Επιχείρηση Anklet

Εκπαίδευση Βρετανών κομάντος κατά τον 2ο ΠΠ (Πηγή)

Μια από τις πρώιμες αμφίβιες καταδρομικές επιχειρήσεις του 2ου ΠΠ, ήταν και η επιχείρηση "Anklet" (Περισφύριο), που έλαβε χώρα στις 27 Δεκεμβρίου του 1941 στα νορβηγικά νησιά Λοφότεν, από τους πρώτους Βρετανούς κομάντος

Για την ακρίβεια, ήταν μια επιτυχής αμφίβια καταδρομική επιχείρηση αντιπερισπασμού, προς υποστήριξη της αντίστοιχης κύριας  ενέργειας, της επιχείρησης "Archery" (Τοξοβολία), που είχε σαν σκοπό την κατάληψη της νήσου Βαγκσόι και την καταστροφή εργοστασίων παραγωγής ιχθυελαίου, το οποίο χρησιμοποιούσαν οι Γερμανοί για την κατασκευή νιτρογλυκερίνης.

Τα νησιά Λοφότεν φαίνονται σε μεγέθυνση, μέσα στο τετράγωνο της εικόνας. (Πηγή)

Η ιδέα δημιουργίας μονάδων αμφιβίων κομάντος, ξεκίνησε ως εξής: Μετά την μάχη και στη συνέχεια εκκένωση της Δουνκέρκης το 1940 από τους Βρετανούς, ο πρωθυπουργός τους Ουίνστον Τσόρτσιλ, έδωσε εντολή για την συγκρότηση μιας ειδικής δύναμης, που θα μπορούσε να πλήττει και να προκαλεί απώλειες στους Γερμανούς, ενώ παράλληλα θα ανύψωνε το βρετανικό ηθικό.

Ο Τσόρτσιλ, απευθυνόμενος προς τους Αρχηγούς των Γενικών Επιτελείων ζήτησε να του προτείνουν ανάλογα μέτρα επιθετικών ενεργειών εναντίον των γερμανικών στρατευμάτων κατοχής κατά μήκος των ακτών της γερμανοκρατούμενης πλέον Ευρώπης. Συγκεκριμένα είπε: "Αποτελεί μεγάλη επιδίωξη να κρατήσουμε τον μεγαλύτερο δυνατόν αριθμό των γερμανικών δυνάμεων καθηλωμένο σε όλο το μήκος των ακτών των χωρών που οι Γερμανοί έχουν κατακτήσει  και θα πρέπει αμέσως να στρωθούμε στη δουλειά για να οργανώσουμε καταδρομικές επιχειρήσεις προς  αυτές τις ακτές, όπου ο πληθυσμός διάκειται φιλικά προς εμάς".

Ένας επιτελής-σχεδιαστής, είχε ήδη προωθήσει μια εισήγηση επί του θέματος προς τον τότε Αρχηγό του "Αυτοκρατορικού Γενικού Επιτελείου". Ο Αρχηγός Σερ Τζον Ντιλ, γνωρίζοντας την πρόθεση του Τσόρτσιλ ενέκρινε την εισήγηση και μετά από 3 εβδομάδες, έλαβε χώρα η πρώτη απόπειρα καταδρομής, η επιχείρηση "Collar", στις απέναντι γαλλικές ακτές. Οι καταδρομείς δεν μπόρεσαν να συγκεντρώσουν τις απαιτούμενες πληροφορίες ή να καταστρέψουν εχθρικό υλικό. Η μόνη τους επιτυχία ήταν η εξουδετέρωση 2 Γερμανών σκοπών.

Εκπαίδευση των Βρετανών κομάντος, στη μάχη σώμα με σώμα.  Επίδειξη αφοπλισμού αντιπάλου.

Οι πρώτοι κομάντος υπήχθησαν στον επιχειρησιακό έλεγχο της νεοσυγκροτηθείσας Διοίκησης Συνδυασμένων Επιχειρήσεων (ΔΣΕ) - κάτι ανάλογο με την δική μας σημερινή ΔΔΕΕ δηλαδή - με διοικητή ένα βετεράνο αξιωματικό του βρετανικού βασιλικού ναυτικού τον Σερ Ρότζερ Κέιες, που είχε συμμετάσχει στην εκστρατεία της Καλλίπολης και στην ναυτική καταδρομή στο Ζέεμπρουκε, κατά τον 1ο παγκόσμιο πόλεμο.

Το 1940 οι Βρετανοί ανεζήτησαν εθελοντές μέσα από τους ήδη υπηρετούντες στις τάξεις του στρατού τους. Έτσι συγκροτήθηκαν 4 νέες μονάδες επιπέδου τάγματος, που οργανώθηκαν στα πλαίσια της Ταξιαρχίας Ειδικών Αποστολών, δυνάμεως 2000 ανδρών. Αν και εθελοντές υπήρξαν αρκετοί, η επιλογή αυτών που τελικά παρέμειναν στις μονάδες, έγινε κατόπιν  αξιολόγησης, κατά τη διάρκεια της σκληρής τους εκπαίδευσης.

Εκπαίδευση Βρετανών κομάντος. Τεχνική εξουδετέρωσης σκοπών.

