Η μάχη της Μουργκάνας. Ένας Καταδρομέας αφηγείται..

Για την μάχη της Μουργκάνας, στην οποία συμμετείχε η Γ' Μοίρα Καταδρομών, έχουμε αναφερθεί σε προηγούμενο άρθρο. Στα χέρια μου βρέθηκε ένα γράμμα, ενός παλιού καταδρομέα του Δ.Ν., που υπηρετούσε το Μάρτη του 1948, στη Μοίρα και στο Λόχο του τότε Λοχαγού και αείμνηστου πλέον Στρατηγού , Γεωργίου Βορριά. Σ' αυτό το γράμμα, περιγράφει τη μάχη όπως αυτός την αντιλήφθηκε τότε.

Όταν ο Στρατηγός ήταν απόστρατος, ζήτησε από τους παλιούς συμπολεμιστές του, να του γράψουν ο καθένας, ό,τι θυμόταν από τις μάχες που έδωσαν μαζί και να του στείλουν τις αναμνήσεις τους σε γράμμα. Προφανώς, θα είχε στο μυαλό του να γράψει απομνημονεύματα, ή κάτι ανάλογο.

Δυστυχώς, ο θάνατος τον πρόλαβε και δεν μπόρεσε να ολοκληρώσει αυτό που σχεδίαζε. Οι επιστολές που είχαν μείνει στο αρχείο του, επεστράφησαν από την οικογένεια του Στρατηγού, πίσω στους αρχικούς αποστολείς, ή στις οικογένειές τους, θεωρώντας μάλλον ότι αποτελούν ιστορικά κειμήλια γι' αυτές.

Μια τέτοια επιστολή, μου παραχωρήθηκε από τους συγγενείς του καταδρομέα, μακαρίτη πια,  για να την δημοσιεύσω, χωρίς όμως να αναφέρω τ' όνομά του, για λόγους ανωνυμίας. Πραγματικά η πολυσέλιδη επιστολή είναι ένα μικρό ιστορικό αρχείο της μάχης της Μουργκάνας, με πολλές ανέκδοτες περιπτώσεις, που δεν θα μπορούσαν  να καταγραφούν από την πέννα ενός ιστοριοδίφη-ιστορικού, ο οποίος ψάχνει σε ιστορικά αρχεία.

Παρακάτω θα σας παραθέσω χαρακτηριστικά αποσπάσματα της επιστολής, χρησιμοποιώντας τα ίδια λόγια και τις ίδιες εκφράσεις του συντάκτη της. Βέβαια θα πρέπει να γίνει αντιληπτό, ότι ένας στρατιώτης-μαχητής κατά την περίοδο της μάχης, βλέπει και αντιλαμβάνεται το εγγύς του περιβάλλον και το κατανοεί,  με βάση  την εμπειρία του, τα συναισθήματά του που τον κατακλύζουν σε μια έντονη και φορτισμένη κατάσταση και τη γνώση του χώρου στον οποίο μάχεται. Επομένως το προσωπικό βίωμα του κάθε ανθρώπου που ζει την ίδια κατάσταση με άλλους, δεν είναι πάντα το ίδιο.

Η συνισταμένη των βιωμάτων, όλων αυτών που συμμετείχαν σε μια ίδια και συγκεκριμένη κατάσταση, μας δίνει τη σφαιρική εικόνα του γεγονότος. Εδώ, διαβάζοντας, θα δείτε ό,τι φαίνεται από ένα "παράθυρο" μόνο. Έχει πολύ ενδιαφέρον όμως, γιατί παρουσιάζεται το πνεύμα των Καταδρομών εκείνης της εποχής!


Ανιχνευτής

Η χιονισμένη Μουργκάνα (Πηγή)

Η μάχη της Μουργκάνας

Η Μουργκάνα ήταν το απόρθητο φρούριο των ανταρτών. Με την 3η Μ.Κ. ξεκινήσαμε το απόγευμα της 2 Μαρτίου του 1948 από το χωριό Ζίτσα, κοντά στο βουνό Κασιδιάρι, για μια επιχείρηση. Αφού βαδίσαμε όλη νύχτα στο δύσβατο δάσος, μια πραγματική ζούγκλα και ανάμεσα σε πολλά φυλάκια των συμμοριτών, με μεγάλες προφυλάξεις φθάσαμε στους πρόποδας, ξημερώματα 5-6 ώρα. 

