Το κίνημα αντίστασης στη Συρία

Μια εξαιρετική ανάλυση της κατάστασης των ανταρτικών αντικαθεστωτικών οργανώσεων της Συρίας και του κινήματος αντίστασης, παρουσιάζεται στο άρθρο που ακολουθεί!

Επιβεβαιώνεται το άσκοπο τυχόν στρατιωτικής επέμβασης με απ' αέρος προσβολές στόχων! 

Επιβεβαιώνεται ότι ο εμφύλιος στη Συρία είναι ένα δύσκολο θέατρο επιχειρήσεων με το χάος και την ασάφεια που επικρατεί μεταξύ των διαφόρων παραστρατιωτικών οργανώσεων και μόνο με ειδικές επιχειρήσεις με δράση εκ των έσω μπορεί ν' αντιμετωπισθεί, τουλάχιστον σε πρώτη φάση!

Ανιχνευτής

Γράφει ο κ. Charles Lister

Ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ Τζον Κέρι δήλωσε στη Γερουσία στις 4 Σεπτεμβρίου ότι οι «κακοί» και οι «εξτρεμιστές» συνθέτουν το 15 έως 25 τοις εκατό της συριακής εξέγερσης. Η πραγματικότητα όμως είναι πολύ πιο περίπλοκη, με τεράστια σημασία για την προοπτική της αμερικανικής στρατιωτικής δράσης.

Πρώτα απ' όλα, ας εντοπίσουμε το κρίσιμο σημείο: η εξέγερση δεν μπορεί να διαιρεθεί έτσι απλοϊκά σε δύο "ευκολοχώνευτες" κατηγορίες αντιστασιακών τους «μέτριους» και τους «εξτρεμιστές». Ενώ οι εκτιμήσεις διαφέρουν σημαντικά, πιστεύεται ότι σήμερα υπάρχουν γύρω στις 1.000 διαφορετικές ένοπλες οργανώσεις στη Συρία, που εκπροσωπούν περίπου 100.000 μαχητές. Ένα μεγάλο μέρος αυτών των οργανώσεων είναι μικρές και λειτουργούν σε ένα ιδιαίτερα τοπικό επίπεδο, αλλά υπάρχει και μια σειρά από συμμαχίες μεταξύ τους, που διαμορφώνονται μέσα σε μια κατάσταση ασθενικής διοίκησης και ελέγχου, για να σχηματίσει κάποιος, μια μικρή μόνο ιδέα για την ασάφεια που επικρατεί εκεί. 

Ωστόσο, ενώ η αριθμητική δύναμη και οι δυνατότητες ανάπτυξης των αντικαθεστωτικών τμημάτων είναι σαφώς πολύ σημαντικές παράμετροι, δεν είναι το άπαν και το τέλος. Είτε μας αρέσει είτε όχι, ανταρτικά τμήματα που προέρχονται από το πιο ακραίο σημείο του φάσματος των αντιστασιακών οργανώσεων, ιδίως εκείνων που συνδέονται με την Αλ Κάιντα, έχουν αποδειχθεί εξαιρετικά έμπειρα στην στρατιωτική εξάπλωση τους σε μεγάλες περιοχές, συμμετέχοντας σε μάχες στο κρίσιμο σημείο, και αξιοποιώντας τις καλύτερες οργανωτικές δομές τους για να εγκαθιδρύσουν πολιτικό έλεγχο και επιρροή επί της περιοχής. Αν και ορισμένες μετριοπαθείς οργανώσεις έχουν επίσης παρουσιάσει συγκροτημένο επίπεδο οργάνωσης, διοίκησης και ελέγχου, οι αντάρτικες οργανώσεις τζιχαντιστών και σαλαφιστών έχουν γίνει πιο αποτελεσματικές σε μεγάλο βαθμό στο θέμα αυτό.

Η ίδια η σύρραξη επίσης, δεν μπορεί να παρουσιαστεί ως μια μοναδική δυναμική ή ένα μοναδικό θέατρο επιχειρήσεων με δύο αντιπάλους. Αντ' αυτού, ο αριθμός των εμπλεκομένων οργανώσεων έχει πολλαπλασιαστεί και η ένοπλη σύγκρουση πλέον καλά κρατεί στο τρίτο έτος της, με αμέτρητα μοναδικά και μερικές φορές αλληλοεξαρτώμενα θέατρα που έχουν προκύψει, το καθένα με τα δικά του διακριτικά χαρακτηριστικά και της ενδοοργανωσιακές δυναμικές. Ενώ σε όλα τα μικροθέατρα φαίνεται ευδιάκριτα να επιχειρούν τοπικές οργανώσεις ανταρτών, σχεδόν όλες τους, αναμιγνύουν μεγαλύτερες μαχητικές οργανώσεις ή πολυμελείςς συμμαχίες που έχουν συγκροτηθεί για να επιχειρήσουν σε μια πιο εθνική βάση, δημιουργώντας ως εκ τούτου, τις αμέτρητες και μοναδικές δυναμικές σε όλη τη χώρα.

