Περί ..εκρηκτικών

Πηγή

Ας μιλήσουμε λίγο για εκρηκτικά. Εκρηκτικές ύλες, ή κοινώς εκρηκτικά, ονομάζονται κάποιες απλές ή σύνθετες ουσίες, οι οποίες περιέχουν μεγάλη ποσότητα αποθηκευμένης ενέργειας που κάτω από ορισμένες συνθήκες μπορεί να απελευθερωθεί απότομα προκαλώντας έκρηξη. Δηλαδή ή έκλυση μεγάλης ποσότητας ενέργεια σε εξαιρετικά μικρό χρονικό διάστημα, παράγει αέρια υψηλής πίεσης και πολλαπλάσιου όγκου. Τα παραγόμενα αέρια, λόγω της μεγάλης ταχύτητας αύξησης του όγκου τους, προκαλούν ισχυρά μηχανικά αποτελέσματα που συνοδεύονται από κρότους και λάμψεις.

 Η  ισχύς των εκρηκτικών και από στρατιωτικής πλευράς, εξετάζεται με βάση τρεις κυρίως παραμέτρους:

-Την πυκνότητα τους, (density) που  αποτελεί κρίσιμο χαρακτηριστικό για ένα εκρηκτικό. Η αποτελεσματικότητα ενός εκρηκτικού αυξάνεται σημαντικά, όσο μεγαλύτερη είναι η πυκνότητά του.

-Την ταχύτητα της έκρηξης (velocity of explosion, VOE).  Είναι η ταχύτητα με την οποία το κύμα της έκρηξης κινείται μέσω του εκρηκτικού και συνδέεται με την ταχύτητα της χημικής αντίδρασης. Τυπικές τιμές για αέρια εκρηκτικά μίγματα είναι 1800 έως 3000 m/s, ενώ για στερεά εκρηκτικά είναι από 6000 έως 10000m/s.

-Tη σχετική αποτελεσματικότητα (relative effectiveness factor, RE factor). Αποτελεί συγκριτικό μέτρο της ισχύος ενός εκρηκτικού σε σχέση με εκείνη του TNT σε όρους μάζας. Έτσι, π.χ. εάν το επιθυμητό αποτέλεσμα (π.χ. ένας εκβραχισμός) απαιτεί 1 kg  ΤΝΤ και το ίδιο αποτέλεσμα μπορεί να παρέχει ποσότητα 300 γραμμαρίων από ένα άλλο εκρηκτικό, τότε το τελευταίο θεωρείται σαφώς ισχυρότερο.

Εκτός απ' αυτά, λαμβάνονται υπόψη όλες οι ιδιότητες που παρουσιάζει μια εκρηκτική ύλη, ανάλογα με το σκοπό για τον οποίο προορίζεται.

Οι εκρηκτικές ύλες που "κυκλοφορούν" στην αγορά, είναι πολλών ειδών. Για στρατιωτικούς σκοπούς χρησιμοποιούνται σήμερα συγκεκριμένες, που κυρίως διασφαλίζουν την ασφαλή αποθήκευση και μετακίνησή τους, χωρίς ιδιαίτερο πρόβλημα. Είναι αδρανείς και για να ενεργοποιηθούν χρειάζονται εμπυρευμάτιση.

κοινοί πυροκροτητές (Πηγή)

Δηλαδή, χρειάζονται βοήθεια με μια μικρή έκρηξη που προκαλείται με φλόγα ή ηλεκτρικό ρεύμα σε μικρή ποσότητα άλλης, λιγότερο ασταθούς εκρηκτικής ύλης, κατάλληλα συσκευασμένης. Αυτό είναι το "καψύλλιο" ή το "εμπύρειο" ή ο "πυροκροτητής", όπως συνηθίζεται να λέγεται στο στρατό. Και τέτοιοι υπάρχουν τυποποιημένοι, τριών κυρίως τύπων. Οι κοινοί (μη ηλεκτρικοί), οι ηλεκτρικοί και οι ηλεκτρονικοί.