Παρά το ανεπιτυχές αποτέλεσμα της επιχείρησης "Collar", η πρώτη μεγάλης κλίμακας καταδρομική επιχείρηση σχεδιάστηκε να γίνει στα νορβηγικά νησιά Λοφότεν, τα οποία βρίσκονται εντός του αρκτικού κύκλου και περίπου 1400 χλμ μακριά από τις βρετανικές ακτές. Πραγματοποιήθηκε τον Μάρτιο του 1941 με την κωδική ονομασία, επιχείρηση "Claymore".

Λίγους μήνες μετά, τον Δεκέμβριο του 1941, οι κομάντος ξαναχτύπησαν τις νορβηγικές ακτές. Η σχεδίαση έγινε από την ΔΣΕ, η οποία ασκούσε τον επιχειρησιακό έλεγχο των επιχειρήσεων,  ενώ η τακτική διοίκηση και ο έλεγχος εκχωρήθηκε στο βρετανικό βασιλικό ναυτικό. Η ιδιομορφία αυτής της επιχείρησης, ήταν η χρήση μεγάλου αριθμού πλοίων, ώστε να προσδώσει την εντύπωση ότι πράγματι αυτή ήταν η κύρια καταδρομική ενέργεια, ενώ  δεν προβλέφθηκε στην σχεδίαση της συγκεκριμένης επιχείρησης, αεροπορική υποστήριξη.

Έτσι, χρησιμοποιήθηκαν το καταδρομικό "Αρέθουσα" , σαν πλοίο του ΔΔΕ (Διοικητού Δύναμης Επιχειρήσεων), έξι αντιτορπιλικά, 3 ναρκαλιευτικά, δύο πλοία αποβάσεων, 2 υποβρύχια, ένα πλοίο έρευνας, 2 πετρελαιοφόρα, 1 φορτηγό, και 1 ρυμουλκό. Παράλληλα το "εξόριστο" νορβηγικό ναυτικό διέθεσε 2 κορβέτες, ενώ το επίσης "εξόριστο" πολωνικό ναυτικό, 2  αντιτορπιλικά.

Η αμφίβια καταδρομική δύναμη, αποτελείτο από το σύνολο του υπ' αριθμ 12 Commando (Μοίρα Αμφιβίων Καταδρομών θα λέγαμε σήμερα) συνολικά 223 άνδρες και από 77 άνδρες του"Ανεξάρτητου Νορβηγικού Λόχου", κάτι αντίστοιχο με τον δικό μας Ιερό Λόχο Μ. Ανατολής.

Η Δύναμη Επιχειρήσεων (ΔΕ) με την κωδική ονομασία "Δύναμη J" συγκεντρώθηκε σε τρεις περιοχές στα βόρεια των βρετανικών νήσων,  (Scapa Flow, Greenock, Lerwick) στις 22 Δεκεμβρίου του 1941 και κατευθύνθηκε προς την περιοχή επιχειρήσεων για προσβολή των στόχων την D-Ημέρα 26 Δεκεμβρίου 1941.

Όταν η ΔΕ έφθασε στην περιοχή, τους ανέμενε το ένα υποβρύχιο, το οποίο είχε προηγηθεί για να διευκολύνει  στον προσανατολισμό προς την σωστή ακτή αποβάσεως. Ήταν μια μέθοδος που επινοήθηκε εκείνη την εποχή, μετά από λάθη σε προσανατολισμό παρόμοιων επιχειρήσεων των κομάντος, προς τις γαλλικές ακτές.

Το πλοίο αποβάσεως που μετέφερε την καταδρομική δύναμη, συνοδευόμενο από ένα αντιτορπιλικό και δύο κορβέτες,  κατευθύνθηκε προς το νησί Μόσκενεσόγια για την απόβαση. Τα υπόλοιπα πλοία εκτέλεσαν επιχειρήσεις απομόνωσης και προσβολής με ναυτικά πυρά, επάκτιων στόχων.

Το καταδρομικό "Αρέθουσα" και τρία αντιτορπιλικά εισήλθαν στο φιόρδ Βεστ και κατέλαβαν εμπορικά πλοία, ενώ κατέστρεψαν ένα γερμανικό περιπολικό ταχύπλοο. Η απόβαση των κομάντος, έγινε στις 06.00 της δεύτερης ημέρας των Χριστουγέννων σύμφωνα με την σχεδίαση αιφνιδιάζοντας την γερμανική φρουρά αλλά και τους Νορβηγούς συνεργάτες τους, που είχαν επικεντρωθεί σε εορταστικές εκδηλώσεις.

Κατά τη διάρκεια των επιχειρήσεων, ένα γερμανικό αεροπλάνο εμφανίσθηκε και βομβάρδισε το "Αρέθουσα" που έπαθε υλικές ζημιές. Διαπιστώθηκε έμπρακτα η αναγκαιότητα αεροπορικής υποστήριξης σε τέτοιου είδους επιχειρήσεις. Ήταν και η τελευταία φορά κατά τη διάρκεια του πολέμου, που δεν υπήρχε αεροπορική υποστήριξη σε αμφίβια επιχείρηση.