Η διαταγή ήταν να ανέβουμε νύχτα πριν ξημερώσει η 3η Μαρτίου 1948 και να μη μας αντιληφθούν οι αντάρτες, στην κορυφή Σκητάρι. Αλλά λόγω της μεγάλης αποστάσεως δεν φθάσαμε την καθορισμένη ώρα και ξημέρωσε. Επικεφαλής της μοίρας ήταν  ο 63ος λόχος, ο δικός μας, με δύναμη 55-60 άνδρες με λοχαγό τον Βορριά Γεώργιο.

Καταδρομείς κατά τη διάρκεια πορείας

Όπως ανεβαίναμε στους πρόποδες και από αριστερά της κορυφής Σκητάρι, υπήρχε ένα φυλάκιο ανταρτών που μας αντιλήφθηκε. Μας φώναζαν από το φυλάκιο ποιοί είμαστε. Ο λοχαγός μας έλεγε να ανεβούμε γρήγορα και να μην απαντούμε. Όπως ανεβαίναμε, λόγω του δυσβάτου εδάφους οι πέτρες κατρακυλούσαν απάνω μας. Όταν οι πρώτοι άνδρες έφθασαν στην κορυφή, ο Λοχαγός τους απαντά: "Τι φωνάζετε; Αντάρτες είμαστε" και αυτοί ρωτούν "Ποιανού Συγκροτήματος είσαι;" Ο λοχαγός τους απαντά ένα εικονικό τάγμα αντάρτικο, το 130, αν δεν απατώμαι. 

Οι αντάρτες αφού ήλθαν σε τηλεφωνική επικοινωνία  με το συγκρότημά τους, (υπήρχαν πολλά τηλεφωνικά καλώδια στο πέρασμά μας) και αφού βεβαιώθηκαν ότι είμαστε στρατός και όχι δικοί τους, άρχισαν να μας βάλουν τις πρώτες ριπές με μυδράλια. Η απάντηση ήταν τα πολυβόλα μας ενώ συγχρόνως ανέβηκε όλος ο λόχος. Τους κάνουμε επίθεση και τους διώξαμε και καταλάβαμε το ύψωμα.

Καταδρομείς μαχόμενοι

Δεξιά μας στους πρόποδες της Μουργκάνας, υπήρχε ένα μοναστήρι της Αγίας Τριάδος. Οι αντάρτες το είχανε μάλλον Κέντρον Εκπαιδεύσεως. Υπήρχαν χιλιάδες. Κατά την 9 ώρα πρωινή, τους βλέπουμε να ανεβαίνουν προς την κορυφή και από την αριστερή πλευρά του Τσαμαντά και μπροστά από τον Λόχο μας. Αρχίζει η μάχη! Να τους βάλουμε με τα πολυβόλα, να μας βάλουν και αυτοί. Πυρομαχικά δεν είχαμε πολλά, κάναμε οικονομία. 

Όταν ανέβηκαν όλοι οι αντάρτες, άρχισαν να μας επιτίθενται. Κατά τις 10 ώρα, μας έριξαν ένα καπνογόνο βλήμα για να μας εντοπίσουν. Στη συνέχεια άρχισαν να μας βάλουν με τους όλμους από την Αλβανία. Τα βλήματα έπεφταν βροχή στο Λόχο μας. Η υπόλοιπη Μοίρα είχε μείνει πολύ πίσω, δεν ξέρω γιατί. Εγώ σαν ΟΛΜΙΣΤΗΣ του Λόχου, τους έριξα τα πρώτα βλήματα. Δεν είχαμε πολλά πυρομαχικά μαζί μας και κάναμε οικονομία. Ο Λοχαγός μας έλεγε να σκοπεύουμε καλά διότι δεν ξέρουμε τι θα συμβεί μέχρι το βράδυ. 

Μεταγωγικά δεν είχαμε. Περιμέναμε να ανέβει μια Ταξιαρχία της 8ης Μεραρχίας να παραμείνει και να μας φέρει πυρομαχικά. Είχε πολλά ζώα μαζί της φορτωμένα πυρομαχικά. Βλέποντας τη μάχη όλη μέρα, παρέμεναν στους πρόποδες της Μουργκάνας. Η μάχη συνεχιζόταν με πολλούς τραυματίες και νεκρούς. 