Σαλαφιστές

Η ορολογία είναι επίσης ένα εξαιρετικά δύσκολο και περίπλοκο θέμα. Από τεχνικής άποψης, ένα πολύ μεγάλο τμήμα των ανταρτών στη Συρία θα μπορούσαν να αυτοπροσδιορισθούν ως «ισλαμιστές» που μάχονται μια «τζιχάντ». Αλλά σε αντίθεση με τη δημοφιλή δυτική ερμηνεία, αυτό δεν τους κάνει "εξτρεμιστές" και σίγουρα δεν είναι «Αλ Κάιντα». Όπως συμβαίνει συχνά σε πολύπλοκες και αιματηρές ενδοκρατικές συγκρούσεις, κυρίως μουσουλμανικών χωρών, οι εμπλεκόμενοι - τόσο άμεσα (αντάρτες) όσο και έμμεσα (πολίτες) - στρέφονται συχνά προς τη θρησκεία ως μηχανισμό στήριξης. Η ταχεία εξάπλωση ισλαμικών ονομασιών για πολλές από τις μονάδες του Ελεύθερου Συριακού Στρατού (Free Syrian Army, FSA) από το 2011, το απεικονίζει ξεκάθαρα.

Ωστόσο, εκτός από τα παραπάνω, η σύρραξη στο σύνολό της - από την άποψη του τι αντιπροσωπεύει για όσους εμπλέκονται σε αυτήν - έχει ιδιαίτερα αναζωπυρωθεί μέσα στο 2013, από δογματικά θρησκευτικά ιδρύματα. Ενώ η μεγάλη πλειοψηφία των αγωνιστών εξακολουθούν να στοχεύουν στην ανατροπή του Προέδρου Bashar al-Assad για την βελτίωση των συνθηκών διακυβέρνησης της Συρίας, η επιχειρηματολογία που στηρίζει τώρα τους αγώνες τους, έχει γίνει εμφανώς δογματικά θρησκευτική. Ακόμη και οι πιο ανώτεροι στρατιωτικοί διοικητές, μέλη του υποστηριζόμενου από τη Δύση αντικαθεστωτικού Στρατιωτικού Συμβουλίου Συρίας (SMC) τώρα χρησιμοποιούν συχνά καυστικούς αντισιΐτικους και αντι-Αλεβιτικούς χαρακτηρισμούς στις δηλώσεις τους. Η ύποπτη χημική επίθεση έξω από τη Δαμασκό στις 21 Αυγούστου 2013, φαίνεται να έχει σαφώς δημιουργήσει πλέον αυτή την δογματική θρησκευτική πραγματικότητα σε όλους τους τομείς.

Όλα τα παραπάνω τονίζουν σε βασικό επίπεδο, τα δογματικά στοιχεία της πολυπλοκότητας αυτού του εμφύλιου πολέμου, που μερικές φορές αγνοούνται ή παρερμηνεύονται κατά την τρέχουσα και αυξανόμενη εκτίμηση κατάστασης στη Συρία. Αλλά το πιο σημαντικό στοιχείο είναι η ιδιαίτερη φύση και η σύνθεση του ίδιου του κινήματος αντίστασης. Όταν ο Κέρι υποστήριξε ότι οι "εξτρεμιστές" αποτελούν το 15 με 25 τοις εκατό της Συριακής εξέγερσης, δήλωσε επίσης ότι η συνολική επαναστατική δύναμη της Συρίας αριθμεί περί τους 70.000 με 100.000 μαχητές. Αυτό σημαίνει ότι οι «κακοί» είναι κάπου μεταξύ 10.500 με 25.000 μαχητές που δεν είναι ένας ευκαταφρόνητος αριθμός. Επίσης, ενώ είναι σαφές ότι δεν είναι δυνατόν να προσδιοριστεί ακριβώς ποιές οργανώσεις υποτίθεται ότι αποτελούν το ποσοστό του 15 έως 25 τοις εκατό , η πραγματικότητα είναι ότι η αναλογία των ανταρτικών οργανώσεων των οποίων οι πολιτικο-θρησκευτικοί στόχοι είναι ενάντιοι εκείνων της Δύσης, είναι υψηλότερη.

