρίμασε η σκέψη για την επανάσταση! Τίποτα δεν ήταν τυχαίο και τίποτα δεν έγινε μόνο από ενθουσιασμό! Οι "stratioti" μετεξελιγμένοι υπήρχαν πάντα και  περνούσαν από γενεά σε γενεά.


Ανιχνευτής