Καλέσαμε την Αεροπορία κατά τις 12 το μεσημέρι να τους βομβαρδίσει και να τους πολυβολήσει. Ήρθαν δύο αεροπλάνα χωρίς όμως να μπορούν να ξεχωρίσουν το στρατό από τους αντάρτες. Το ύψωμα ήταν χιονισμένο. Εμείς δεν είχαμε πάρει κίτρινα πλαίσια. Είχαμε άσπρα και δεν διακρίνονταν στο χιόνι. Ρίχναμε στην Αεροπορία φωτοβολίδες κόκκινες προς το μέρος των ανταρτών για να τους πολυβολήσει. Βλέποντας οι αντάρτες αυτό, έριχναν κόκκινες φωτοβολίδες προς το μέρος μας. Η Αεροπορία βρισκόταν πια σε μεγάλη σύγχυση και βομβάρδιζε πότε εμάς, πότε τους αντάρτες. Δώσαμε διαταγή να σταματήσουν αμέσως και έφυγε.

Η μάχη συνεχιζόταν πιο έντονη. Μια ομάδα της 2ας Διμοιρίας του εφ. Ανθλγου ΔΟΥΚΑΤΑ είχαν προωθηθεί μπροστά μας σε ένα τσουγκάρι. Αλλά δεν μπορούσε να το κρατήσει, διότι βαλλόταν από όλες τις μεριές και οπισθοχώρησε. Ένας Στρατιώτης, άφησε το σακίδιό του και το βρήκαν οι αντάρτες. Είχε μέσα μερικά τρόφιμα, σοκολάτες και καραμέλες. Οι αντάρτες μας φώναζαν: "ΚΩΛ.. της Φρειδερίκης σοκολάτες σας ταΐζουν οι Αμερικάνοι; Θα σας σφάξουμε το βράδυ".  Εμείς πάλι τους απαντούσαμε αναλόγως. Τους έριξα μερικά βλήματα και έτσι σταμάτησαν το διάλογο.

Κατά τις 3-4 ώρα απογευματινή η μάχη συνεχιζόταν με έντονο ρυθμό. μας έβαλαν με όλμους πολυβόλα. Μπροστά μου ήταν ο έφεδρος  ανθυπολοχαγός ΔΟΥΚΑΤΑΣ όρθιος και κοιτούσε προς το μέρος των ανταρτών...... Εκείνη τη στιγμή έπεσε ένα βλήμα όλμου μπροστά μας και τον τραυμάτισε θανάσιμα. Τρέχουμε με τον νοσοκόμο να του προσφέρουμε τις πρώτες βοήθειες αλλά μάταια.... Δυστυχώς ήταν αδύνατο να τον πάρουμε από αυτή την κόλαση.....

Στη συνέχεια κάναμε επίθεση. Ο Ανθυπολοχαγός Γρίβας επιτίθεται με τη Διμοιρία του. Καταλαμβάνει δεξιά μας ένα ύψωμα. Είχε πολλούς τραυματίες. Προωθείται όλος ο λόχος στο ύψωμα. Το βάρος της μάχης είχε πέσει στον 63 Λόχο, με λοχαγό το Βορριά. Η υπόλοιπη Μοίρα είχε μείνει πολύ χαμηλά πίσω μας. Ενίσχυση δεν ερχόταν καμιά.......

Το βράδυ κατά τις 6 ώρα, άρχισε η μεγάλη επίθεση των ανταρτών. Πρώτα με όλμους και πυροβολικό. Μας επιτίθενται από όλες τις πλευρές με πολυβόλα και αντιαρματικές γροθιές. Μας φώναζαν: "Παραδοθείτε φασίστες, ΚΩΛΟ.....Α της Φρειδερίκης" Απαντούσαμε: "Είμαστε ΛΟΚ. Εσείς θα πεθάνετε. Όχι εμείς." Μας κάνουν τρεις επιθέσεις χωρίς να μπορούν να μας διασπάσουν. Οι στρατιώτες που πολεμούσαν μπροστά μας φώναζαν ότι τέλειωσαν τα πυρομαχικά. Ο Λοχαγός έλεγε να μην φωνάζουν γιατί μας ακούν οι αντάρτες. Τη στιγμή εκείνη πέφτει ένα βλήμα όλμου μπροστά σε μένα και στο Λοχαγό. Ευτυχώς δεν μας τραυμάτισε. Μια ομάδα ήλθε στα χέρια με τους αντάρτες και οπισθοχώρησε και ήλθε εκεί που ήταν ο Λοχαγός και εγώ. Μας πληροφόρησε ότι είμαστε κυκλωμένοι. Ο Λοχαγός τους διατάζει να πάνε πάλι εκεί και πήγαν.......