Το πιο «ακραίο» τμήμα της εξέγερσης, αντιπροσωπεύεται από δύο οργανώσεις, συνδεδεμένες με την Αλ Κάιντα : την Jabhat al-Nusra και το Ισλαμικό Κράτος στο Ιράκ και στην Ανατολή (Islamic State in Iraq and al-Sham, ISIS). Σε συνδυασμό, αυτές οι δύο οργανώσεις διοικούν περίπου 7.000 έως 10.000 μαχητές, που κατανέμονται σε τουλάχιστον 11 από τις 14 επαρχίες της Συρίας. Και οι δύο έχουν δεσμευθεί με όρκο υποταγής (bay'ah) προς τον ηγέτη της Αλ Κάιντα Αϊμάν αλ-Ζαουάχρι και είναι σαφώς εχθρικές προς τη Δύση. Επιπρόσθετα, υπάρχουν τουλάχιστον 10 μικρότερες παραστρατιωτικές οργανώσεις φίλια προσκείμενες προς την Αλ Κάιντα στα βόρεια και τα ανατολικά της χώρας, των οποίων η συνολική δύναμη εκτιμάται σε 2.000 έως 3.000 μαχητές.

Η πιο αξιοσημείωτη προσθήκη στον πίνακα των "κακών" είναι ο συνασπισμός της οργάνωσης Harakat Ahrar al-Sham al-Islamiya (HASI) και του Ισλαμικού Μέτωπου της Συρίας (SIF). Μια συντηρητική εκτίμηση της συνολικής δύναμης του SIF (η οποία κυριαρχείται σε μεγάλο βαθμό από την Harakat Ahrar al-Sham al-Islamiya) είναι 15.000 έως 20.000 μαχητές, κατανεμημένοι σε 11 επαρχίες. Ενώ οι δυνάμεις της συντονίζονται στις επιχειρήσεις σε όλη τη χώρα σε καθημερινή βάση με την Jabhat al-Nusra και ISIS, ο πολιτικός χάρτης της, που δημοσιεύθηκε το Φεβρουάριο, καλεί ρητά για ένα ισλαμικό κράτος και απορρίπτει την έννοια της δημοκρατίας λόγω- κατά την άποψή τους- της ανθρώπινης και όχι θεϊκής επινόησής της.

Έτσι, αν προσθέσουμε όλες τις παραπάνω δυνάμεις, έχουμε πιθανώς γύρω στους 24.000 με 33.000 "κακούς", ή 33 με 34 τοις εκατό της εξέγερσης - ήδη πάνω από το ποσοστό 15 έως 25 τοις εκατό που δηλώθηκε από τον Κέρι στις 4 Σεπτεμβρίου.

Τζιχαντιστές αντάρτες στη Συρία Πηγή

Μια άλλη πιθανή προσθήκη στον πίνακα των "κακών" είναι και η οργάνωση Suqor al-Sham, η οποία αποτελείται από περίπου 8.000 έως 9.000 μαχητές, που δραστηριοποιούνται κυρίως στις βόρειες επαρχίες της Ιντλίμπ και στο Χαλέπι. Και πάλι, η Suqor al-Sham αγωνίζεται και συνεργάζεται τακτικά με τις HASI, Jabhat al-Nusra και ISIS. Ρητά απορρίπτει τη δημοκρατία και ζητεί ένα ισλαμικό κράτος. 

Τώρα, για να προσθέσουμε και άλλα στην πολυπλοκότητα, η Suqor al-Sham είναι μέλος του Ισλαμικού Απελευθερωτικού Μετώπου της Συρίας (SILF), μιας χαλαρής συμμαχίας τουλάχιστον 19 ισλαμιστικών και σαλαφιστικών οργανώσεων, των οποίων ο αρχηγός είναι ο διοικητής της Suqor al-Sham, Σείχης Αχμεντ Αμπού Ίσσα (Sheikh Ahmed Abu Issa). Ιεραρχικά - τουλάχιστον στα χαρτιά - υπάγεται στην υποστηριζόμενη από τη Δύση SMC και στον αρχηγό της Σαλίμ Ιντρίς (Salim Ιdris). Ωστόσο, ιδεολογικά και στρατηγικά, η Suqor al-Sham έχει ευθυγραμμιστεί πολύ πιο κοντά προς την HASI το 2013 και ο Ίσσα έχει γίνει εμφανώς πιο σκληροπυρηνικός στις δηλώσεις του και στη ρητορική του. Πρόσφατα χαρακτήρισε την προτεινόμενη από τον επικεφαλής του Συριακού Εθνικού Συμβουλίου (Syrian National Council, SNC), Αχμάντ Αλ Ζάρμπα (Ahmad al-Jarba), δημιουργία ενός Συριακού Εθνικού Στρατού, ως έργο των "munafiqeen" (ένας υποτιμητικός όρος που σημαίνει κυριολεκτικά υποκριτές, ή εκείνοι που παραβιάζουν το Ισλάμ).