Το νησί κατελήφθη χωρίς αντίσταση και η καταδρομική δύναμη,  αφού παρέμεινε για δύο ημέρες εκεί, αποχώρησε κατόπιν διαταγής του ΔΔΕ, αφού παρέλαβε Γερμανούς και Νορβηγούς συνεργάτες τους αιχμαλώτους, καθώς και 200 Νορβηγούς πατριώτες, που θέλησαν να καταταγούν στις "Ελεύθερες Νορβηγικές Δυνάμεις".  Ο ΔΔΕ, δεν ήθελε να διακινδυνεύσει περισσότερο την παραμονή του χωρίς αεροπορική υποστήριξη, φοβούμενος αεροπορικές προσβολές.

Το κυριότερο όμως που πέτυχε, ήταν ότι διευκόλυνε πολύ στην κυρία επιχείρηση "Archery" η οποία ήταν και αυτή επιτυχής, όπως θα δούμε σε επόμενο άρθρο. Οι Γερμανοί διατήρησαν μεγάλες δυνάμεις στην Νορβηγία, θέλοντας να αποτρέψουν τυχόν  εισβολή των Βρετανών, αποδυναμώνοντας έτσι άλλα μέτωπα πολέμου.


Ανιχνευτής

Έτσι ξεκίνησαν οι καταδρομικές επιχειρήσεις..

Εποχούμενοι περίπολοι των SAS στη Β. Αφρική κατά τον 2ο Π.Π. (Πηγή)

Στην έρημο της Βόρειας Αφρικής, ξεκίνησαν οι πρώτες προσπάθειες δημιουργίας ειδικών τμημάτων για την εκτέλεση ειδικών αποστολών, το καλοκαίρι του 1941. 

Ο στρατηγός Ρόμελ, η "αλεπού της ερήμου" όπως του είχαν δώσει το παρατσούκλι οι Βρετανοί, είχε στριμώξει άγρια τα συμμαχικά στρατεύματα προσβλέποντας την κατάληψη της Αιγύπτου, της διώρυγας του Σουέζ, που θα τους επέτρεπε την εύκολη πρόσβαση στην Άπω Ανατολή και στη συνέχεια την  προσέγγιση και τον έλεγχο των πετρελαιοπηγών της Μέσης Ανατολής. Έτσι, θα απομάκρυνε τον κίνδυνο της εισβολής των συμμαχικών δυνάμεων στην Ευρώπη από το νότο και θα τις απεκόπτε  από την κύρια πηγή τροφοδοσίας τους σε καύσιμη ενέργεια, καταφέρνοντας την απόλυτη υπεροχή του Άξονα για να ολοκληρώσει την εξουδετέρωση των σοβιετικών.

Ίσως ήταν η πιο δύσκολη και κρίσιμη περίοδος του πολέμου για την Συμμαχία. Εκτός από τις συμβατικές επιχειρήσεις που σχεδιάζονταν και οργανώνονταν, κάτι άλλο έπρεπε να γίνει. Έπρεπε να κτυπηθεί ο ισχυρός αντίπαλος στα νώτα του. Να αποδιοργανωθούν οι γραμμές συγκοινωνιών του και το σύστημα διοικητικής του μέριμνας, που είχε απλωθεί κατά μήκος της βορειοαφρικανικής ερήμου. 

Το κέρδος χρόνου, με την αντίστοιχη καθυστέρηση του Άφρικα Κορπ θα βοηθούσε την σωστή προετοιμασία των συμμαχικών δυνάμεων για το μεγάλο εγχείρημα της απώθησης και της καταστροφής των ιταλογερμανικών δυνάμεων, με την βοήθεια των Αμερικανών που θα εκτελούσαν αργότερα απόβαση στις ακτές της Αλγερίας, εγκλωβίζοντας με αυτόν τον τρόπο τα στρατεύματα του Ρόμελ στη μέση.

Έτσι ξεκίνησαν οι καταδρομικές επιχειρήσεις, με ανεπαρκή σχεδίαση αρχικά, για να τελειοποιηθούν σταδιακά, μαθαίνοντας από τα σφάλματα. Πολλά στοιχεία για την αρχική οργάνωση, έχουν αποκαλυφθεί από ένα ημερολόγιο, που πριν από λίγα χρόνια ήλθε στην επιφάνεια, μετά θάνατον ενός αποστράτου SAS στην Αγγλία.

Ακόμη ένα στοιχείο για τις πρώτες καταδρομικές επιχειρήσεις στην έρημο της Β. Αφρικής,  ήλθε στο φως της δημοσιότητας, με την έκδοση μιας ιστορικής έρευνας  στην οποία μεταξύ των άλλων, περιλαμβάνεται και  ένα γράμμα που είχε στείλει ένας από τους πρώτους καταταγέντες εφέδρους στους SAS στο σπίτι του, περιγράφοντας μετά από καιρό, πώς έκαναν μια καταδρομή σε εχθρικό αεροδρόμιο στην έρημο και κατέστρεψαν  37 αεροπλάνα. "Τα αεροπλάνα, το ένα μετά το άλλο, τυλίγονταν στις φλόγες.." γράφει χαρακτηριστικά ο μακαρίτης πια (τότε) λοχίας. (Βέβαια μου κάνει εντύπωση πώς ένα τέτοιο γράμμα ξέφυγε της στρατιωτικής λογοκρισίας εκείνης της εποχής).