ηλεκτρικοί πυροκροτητές (Πηγή)

Μαζί με τους κοινούς πυροκροτητές, χρησιμοποιούνται και τα πυραγωγά σχοινιά για να εξασφαλιστεί η έκρηξη, αλλά και ο επιθυμητός χρόνος γι' αυτήν. Είναι η λεγόμενη πυροτεχνική μέθοδος, όπου χρησιμοποιούνται βραδύκαυστα ή ταχύκαυστα, πυραγωγά σχοινιά, που όπως το λέει τ' όνομά τους, έχουν βραδύτερη ή ταχύτερη καύση μέχρι να ενεργοποιήσουν τον πυροκροτητή!

ηλεκτρονικός πυροκροτητής (Πηγή)

Υπάρχουν όμως και τα ακαριαία πυραγωγά σχοινιά, που αποτελούνται εξ ολοκλήρου από εκρηκτική ύλη τύπου νιτρικού πενταερυθρίτη , που είναι πιο γνωστή με την αγγλική σύντμηση  ΡΕΤΝ. Αυτά χρησιμοποιούνται για συνδέσεις πολλών εκρηκτικών γεμισμάτων, για την ταυτόχρονη έκρηξή τους σε διαφορετικά σημεία στον χώρο που έχει επιλεγεί.

Τυποποιημένες συλλογές πυροκροτητών με τα πυραγωγά σχοινιά και τους εναυστήρες τους (Πηγή)

Ας μη χαθούμε όμως ανάμεσα στις λεπτομέρειες. Οι πιο  γνωστές εκρηκτικές ύλες είναι οι παρακάτω:

- Δυναμίτης με βάση τη νιτρογλυκερίνη.

Πολλοί μη σχετικοί με το αντικείμενο, τείνουν να μπερδεύουν το δυναμίτη με το ΤΝΤ! Καμιά σχέση! Ο δυναμίτης έχει χρησιμοποιηθεί πολλές φορές στο παρελθόν για στρατιωτική χρήση. Είναι απλά μια μάζα από πηλό η/και πριονίδια εμποτισμένη με νιτρογλυκερίνη, που συσκευάζεται σε μορφή κυλίνδρων, τυλιγμένων σε χαρτί.. Δύσκολος στη μεταφορά και στην αποθήκευση ακόμα. Ο στρατιωτικός δυναμίτης είναι λίγο πιο αδρανής.

11/2 λίμπρας συσκευασμένο ΤΝΤ (Πηγή)

- ΤΝΤ (τρινιτροτολουόλιο)

Μέχρι σήμερα αποτελεί ένα πολύ χρήσιμο εκρηκτικό. Είναι το μέτρο σύγκρισης ισχύος μεταξύ όλων των άλλων εκρηκτικών, ακόμη και των πυρηνικών εκρήξεων! Αδρανές και ασφαλές, όταν είναι μόνο του χωρίς πυροκροτητές.

ΤΝΤ σε τρίμματα (Πηγή)

Μπορεί να καίγεται χωρίς κανένα κίνδυνο έκρηξης γιατί αντέχει σε πολύ υψηλές θερμοκρασίες. Είναι αδιάβροχο και μπορεί να εκραγεί και κάτω από το νερό.  Συσκευάζεται σε μπλοκ ή σε κυλίνδρους της μισής ή μιας λίμπρας συνήθως για εκτέλεση καταστροφών. Αλλά γεμίζονται και τα μεγάλα βλήματα και οι νάρκες ακόμη, με στερεοποιημένο ΤΝΤ (στο σχήμα του εσωτερικού του βλήματος ή της νάρκης) είτε με μικρά φύλλα,  είτε με τρίμματα.

C-4  σε σχήμα ταινίας Μ112 (Πηγή)

- C-4 Σύνθεση-4 (Composition-4)

Μέχρι σήμερα δεν έχει χάσει την αξία της αυτή η πλαστική εκρηκτική ύλη που έχει λευκό χρώμα. Η ιδέα να έχεις μια ισχυρή εκρηκτική ύλη που να μπορεί όμως να πλάθεται και να προσαρμόζεται οπουδήποτε ξεκίνησε κυρίως κατά το 2ο παγκόσμιο πόλεμο.