Έτσι δυνητικά φτάνουμε στους 32.000 με 42.000 «κακούς», ή στο 42 έως 46 τοις εκατό της εξέγερσης. Αυτός ο αριθμός πιθανώς αντιπροσωπεύει τον πυρήνα των αντικαθεστωτικών ένοπλων τμημάτων που η Δύση θα πρέπει να αντιληφθεί ότι δρουν εντός της Συρίας και ότι αυτή η κατάσταση έρχεται σε πλήρη αντίθεση με την ιδέα της διαδοχής του Άσαντ από φιλοδυτικό συνεργάσιμο καθεστώς. 

Αλλά και πάλι, η κατάσταση είναι ακόμη πιο περίπλοκη. Ενώ πολλή προσοχή έχει δοθεί τις τελευταίες εβδομάδες σε πρόσφατη παράδοση όπλων σε "μέτριες" ένοπλες οργανώσεις υπό την αρχηγία του Idriss - όπως τα κινεζικά αντιαρματικά κατευθυνόμενα βλήματα HJ-8 (ATGMs) - αυτά δεν φαίνεται να έχουν παραδοθεί σε μερικές από τις μεγαλύτερες στρατιωτικές μονάδες που υποτίθεται ότι τελούν κάτω από την διοίκηση του SMC, αλλά μάλλον σε μικρότερες μονάδες που ίσως να είναι κάτω από τον πιο στενό έλεγχο του SMC. Αυτές οι μεγαλύτερες μονάδες (σχηματισμοί) που φαίνεται να παρακάμφθηκαν από το SMC, είναι όλες μέλη της SILF: η Liwa al-Tawhid, η Liwa al-Islam και η Kataib al-Farouq (εκτός από την Suqor al-Sham). Με εκτιμώμενη συνολική δύναμη μεταξύ 24.000 και 26.000 μαχητές, αυτές οι τρεις επιπλέον μονάδες ολοκληρώνουν την ανάλυση για την πλήρη εικόνα των ανταρτών της Συρίας.

Ενώ και οι τρεις παραπάνω μονάδες είναι σίγουρα λιγότερο σκληροπυρηνικές από την Suqor al Sham, ή την HASI ή τις SIF, ISIS και Jabhat al-Nusra, έχουν όλες σε ξεχωριστές περιπτώσεις απορρίψει τη δημοκρατία με τη δυτική αποδεκτή έννοια, ως ιδέα διακυβέρνησης και έχουν εκφράσει την επιθυμία για τη δημιουργία ενός ισλαμικού κράτους στη Συρία. Ενώ η δημοτικότητα της Kataib al-Farouq και η στρατηγική σημασία της έχει μειωθεί κατά τους τελευταίους 12 μήνες, η Liwa al-Islam είναι ένας κρίσιμος παίκτης στη μάχη για τη Δαμασκό και η Liwa al-Tawhid αποτελεί βασική πηγή της εξουσίας στο Χαλέπι. Είναι αδύνατο να επιβεβαιωθεί αν υπάρχει απόφαση να μην διατίθενται πολύτιμοι πόροι για ενίσχυσή τους αλλά, λαμβάνοντας υπόψη τις πιθανές στρατηγικές επιπτώσεις που θα επιφέρει τέτοια απόφαση στα αντίστοιχα θέατρα επιχειρήσεών τους, είναι ένας παράγοντας που είναι δύσκολο να αγνοηθεί σε στρατιωτικές εκτιμήσεις.

Μετά από όλα τα παραπάνω, αν προστεθούν και αυτοί στον πίνακα με τους "κακούς" το σύνολο φθάνει μεταξύ 56.000 και 68.000 μαχητές, ή 68 έως 80 τοις εκατό της εξέγερσης. Ωστόσο, υπάρχει μια αξιοσημείωτη πιθανότητα τέτοιες οργανώσεις να τεθούν στο μέλλον πιο στενά κάτω από την διοίκηση SMC, αν δοθούν τα ανάλογα "καρότα" για να τις κατευθύνουν στον επιθυμητό δρόμο. 