Εκπαίδευση αλεξιπτωτιστού, των πρώτων καταταγέντων SAS  στη βάση Κάμπριτ της Αιγύπτου. (Πηγή)

Ήταν μόνο 5 άτομα! Ένας αξιωματικός, 2 λοχίες και 2 οπλίτες. Πολύ δύσκολο να το πιστέψει κανείς αλλά πέρα για πέρα αληθινό. Ήταν η 3η προσπάθεια τέτοιου εγχειρήματος και η πιο επιτυχής. Ήταν αυτή που έπεισε την τότε στρατιωτική ηγεσία για την αποτελεσματικότητα των ειδικών δυνάμεων. 

Η πρώτη απόπειρα, που έγινε με την ρίψη αλεξιπτωτιστών κομάντος, σε γερμανικό αεροδρόμιο, απέτυχε παταγωδώς με 42 νεκρούς, τραυματίες και αιχμαλώτους από τους συνολικά 61 άνδρες που συμμετείχαν. Η δεύτερη απόπειρα σε άλλο αεροδρόμιο είχε σαν αποτέλεσμα την καταστροφή 14 αεροσκαφών και την προσωρινή ακινησία άλλων 10.

Ήλθε και η σειρά της τρίτης επιχείρησης. Η πενταμελής περίπολος αφέθηκε (από όχημα του LRDG), 16 χιλιόμετρα μακριά από το αεροδρόμιο  μέσα στη νύκτα, κοντά στην Ajdabiya της Λιβύης. Κινήθηκε πεζή, έχοντας στον φόρτο τους τροφή 2 ημερών, νερό και από οκτώ βόμβες "Lewes" ο κάθε άνδρας. 

Ήταν μια νύκτα βροχερή και κρύα, αρχές του Δεκέμβρη του 1941.  "Οι Τζέρις, (Γερμανοί) δεν θέλουν να πολεμούν με άσχημο καιρό" , έγραφε ο λοχίας στο γράμμα του. Μετά από κάμποση ώρα πορείας, αποφάσισαν να κάνουν μια στάση για να ξεκουραστούν. Πλησίασαν ο ένας τον άλλο, για να ζεσταίνονται, ήπιαν μερικές γουλιές ρούμι που κουβαλούσαν στα παγούρια τους (πίστευαν τότε ότι έκανε καλό για το κρύο) και προσπάθησαν να κοιμηθούν για λίγο. 

Μόλις άρχιζε να χαράζει, αντιλήφθηκαν ότι είχαν μπροστά τους σε απόλυτη θέα το αεροδρόμιο που είχαν στοχοποιήσει. Σύρθηκαν προς τα πίσω και κρύφτηκαν σε κάτι βράχια που δεν ήταν ψηλότερα από 30 πόντους. Άρχισαν την αναγνώριση και την παρατήρηση ημέρας, για να σχεδιάσουν τον τρόπο εισόδου στο αεροδρόμιο κατά τη νύκτα. Κάποια στιγμή, πέρασε κοντά τους ένας μικρός Άραβας βοσκός, αλλά δεν τους έδωσε μεγάλη σημασία, αφού τους είδε με στολή, πιθανόν νομίζοντας ότι ανήκαν και αυτοί στους τόσους Γερμανούς του αεροδρομίου. 

Το βράδυ, με απόλυτο σκοτάδι, κατόρθωσαν να διεισδύσουν αφανώς στο αεροδρόμιο και άρχισαν να "κολλάνε" τις βόμβες τους που περιείχαν εκρηκτικό και εμπρηστικό γέμισμα, κάτω από τα φτερά των αεροπλάνων. Ο λοχίας, έπιασε ένα σκοπό στον ύπνο κάτω από ένα αεροπλάνο και χωρίς να τον ξυπνήσει, καλύπτοντάς τον με το τόμιγκαν, κόλλησε μια βόμβα στο αεροπλάνο. "Ο σκοπός δεν ξαναξύπνησε", γράφει στην αφήγησή του.

Στο τέλος η περίπολος τοποθέτησε μια βόμβα σε κτίριο με οπλισμό και πυρομαχικά και απομακρύνθηκε. "Τα αεροπλάνα άρχισαν να εκρήγνυνται με μια εκκωφαντική βοή που σου πάγωνε το αίμα και όλοι αισθανθήκαμε μια μεγάλη τραυματική πίεση στα πνευμόνια μας", περιγράφει παραστατικά την καταστροφή των αεροσκαφών ο λοχίας.

Αμέσως μετά απ' αυτό καταφθάνει η βρετανική πολεμική αεροπορία, όπως είχε σχεδιαστεί, προσανατολιζόμενη από τη λάμψη των εκρήξεων και άρχισε να "βρέχει" βόμβες διαλύοντας τα πάντα.

"Όλη η περιοχή βρισκόταν σε αναταραχή, ζωντανή από τις φωνές και τους ξεσηκωμένους άνδρες. Οι βόμβες μας συνέχιζαν το έργο τους και το κάψιμο των αεροπλάνων, που ήταν φορτωμένα με πυρομαχικά, ακουγόταν σαν να πυροβολούσαν χιλιάδες πολυβόλα ταυτόχρονα. Δεξαμενές πετρελαίου έσκαγαν, και οι φλόγες σηκώνονταν εκατοντάδες πόδια ψηλά.