Την 12-1 πρωινή ώρα, μας έκαναν την τελευταία επίθεση. Τους έριξα τα τελευταία βλήματα. Μου είχαν μείνει 3 φωτιστικά μόνο. Ο Λοχαγός μου είπε: "Ρίχτα και αυτά Λοχία...". Όταν τα έριξα, φώτισε και βλέπαμε τους αντάρτες να έρχονται κατά πάνω μας σαν πρόβατα και τους θερίσαμε...  Τα πυρομαχικά σχεδόν τελείωναν. Ο Λοχαγός και εγώ πήραμε από ένα αυτόματο από τραυματίες και πολεμούσαμε. Ένας αντάρτης κάτω από μας σ' ένα βράχο μας φώναζε "παραδοθείτε". Του ρίξαμε μια χειροβομβίδα και σταμάτησε....

Μπροστά μας είχαν σκοτωθεί 5 καταδρομείς οι..(σ.σ:απαριθμούνται τα ονόματα)...  Υπήρχαν πολλοί τραυματίες. Είχαμε μείνει 15-20 μάχιμοι.... Τα πυρομαχικά τέλος.  Ο Λοχαγός μας είπε: "Παιδιά βάλτε τις ξιφολόγχες. Θα πολεμήσουμε σαν τον Λεωνίδα τον Σπαρτιάτη. Δεν υπάρχει άλλη λύση". Οι αντάρτες εν τω μεταξύ, σταμάτησαν τις επιθέσεις διότι είχαν μεγάλες απώλειες....

Καλούσαμε συνεχώς τη Μοίρα με τον ασύρματο για ενίσχυση. Καμιά απάντηση.....   Η Μοίρα άρχισε να φεύγει. Χωρίς πυρομαχικά, δεν μπορούσαμε να πολεμήσουμε..  Πήρα τον όλμο μου και πήγα στο σημείο συγκέντρωσης που ήξερα... Το χιόνι είχε γίνει κρύσταλλο και όπως κατέβαινα, γλίστρησα και σύρθηκα 100 μέτρα στη χαράδρα. Χτύπησα σε ένα δέντρο ξερό τα πλευρά μου και έμεινα αναίσθητος μισή ώρα. Όταν συνήλθα, κατηφόρισα στους πρόποδες της Μουργκάνας. 

Προχωρώντας με τον όλμο μου, εξαντλημένος μέχρι αφάνταστου σημείου μέσα στο δάσος, έφτασα σε ένα ύψωμα και είδα να πετούν φωτοβολίδες. Πλησίασα νομίζοντας ότι ήταν δικοί μας μα εκείνοι άρχισαν να με κτυπούν με ριπές. Κατηφόρισα παρακάτω και βρήκα ένα μονοπάτι όπου άκουσα φωνές. Αναγνώρισα τον Λοχία Σαντραβέλη. Μαζί του ήσαν άλλοι δύο στρατιώται.

Άρχισε να ξημερώνει. Συναντήσαμε τη Μοίρα. Όπως καθόμουν στο μονοπάτι, βλέπω τον Λοχαγό Βορριά να έρχεται μόνος του, εξαντλημένος, στενοχωρημένος, με σχισμένα ρούχα.

Με ρώτησε: " Μόνος σου είσαι;" Του απάντησα: "5-6 άτομα. Εσείς;" "Μόνος μου" μου είπε. Στη συνέχεια έγινε συγκέντρωση του 63 Λόχου που είχαν μείνει 15 άτομα. Συγκινημένος και στενοχωρημένος ο Λοχαγός,  πήγε να συναντήσει το Διοικητή της Μοίρας Ταγματάρχη Ζαχαράκη. 

Οι αντάρτες αυτή την ιστορική νύχτα της 3 Μαρτίου του 1948 έπαθαν τεράστιες απώλειες. Το πρωί, όταν ξημέρωσε και εμείς ήμασταν πια στους πρόποδες, έκαναν επίθεση στο ύψωμα Σκητάρι με την εντύπωση ότι ο στρατός ήταν εκεί. Αλλά δυστυχώς γι' αυτούς ήταν κενό....

Αυτά για τη μάχη της Μουργκάνας

Με συγκίνηση,

Λοχίας Δ. Ν.