Η παρούσα ανάλυση μπορεί να εμφανίζεται σαν μια προσπάθεια να παρουσιάσει την εξέγερση της Συρίας ως "χωνευτήρι" των εξτρεμιστών - αλλά σίγουρα δεν είναι αυτή η πρόθεση. Μερικές από τις οργανώσεις που αναφέρονται εδώ έχουν υιοθετήσει ρεαλιστικές προσεγγίσεις στη δήλωση των πολιτικών τους στόχων και η ακριβής φύση των επιθυμιών τους είναι ένα πολυσυζητημένο θέμα. Επιπλέον, έχω μιλήσει με τα μέλη όλων των οργανώσεων που αναφέρονται στο παρόν άρθρο και όσο συγκλονιστικό μπορεί να ακούγεται σε μερικούς, η μεγάλη πλειοψηφία τους φαίνεται - τουλάχιστον έτσι δείχνουν προς τα έξω - να εκφέρουν αυτό που αντιλαμβάνονται ότι είναι καλύτερο για τα συμφέροντα της Συρίας τουλάχιστον για τώρα. Ωστόσο, οι τακτικές και η ρητορική που χρησιμοποιείται από πολλούς είναι σαφώς δυσάρεστη και μη αποδεκτή για τα δυτικά πρότυπα.

Αν και είναι αναμφισβήτητο ότι οι τζιχαντιστές (ή οι «εξτρεμιστές») αντιπροσωπεύουν τη μειοψηφία της συνολικής δύναμης των ανταρτών, οι γνήσια «μετριοπαθείς» - κατά τα δυτικά πρότυπα - που θα υποστηρίξουν τη δημιουργία ενός μη-θρησκευτικού, φιλελεύθερου κράτους που κατά προτίμηση θα βασίζεται σε δημοκρατικές αρχές επίσης, δεν αντιπροσωπεύουν την πλειοψηφία. Το μεγαλύτερο μέρος των μαχητών ανταρτών στη Συρία είναι στην πραγματικότητα εκπροσωπούμενο από τους «ισλαμιστές», κάποιους ίσως λιγότερο κοινωνικά και πολιτικά συντηρητικούς από άλλους.

Είναι όμως πολύ σημαντικό να σημειωθεί ότι αυτό δεν τους αποκλείει να είναι δυνητικά πολύτιμοι ηγέτες μιας μελλοντικής Συρίας ή ακόμη και μελλοντικοί φίλοι της Δύσης, αλλά είναι επίσης πολύ σημαντικό, να λαμβάνεται υπόψη στο μυαλό των υπευθύνων χάραξης πολιτικής σήμερα και το κρίσιμο στοιχείο της αντιπολίτευσης.

Κοιτάζοντας περαιτέρω προς στο μέλλον, οι σύνθετες δυναμικές φαίνεται να δημιουργούν σταδιακά ένα διακριτό διαχωρισμό μεταξύ αυτών που υποστηρίζουν το όραμα του SNC για το μέλλον της Συρίας και εκείνων που αντιτίθενται και θέλουν κυρίως ένα πιο ισλαμικό κράτος. Κανένα από αυτά τα τελικά σημεία δεν θα πρέπει αναγκαστικά να θεωρηθούν ως σωστό ή λάθος και δεν είναι καθόλου αδύνατο να μπορούν να συνδυαστούν. 

Ωστόσο, οι συζητήσεις μαίνονται στην Ουάσιγκτον, το Παρίσι και αλλού, πάνω από το εξαιρετικά σημαντικό ζήτημα του κατά πόσον πρέπει ή όχι να γίνει στρατιωτική επέμβαση στη Συρία. Ακόμη και μια περιορισμένη μορφή τιμωρίας με απ' αέρος προσβολές θα έχει πολύ σημαντικές επιπτώσεις στη Συρία και στο διεθνές σύστημα. Ως εκ τούτου, μια πλήρης και ακριβής εικόνα του τοπίου των ανταρτών είναι ζωτικής σημασίας. 

Αυτό το άρθρο παραθέτει μόνο μια βασική επισκόπηση σε μακροσκοπικό επίπεδο και μπορεί παρ' όλα αυτά, να εξακολουθεί να παρουσιάζει μια σύνθετη εικόνα! Αλλά αν εμβαθύνουμε ακόμη περισσότερο, αυτή η πολυπλοκότητα θα πολλαπλασιαστεί.

Πηγή