Τι χάος! Οι καημένοι Τζέρις ήταν τόσο σαστισμένοι με τα τεκταινόμενα γύρω τους, που δεν έδωσαν καν σημασία σε 5 συνηθισμένους άνδρες, που έτρεχαν για να φύγουν μακριά από την σκηνή της καταστροφής", γράφει τελειώνοντας το γράμμα του ο λοχίας.

Οι καταδρομικές επιχειρήσεις στη Β. Αφρική  συνεχίσθηκαν με αμείωτο ρυθμό μέχρι το τέλος, με την ήττα των στρατευμάτων του Άξονα. Δείτε ένα πολύ καλό ντοκιμαντέρ σχετικά με αυτό, στον σύνδεσμο: "Greatest raids SAS vs Rommel" Στο 2:14 λεπτό, αλλά και στο 19:06, θα δείτε και τον συνταγματάρχη Τσιγάντε, με τον ελληνικό Ιερό Λόχο της Μέσης Ανατολής.

Ανιχνευτής

Επιχείρηση "FRANKTON"

Εκπαίδευση στην άφεση κανώ από υποβρύχιο (Φωτογραφία Αρχείου, βρετανικού κινηματογράφου) Πηγή

Ήταν επτά και δεκαεπτά λεπτά το βράδυ της 7 Δεκεμβρίου του 1942, όταν το υποβρύχιο "Tuna" του βρετανικού βασιλικού ναυτικού, αναδύθηκε στ' ανοικτά των γαλλικών ακτών, κοντά στις εκβολές του ποταμού Gironde. Ο Βισκαϊκός κόλπος, ήταν ήρεμος εκείνη την νύκτα και η θάλασσα "λάδι" κάτω από το φως των αστεριών.

"Όλα καθαρά", παρατήρησε ο κυβερνήτης. "Μπορείτε να αποβιβασθείτε. Να ξεκινήσουμε;" Έπρεπε να υπάρχει μεγάλη πειθαρχία θορύβου και φώτων. Το παραμικρό λάθος θα μπορούσε να αποκαλύψει την ενέργεια και η όλη επιχείρηση θα πήγαινε χαμένη με κίνδυνο να καταστραφεί το σκάφος και να χαθούν ζωές. 

Με την πρώτη λάμψη φακού ή με κάποιο  πυροβολισμό, θα έπρεπε το υποβρύχιο να κάνει άμεση κατάδυση και να εξαφανισθεί στα σκοτεινά νερά, για να μην μείνει εκτεθειμένο και ευάλωτο. Ο Πεζοναύτης Ταγματάρχης  Χέρμπερτ Χάσλερ,  ο επικεφαλής του καταδρομικού τμήματος των Βρετανών κομάντος, συμφώνησε και το κατάστρωμα "ζωντάνεψε" με ναύτες και κομάντος που προετοίμαζαν τα έξι κανό που βρίσκονταν στο εσωτερικό του υποβρυχίου. Ονομάζονταν "Cockles" δηλαδή όστρακα αυτά τα κανό 2 ανδρών που ήταν λυόμενα, με περίβλημα από αδιαβροχοποιημένο καραβόπανο. 

Ένα απ' αυτά σχίστηκε καθώς το ανέβαζαν επάνω στο κατάστρωμα. Ο Ταγματάρχης το επιθεώρησε και διαπίστωσε ότι δεν θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί. Αποφάσισε τότε να αφήσει το ζευγάρι των κομάντος του κανό, επάνω στο υποβρύχιο για να επιστρέψουν πίσω. Και οι δύο   άκουσαν την διαταγή του με μεγάλη απογοήτευση γιατί δεν θα συμμετείχαν στη καταδρομή. Δεν γνώριζαν τότε ότι η μοίρα τους έπαιξε το παιχνίδι της ζωής και του θανάτου.

Οι άλλοι 10 κομάντος, μπήκαν στα κανό τους και ετοιμάστηκαν να απομακρυνθούν με κατεύθυνση προς το ποτάμι. Ο Χάσλερ με μαυρισμένο το πρόσωπο και το ξανθό μουστάκι του από το φούμο για παραλλαγή, όπως όλοι, χαιρέτησε τον κυβερνήτη του υποβρυχίου, λέγοντας του να κλείσει τραπέζι για γεύμα μαζί του στο Σαβόι, στις 1 Απριλίου του επόμενου χρόνου. "Θέλω να σ' ευχαριστήσω για ό,τι έκανες για μας μέχρι τώρα", του είπε.

"Καλή τύχη και καλή επιτυχία σε όλους σας", απάντησε ο κυβερνήτης, βλέποντας τους ν' απομακρύνονται και να τους καταπίνει αθόρυβα, το σκοτάδι. Οι 10  κομάντος, που ήταν οι πρόγονοι των σημερινών SBS, είχαν ραντεβού με την ιστορία.   