Αποτελεί ακόμη την καλύτερη επιλογή των τμημάτων ειδικών επιχειρήσεων με τη μορφή τυποποιημένων ή ακόμη και αυτοσχέδιων γεμισμάτων. Τι εννοώ, δείτε το στο εγχειρίδιο των Rangers .

Καταστροφή πυρομαχικών στο Αφγανιστάν, με χρήση μπλοκ Μ112.(Πηγή)

Με αυτοκόλλητη ισχυρή ταινία, μπορεί γρήγορα το τυποποιημένο μπλοκ Μ112 να κολλήσει οπουδήποτε και να κάνει τη δουλειά του. Εννοείται ότι είναι αδρανής και αδιάβροχη εκρηκτική ύλη που προτιμάται πολύ από τους βατραχανθρώπους αλλά και από αντάρτες και από τρομοκράτες που κάνουν "αμάν" για τέτοια εκρηκτικά! Στις νάρκες Claymore χρησιμοποιείται  C-4.  

Καίγεται εύκολα και ακίνδυνα, σαν καύσιμη ύλη με ζωηρό μπλε χρώμα και είναι καλή κατά τη διάρκεια αποστολής, αν δεν έχεις κάτι άλλο για φωτιά και ο χρόνος πιέζει, για ένα ωραίο ρόφημα ή για ζέσταμα φαγητού. Είναι όμως πολύ τοξική. Πρέπει να πλένεις πολύ καλά τα χέρια σου μετά από το πιάσιμό της και βέβαια ..μακριά από το στόμα!

- Semtex

Επίσης πλαστική εκρηκτική ύλη που χρησιμοποιείται  στο εμπόριο (λατομεία). Είναι η προτίμηση των τρομοκρατών γιατί ανιχνεύεται δύσκολα και βρίσκεται πιο εύκολα. Με 250 γραμμάρια, μπορεί κάποιος να καταστρέψει ένα αεροπλάνο, για να καταλάβετε την ισχύ της.

- HMX  (οκταϋδρο/κυκλοτετραμεθυλενοτετρανιτραμίνη)

Πολύ καλή και ανθεκτική εκρηκτική ύλη, άοσμη, αδιάβροχη και όχι τοξική. Να σας πω ότι οι Κινέζοι κατά τη διάρκεια του 2ου ΠΠ, την αναμίγνυαν σαν σκόνη με αλεύρι και την περνούσαν μπροστά από τα μάτια των Ιαπώνων χωρίς αυτοί να παίρνουν χαμπάρι; Είναι αλήθεια! Ακόμη και τηγανίτες έφτιαχναν με τέτοιο αλεύρι για να τους πείσουν και έτρωγαν χωρίς να πάθουν το παραμικρό! Μετά ξεκινούσαν οι δολιοφθορές. Χρησιμοποιείται πολύ στην γόμωση βλημάτων.

- RDX (κυκλωνίτης)

Χρησιμοποιήθηκε αρκετά κατά το 2ο ΠΠ για τη γόμωση βλημάτων συνήθως αναμεμειγμένο με άλλες εκρηκτικές ύλες. Είναι το κύριο συστατικό του C-4 για να ξέρετε! (91/%) . Αυτό το εκρηκτικό, το προτιμούσαν πολύ οι Γερμανοί. Έχει κρυσταλλική υφή και χρώμα άσπρο.

Πιο σύγχρονα, πιάστηκαν τον Ιούλιο του 2012, 2 Ιρανοί στην Κένυα, κουβαλώντας 15 κιλά κυκλωνίτη και όπως διαπιστώθηκε, ήταν μέλη της τοπικής Αλ Κάιντα. Ήθελαν να φτιάξουν πολλά και διάφορα για να επιτεθούν στη δύση, όπως ομολόγησαν οι ίδιοι. Πάντως σίγουρα όχι τηγανίτες, γιατί είναι πολύ τοξικό εκρηκτικό!