Η επιχείρηση "FRANKTON" που άρχισε να υλοποιείται εκείνο το βράδυ,  ήταν μια αμφίβια καταδρομή για την καταστροφή γερμανικών φορτηγών πλοίων που βρίσκονταν ελλιμενισμένα στο γαλλικό  λιμάνι του Μπορντώ. Το λιμάνι είχε στρατηγική σημασία για τους Γερμανούς, αφού  σ' αυτό κατέφθαναν εφόδια για την υποστήριξη των γερμανικών στρατευμάτων. Μόνο σε διάστημα ενός έτους, 1941-1942 ξεφορτώθηκαν 25.000 τόνοι ακατέργαστου καουτσούκ και φυτικά και ζωικά έλαια.

Το σχέδιο ενεργείας προέβλεπε διείσδυση από την θάλασσα, μυστική αφανή και αθόρυβη πλεύση με κανό μέχρι το λιμάνι κατά την διάρκεια της νύκτας, τοποθέτηση μαγνητικών ναρκών τύπου "Limpet"  στα ύφαλα φορτηγών πλοίων και στη συνέχεια αποχώρηση, επαφή με την αντίσταση και διαφυγή από ξηράς προς την Ισπανία, δια μέσου των Πυρηναίων.

Ήταν πολύ τολμηρό και πρωτότυπο σχέδιο, που εκπόνησε ο Ταγματάρχης Χέρμπερτ Χάσλερ, ο "ξανθός" όπως τον αποκαλούσαν με το παρατσούκλι του οι άνδρες του, του βρετανικού Ειδικού Αποσπάσματος Περιπόλων των Βασιλικών Πεζοναυτών (Royal Marines Boom Patrol Detachment, RMBPD). Ήταν ένα επίλεκτο τμήμα δυνάμεως 34 ανδρών που δημιουργήθηκε αρχικά για την ασφάλεια της βάσης του βρετανικού  βασιλικού πολεμικού στόλου στο Πόρτσμουθ. περιπολούσε τις νύκτες και έκανε έλεγχο στα φράγματα ασφαλείας. (Booms).

Έμβλημα της Διοίκησης 

Συνδυασμένων  Επιχειρήσεων

To ειδικό αυτό τμήμα, υπαγόταν  στην "Διοίκηση των Συνδυασμένων Επιχειρήσεων" που διοικούσε  ο λόρδος Ναύαρχος Μαουντμπάτεν   και είχε σαν αποστολή τη σχεδίαση και εκτέλεση ειδικών επιχειρήσεων. Η δολιοφθορά των γερμανικών φορτηγών πλοίων στο λιμάνι του Μπορντό, ήταν μία απ' αυτές.

 Ο Χάσλερ που ανέλαβε την αποστολή, αρχικά σχεδίασε την όλη ενέργεια με τρία κανό τα οποία θα μεταφέρονταν με υποβρύχιο μέχρι τις εκβολές του ποταμού  Τζιρόντ. Στη συνέχεια θα κωπηλατούσαν νύκτα, ενώ θα κρυβόντουσαν μέρα κατά μήκος του ποταμού, μέχρι να καλύψουν τα 97 χιλιόμετρα ως το λιμάνι, επιδιώκοντας να αποφύγουν τα  32 γερμανικά πολεμικά σκάφη που το ασφάλιζαν   και περιπολούσαν την περιοχή. Με την άφιξή τους στο λιμάνι υπολόγιζαν να καταστρέψουν από 6 μέχρι 12 φορτηγά πλοία των Γερμανών και στη συνέχεια να διαφύγουν προς την Ισπανία.

Ο Ναύαρχος Μαουνμπάτεν όμως αύξησε τον αριθμό σε 6 κανό και 13 άνδρες-ο 13ος εφεδρικός- προκειμένου να πετύχει το μέγιστο αποτέλεσμα δολιοφθοράς στους Γερμανούς με καταστροφή περισσότερων πλοίων. 

Το τμήμα ξεκίνησε την ειδική εκπαίδευσή του από τον Οκτώβριο του 1942, με επιβίβαση-αποβίβαση σε υποβρύχια, συσκευασία-αποσυσκευασία κανό, βολές, πορείες, χρήση ναρκών, επιβίωση-διαφυγή και αντίσταση στην ανάκριση. Επίσης εκτέλεσε πολλές ασκήσεις σε λιμάνια της Βρετανίας, κάνοντας διεισδύσεις σε αποστάσεις ίδιες με αυτές της πραγματικής επιχείρησης.

Τα κανό τύπου Mark II  με την κωδική ονομασία "Cockles" επελέγησαν για την αποστολή. Ήταν κανό με επίπεδη γάστρα, επενδυμένα με αδιάβροχο καραβόπανο και  μήκους 4,6 μέτρων. Συσκευασμένα χωρούσαν  να περάσουν από τις θυρίδες του υποβρυχίου. Κατά την διάρκεια της επιχείρησης κάθε κανό έπαιρνε:

• 2 άνδρες με τον ατομικό τους φόρτο και οπλισμό
• 8 μαγνητικές νάρκες Limpet με παρελκόμενα εργαλεία
• 3 ζεύγη κουπιών (2 ζεύγη εφεδρικά)
• 1 ειδικό μαγνήτη αγκιστρώσεως στα πλευρά των πλοίων
• Πυξίδα
• 1 συλλογή βυθομέτρησης (ανέμη και βαρίδι)
• 1 συλλογή επισκευής
• Φακό
• 1 αδιάβροχο ρολόι
• 1 δίχτυ παραλλαγής
• 1 συλλογή ψαρέματος
• 2 χειροβομβίδες
• ξηρά τροφή και νερό για 6 ημέρες 

Το καταδρομικό τμήμα χωρίσθηκε σε 2 ομάδες με ανάλογη κατανομή στόχων που είχαν εντοπισθεί κατόπιν συλλογής πληροφοριών από πράκτορες της SOE, της βρετανικής  υπηρεσίας ειδικών αποστολών.

Στις 7 Δεκεμβρίου το βράδυ, το τμήμα έφτασε στο Σημείο Αφέσεως, 16 χιλιόμετρα μακριά από τις εκβολές του ποταμού Τζιρόντ και ξεκίνησε την αποστολή του. Η κωπηλασία ήταν συνεχής, με διάλειμμα μόνο 5 λεπτών κάθε ώρα. Την πρώτη νύκτα 7/8 Δεκεμβρίου, αντιμετώπισαν κοντά στην ακτή πλευρικούς ανέμους και ισχυρά ρεύματα. Ένα κανό χάθηκε. Στη συνέχεια πλησιάζοντας τις εκβολές αντιμετώπισαν κύματα ύψους 1,5 μέτρων και ένα κανό αναποδογύρισε και βυθίστηκε. Το ζευγάρι του αναγκαστικά δέθηκε σε ένα από τα εναπομείναντα 3 κανό και  ρυμουλκήθηκε κοντά στις  ακτές. Έπρεπε να κολυμπήσει, να βγει έξω, να  απομακρυνθεί και να διαφύγει.

Τα τρία κανό συνέχισαν και άρχισαν να πλέουν κατά μήκος του ποταμού. Σε κάποιο σημείο συνάντησαν γερμανικά σκάφη, αλλά κατάφεραν να παραμείνουν αθέατα. Την πρώτη νύκτα κάλυψαν απόσταση 32 χιλιομέτρων και προσάραξαν και κρύφτηκαν στις όχθες του ποταμού, κοντά στο χωριό Σαιν Βιβιέν ντι Μέντοκ. 

Ξημερώματα εκείνης της ημέρας ένα κανό χτύπησε σε κάποιο υποβρύχιο εμπόδιο και βυθίστηκε. Το ζευγάρι, μη έχοντας άμεση επικοινωνία με τους άλλους, προσπάθησε να διαφύγει προς την πόλη Λα Ρεολέ, που βρισκόταν μέσα στην "Ουδέτερη Γαλλία του Βισύ", όπου ο ένας κομάντος, Υπολοχαγός  Μακ Κίνον, ζήτησε νοσοκομειακή περίθαλψη για το μολυσμένο από κτύπημα γόνατό του. Διέρρευσε όμως η παρουσία τους και τους συνέλαβαν.   Τα άλλα δύο ζευγάρια δεν το κατάλαβαν αυτό. Έτσι το επόμενο βράδυ, αφού δεν είδαν το τρίτο κανό, αποφάσισαν να συνεχίσουν. Κωπηλάτησαν άλλα 35 χιλιόμετρα σε έξι ώρες. Το τρίτο βράδυ διάνυσαν 24 χιλιόμετρα και το τέταρτο βράδυ, 10/11 Δεκεμβρίου,  14 χιλιόμετρα, λόγω της ισχυρής αμπώτιδας που συνάντησαν.

Το αρχικό σχέδιο προέβλεπε την εκτέλεση της δολιοφθοράς το βράδυ της 10 Δεκεμβρίου 1942, αλλά λόγω της ισχυρής αμπώτιδας, ο Χάσλερ αποφάσισε να ενεργήσει την επόμενη νύκτα 11/12 Δεκεμβρίου. Την επόμενη μέρα, κρυμμένοι κοντά στο λιμάνι, οι κομάντος έκαναν την τελική προετοιμασία τους και ρύθμισαν τις νάρκες τους να εκραγούν στις 21.00. Ο περιπολάρχης μοίρασε τους στόχους, σε ανατολικούς και δυτικούς και ανέθεσε στο άλλο ζευγάρι τους ανατολικούς. Μετά την τοποθέτηση των ναρκών έπρεπε να απομακρυνθούν μόνοι τους, να περάσουν στη Γαλλία του Βισύ και να αρχίσουν την μεγάλη διαφυγή τους.

Η αθέατη προσέγγιση πέτυχε απόλυτα εκείνη τη σχετικά ήρεμη νύκτα. Ένας Γερμανός σκοπός σε μια στιγμή άναψε το φακό του, αλλά δεν μπόρεσε να διακρίνει το καμουφλαρισμένο κανό του Χάσλερ. Τοποθέτησαν οκτώ νάρκες σε τέσσερα σκάφη, μέσα στα οποία ήταν και ένα περιπολικό, τύπου Sperrbrecher .