- CL-20

Ας αφήσουμε έτσι τ' όνομα, γιατί αν πούμε την χημική του ονομασία, θέλει δυο γραμμές. Είναι πολύ ισχυρό εκρηκτικό! Πρόσφατα αρχίζει να χρησιμοποιείται στην πολεμική βιομηχανία μετά από πολλούς πειραματισμούς, λόγω της σχετικής αστάθειας που παρουσίαζε. Μια επιστημονική ομάδα, βρήκε τον τρόπο να το σταθεροποιήσει και να το κάνει χρησιμοποιήσιμο. Απλά το συνκρυστάλλωσε με ΗΜΧ!

Διάτρηση με έκρηξη ειδικού (κοίλου) γεμίσματος 30 γραμμαρίων  CL-20 αριστερά 55 εκατοστών χάλυβα, σε σύγκριση με διάτρηση  έκρηξης αντίστοιχου γεμίσματος HMX που έφτασε στα 38 εκατοστά. (Πηγή)

Έχει τέτοια ισχύ που προκαλεί διάτρηση, 40% περισσότερο από το ΗΜΧ. Λόγω των ιδιοτήτων του και κυρίως της σχετικής του αποτελεσματικότητας, μελετάται η χρήση του σε πυραύλους που φέρουν μη επανδρωμένα αεροχήματα, (UAVs), ώστε να ελαττώνεται το βάρος της εκρηκτικής ύλης ενώ τ' αποτελέσματα θα είναι ίδια και καλύτερα.

- ONC (Οκτανιτροκυβάνιο)

Το οκτανιτροκυβάνιο, είναι το  ισχυρότερο εκρηκτικό, αποτέλεσμα εργαστηριακής έρευνας των τελευταίων 20 χρόνων. Η παραγωγή του είναι επί του παρόντος ασύμφορη μαζικά,  λόγω της χρονοβόρας διαδικασίας που απαιτείται για την εργαστηριακή σύνθεσή του. Ένα γραμμάριο οκτανιτροκυβανίου αξίζει πολύ περισσότερο από ένα γραμμάριο χρυσού!

Πιστεύεται όμως, ότι θα είναι η εκρηκτική ύλη του μέλλοντος με 20% έως και 25% μεγαλύτερη ισχύ από το ΗΜΧ.

Και για να έχετε καλύτερη αντίληψη για τι πράγμα μιλάμε, δείτε τον παρακάτω συγκριτικό πίνακα των κυριότερων εκρηκτικών.

Σύγκριση των χαρακτηριστικών των κυριότερων εκρηκτικών

Eκρηκτική ύλη	Πυκνότητα (g/ml)	Ταχύτης Έκρηξης  (m/s)	Σ.Α*.
Δυναμίτης	1,48	7200	1,25
TNT (Τρινιτροτολουόλιο)	1,65	7000	1
Semtex * (76% PETN + 6% RDX)	1,42-1,47	7200-7400	1,35
C-4 (Composition 4) (91% RDX)	1,59	8040	1,33
PETN (νιτρικός πενταερυθρίτης)	1,70	8400	1,66
RDX (κυκλωνίτης,Τ4 /κυκλοτριμεθυλενοτρινιτραμίνη)	1,82	8800	1,6
HMX (οκταϋδρο/κυκλοτετραμεθυλενοτετρανιτραμίνη)	1,91	9100	1,7
CL-20 (HNIW / 2,4,6,8,10,12-εξανιτρο- 2,4,6,8,10,12-εξααζαϊσοβουρτσιτάνιο)	2,03	9400	2,04
ONC (οκτανιτροκυβάνιο)	2-2,1	10100	2,7

* Σ.Α.= Σχετική αποτελεσματικότητα

* Διακύμανση  λόγω τριών ειδών

Στο εμπόριο κυκλοφορούν πολλά είδη τυποποιημένων γεμισμάτων, πυροκροτητών, εναυστήρων και άλλων βοηθητικών υλικών, ανάλογα με τις απαιτήσεις του πελάτη. Ομοίως υπάρχουν και ειδικά γεμίσματα για ειδικές περιπτώσεις!

"Κυκλοφορούν" βέβαια και αυτοσχέδια γεμίσματα (improvised explosive devices, IEDs) που κατασκευάζονται από τους "ενδιαφερόμενους" περί τα εκρηκτικά! Μεγάλη ιστορία, και θα την αφήσουμε για μια άλλη φορά!

Ανιχνευτής