Το άλλο ζευγάρι, δεν βρήκε τα πλοία που είχαν την πληροφορία ότι υπήρχαν και έτσι τοποθέτησε τις νάρκες του σε στόχους ευκαιρίας. Κόλλησαν 5 νάρκες σ' ένα μεγάλο φορτηγό και τις άλλες 3 σ' ένα μικρότερο. Κατά την αποχώρησή τους, υπό τον ήχο των εκρήξεων, συναντήθηκαν τα 2 κανό κατά σύμπτωση στη νησίδα Καζό και από εκεί μέχρι τις 6 το πρωί, έφτασαν σε σημείο στο χωριό Σαίν Ζεν ντε Μπλαγιέ.  Βύθισαν τα κανό και ξεκίνησαν ανεξάρτητα πλέον σαν ζευγάρια την διαφυγή τους προς τα ισπανικά σύνορα. Το ένα ζευγάρι έφτασε μέχρι το Μοντλιέ λα Γκαρντ, συνελήφθη από Γάλλους χωροφύλακες και παραδόθηκε στους Γερμανούς. 

Το  ζευγάρι που ήταν ο Ταγματάρχης Χάσλερ, έφτασε μέχρι την πόλη Ρουφέκ, 160 χιλιόμετρα μακριά από εκεί που άφησαν το κανό, στις 18 Δεκεμβρίου του 1942. Στη συνέχεια ήλθαν σε επαφή με άνθρωπο της γαλλικής αντίστασης, και άρχισε να δουλεύει ο μηχανισμός των γραμμών διαφυγής. Για 18 ημέρες παρέμειναν κρυμμένοι σ' ένα αγρόκτημα και στη συνέχεια, οδηγήθηκαν από μονοπάτια των Πυρηναίων στην Ισπανία. Η Διοίκηση Συνδυασμένων Επιχειρήσεων, έμαθε νέα τους στις 23 Φεβρουαρίου του 1943 από Βρετανούς πράκτορες. Ο Χάσλερ γύρισε αεροπορικώς από Γιβραλτάρ στην Αγγλία, ενώ το ζευγάρι του ακτοπλοϊκώς αργότερα.

Στις 10 Δεκεμβρίου του 1942, οι Γερμανοί ανακοίνωσαν ότι ομάδα σαμποτέρ είχε ανακαλυφθεί και εξουδετερώθηκε κατά την ένοπλη συμπλοκή με γερμανικό τμήμα. Τι είχε συμβεί στην πραγματικότητα; 

Οι δύο πρώτοι  που χάθηκαν στην θάλασσα, κολύμπησαν μέχρι την ακτή και συνελήφθησαν από  γερμανική μονάδα.  Το δεύτερο ζευγάρι που μεταφέρθηκε και αφέθηκε κοντά στην ακτή, έπαθε υποθερμία και οι δύο άνδρες βρέθηκαν νεκροί στην παραλία. Όλοι όσοι πιάστηκαν εκτελέσθηκαν με συνοπτικές διαδικασίες μετά από λίγες ημέρες, σύμφωνα με την περιβόητη διαταγή του Χίτλερ για τους Κομάντος. Κανένας όμως δεν πρόδωσε την επιχείρηση. Είχαν μάθει τι θα έλεγαν σε περίπτωση σύλληψης. 

Η επιχείρηση FRANKTON, είχε σαν αποτέλεσμα την πρόκληση ζημιών σε 5 μεγάλα εμπορικά πλοία και την διακοπή λειτουργίας του ανεφοδιασμού από το λιμάνι για αρκετό χρονικό διάστημα. Ο Τσόρτσιλ, μιλώντας για την επιχείρηση, θεωρούσε ότι επιτάχυνε τον πόλεμο κατά 6 μήνες, ενώ ο λόρδος Μαουντμπάτεν, την χαρακτήρισε σαν την πιο γενναία και πρωτότυπη καταδρομή απ' όσες εξετέλεσε η Διοίκηση Συνδυασμένων Επιχειρήσεων.

Ο  "ξανθός" Χάσλερ έζησε μέχρι το 1987 και το ζευγάρι του  ο πεζοναύτης Μπιλ Σπαρκς, πέθανε το 2002. Και οι δύο τιμήθηκαν πολύ στη χώρα τους. Μάλιστα προς τιμή τους καθιερώθηκε ετήσια, από τον Ιούλιο του 2002 η "διαδρομή Frankton", δηλαδή πορεία 160 χιλιομέτρων από Γαλλία στην Ισπανία,  από μονοπάτια δια μέσου των Πυρηναίων, όπως έκαναν οι δύο κομάντος τότε. 

Κάτι όμως που σημειώθηκε σαν δίδαγμα τότε, ήταν η έλλειψη συντονισμού των ειδικών επιχειρήσεων, γι' αποφυγή διπλής προσπάθειας και αποκάλυψης από λάθος, μιας επιχείρησης. Η SOE, είχε αναθέσει σε πράκτορές της την ίδια αποστολή και μάλιστα είχε προσδιορίσει την ίδια χρονική περίοδο. Κανείς δεν ήξερε τίποτα για τον άλλο. Οι κομάντος προηγήθηκαν για πολύ μικρό χρονικό διάστημα. Αν υπήρχε συντονισμός ίσως τα πράγματα να πήγαιναν πολύ καλύτερα και να διασώζονταν περισσότεροι. Το δίδαγμα είναι διαχρονικό.

Η επιχείρηση γυρίστηκε και σαν  ταινία το 1955.  

Ανιχνευτής

Πηγή